این هفته سومین سالگرد فاجعه بار گریز صدها هزار نفر از اقوام روهینگیا از ارعاب و خشونت دولت میانمار به اردوگاه‌های آوارگان در بنگلادش است. بسیاری از آن‌ها در بدو ورود به بنگلادش در اردوگاه «کاکس بازار»، بزرگترین اردوگاه آوارگان جهان پناه گرفته و هنوز در آن اسکان دارند. کاکس بازار یکی از ۳۴ اردوگاه آوارگان روهینگیا در این ناحیه است.

سه سال پیش امیدوار بودیم زمان و جامعه بین‌الملل اوضاع این مردمان را بهبود بخشیده به آن‌ها امکان دستیابی به یک زندگی رضایت‌بخش و نهایتا بازگشت به موطنشان را فراهم کند. اما سال ۲۰۲۰ خطر جدید کووید۱۹ را به همراه آورده که امید چندانی نمی‌رود که هرگز از میان آوارگان روهینگیا رخت بربندد. 

آژانس‌های امداد در مورد پیامد بالقوه فاجعه‌بار ویروس کرونا در اردوگاه کاکس بازارهشدار داده‌اند. هم آوارگان روهینگیا و هم جوامع میزبان آن‌ها بخاطر جمعیت کثیر ساکنان اردوگاه‌ها و نظام درمانی تحت فشار بنگلادش که تنها یک پزشک برای هر ۲۰۰۰ بیمار وجود دارد، سخت در مقابل این همه‌گیری مرگبار آسیب پذیرند. در مقایسه با این وضعیت، در بریتانیا برای هر ۳۵۰ بیمار یک پزشک مهیاست.

از ۸۶۰ هزار آواره ساکن کاکس بازار، ۳۱هزار و۵۰۰ نفرشان بالای ۶۰ سال دارند. ما از تجربیاتمان در بریتانیا می‌دانیم که برای این رده سنی خطر بیماری‌های جدی ناشی از کووید۱۹ بسیار بیشتر است. 

زندگی برای آوارگان سالمندتر حتی پیش از همه‌گیری کرونا هم دشوار بود که ناگزیر شده بودند خانه و کاشانه خود را در این مرحله از زندگیشان رها کنند. بسیاری از آن‌ها حال باید با وجود مشکلات سلامتی خاص سن و سالشان از جمله دشواری حرکت، کم سویی چشم، ناشنوایی و حتی زوال عقل با محیط شلوغ تر، کم آبی و کمبود آبریزگاه و تسهیلات نظافتی هم کنار بیایند.

در حال حاضر آن‌ها با افزایش مداوم موارد ابتلا به کووید۱۹ و مرگ و میر ناشی از آن در اردوگاه‌ها و کشور میزبان و این نگرانی رو‌به‌رو هستند که دامنه بیماری در محیط پرجمعیت اردوگاه‌ها گسترش بیشتری بیابد.

محدودیت‌های موجود برای کنترل شیوع ویروس به معنی آن است که بسیاری از خدمات پیشین به خدمات ضروی کاهش یافته است. برای آوارگان سالمند، این به معنی محدودیت خدمات مربوط به سالمندان است. یک مرکز امدادی که تحت تاثیر این شرایط قرار گرفته، مراکز کمک به سالمندان است که از طرف بنگاه خیریه بریتانیایی «اِیج اینترنشنال» حمایت می‌شود. سالمندان به این مراکز برای دریافت اطلاعات و خدماتی از جمله داروی رایگان، کمک تغذیه، فیزیوتراپی و روان درمانی مراجعه می‌کردند. برای بسیاری، این محل برای کسب آرامش و حتی بازی و سرگرمی با هم سن و سال‌هایشان سخت مورد نیاز بود. البته داروهای لازم همچنان در میان آن‌ها توزیع می‌شود اما فعالیت‌های اجتماعی که برای سلامتشان بسیار مهم بود، باید متوقف می‌شد.  

پیامد همه‌گیری کرونا را بر سلامت جسمی و روانی آوارگان سالمند نباید دستکم گرفت. تقریبا دو سوم آن‌ها می‌گویند «اغلب اوقات» نگران و مضطربند. جورینا، آواره ۷۱ ساله می‌گوید: «در چادر برزنتی ما جایی برای حرکت وجود ندارد. ما به گونه‌ای توانستیم جایی برای خودمان باز کنیم و شبها بخوابیم. حالا که ویروس کرونا آمده، نمی‌توانیم از چادرمان خارج شویم فقط می‌توانیم بیرون آن بنشینیم. ما از بیماری و آنچه می‌تواند بر سالمندانی چون من بکند وحشت داریم. چه چیز در انتظار ماست؟ نمی‌دانم.»

به رغم تلاشهای مثبت، شرایط برای سالمندان در اردوگاه‌های آوارگان در جریان کووید۱۹ به وخامت بیشتری گراییده زیرا بسیاری از آن‌ها برای دسترسی به آب آشامیدنی، حمام و آبریزگاه و چیزهایی که برای ما عادی اما برای جلوگیری از سرایت ویروس حیاتی است، دچار زحمت هستند. غذا، دارو و دستشویی نگرانی‌های عمده آن‌هاست. به اکثریت قابل ملاحظه آن‌ها حتی پیش از بحران هم کمتر از نیازشان غذا می‌رسید و بیش از سه چهارمشان می‌گویند به اندازه کافی آب آشامیدنی، وسايل نظافت و بهداشت وجود ندارد. 

کمبود این منابع سالمندان را که به خوبی از اهمیت شستشوی دست‌ها، پرهیز از اجتماعات و حفاظت از خودشان در مقابل کووید۱۹ مطلع هستند، از پیروی از توصیه‌های بهداشتی منع می‌کند. به این دلیل است که شنیدن نظرات سالمندان در عوض دیکته کردن راه حل‌ها تا این اندازه مهم است. برای پیروزی بر کووید ۱۹همه ما باید با یکدیگرهمکاری کنیم و از یکدیگر یاد بگیریم.

کووید۱۹ مصائب روهینگایی‌ها و مشکلات روزمره‌ای را که با آن رو‌به‌رو هستند برجسته کرده است. ما در بریتانیا متوجه اهمیت نظام درمان عمومی و آب و نظافت و نیز حفظ فاصله اجتماعی برای جلوگیری از اشاعه ویروس و بیماری بوده‌ایم. اما حتی اینجا هم برای کنترل ویروس مشکل داشته‌ایم. حیاتی است که جامعه بین الملل به یافتن راه حلی بلند مدت برای شرایط زندگی اقوام روهینگیا در بنگلادش متعهد بماند تا نسلی از دست نرود و این أوضاع در منطقه تثبیت نشود.  

در سومین سالگرد گریز اقوام روهینگیا از میانمار، باید به کسانی فکر کنیم که اغلب به فراموشی سپرده شده یا به احتمال قوی جای گذاشته می‌شوند که به ویژه در مورد آوارگان سالمند صادق است. هرچند باید افکارمان را روی پیامد کووید۱۹ در کشورمان متمرکز کنیم اما نباید نیازهای کسانی را که در مناطق آسیب پذیر مثل کاکس بازار هستند فراموش کنیم. باید اطمینان یابیم که افرادی مثل جورینا در گرماگرم بحران جهانی فراموش نشده و بخشی از راه‌حل هستند.

یاسمین قریشی نماینده پارلمان بریتانیا از جنوب  شرقی پولتون و سخنگوی حزب کارگر در توسعه بین المللی است