مارک اسپر، وزیر دفاع ایالات متحده آمریکا، در هفته گذشته از سه کشور شمال آفریقا دیدار کرد. هدف از این دیدارها تحکیم قابلیت‌های اقتصادی، تاکید بر مناسبات دوجانبه، و نیز مقابله با نفوذ روسیه و چین در منطقه شمال آفریقا عنوان شده است. این اولین سفر اسپر به آفریقا در مقام وزیر دفاع ایالات متحده آمریکا به شمار می‌رود. 

اسپر روز چهارشنبه ۳۰ سپتامبر، در اولین ایستگاه تور شمال آفریقای خود، ‌وارد تونس شد. او در آغاز این رشته سفر در نطقی که در گورستان سربازان آمریکایی جان‌باخته در جریان جنگ دوم جهانی و نبردهای شمال آفریقا (در بیابان‌های لیبی و مصر و نیز در مراکش، الجزیره و تونس) ایراد کرد، هدف از سفر خود را توضیح داد. این گورستان در کنار ویرانه‌های شهر باستانی کارتاژ در پایتخت تونس، و مشرف به دریای مدیترانه واقع شده است و ۲۸۴۱ سرباز آمریکایی در آن  دفن شده‌اند. 

او در نطق خود در این مکان نمادین گفت که همکاری میان متفقین در حدود سه سال جنگ، منجر به پیروزی در سال ۱۹۴۳ و آزادی منطقه مغرب از کنترل کشورهای محور شد. اسپر افزود که این همکاری، شمال آفریقا و مسیر‌های استراتژیک مدیترانه را ایمن کرد و به متفقين در آزاد کردن اروپا یاری رساند. 

مارک اسپر گفت:‌ «نظم جهانی که پس از جنگ جهانی دوم و در ۷۵ سال گذشته بر جهان حاکم بوده، در جهان به شدت رقابتی امروز، به خطر افتاده است.» 

وزیر خارجه آمریکا در این سخنان چین و روسیه را «رقبای استراتژیک» ایالات متحده توصیف کرد و گفت که این دو کشور در تلاش برای گسترش تسلط و نفوذ خود در جهان، از جمله در قاره آفریقا هستند. او گفت که شراکت بادوام آمریکا با کشورهای همفکر، از جمله در شمال آفریقا، کلید مقابله با رفتار «سلطه‌جویانه» مسکو و پکن است که هدفی جز «تضعیف موسسات آفریقایی، تضعیف حق حاکمیت کشورها، بی‌ثباتی، و بهره‌برداری از منابع» ندارند.  

واشنگتن چین را به تلاش برای گسترش نفوذ خود در شمال آفریقا از طریق اعطای وام‌های سودجویانه و ارائه خدمات مخابراتی و تجاری متهم می‌کند و می‌گوید که مسکو با اعزام نیروهای «مزدور» و جت‌های جنگنده، ارتش ملی لیبی به سرکردگی خلیفه حفتر در شرق لیبی را تقویت می‌کند و در تلاش برای تثبیت پایگاهی برای خود در جوار اتحادیه اروپا است. 

ایستگاه اول:‌ تونس

وزیر دفاع ایالات متحده آمریکا در ایستگاه اول این رشته سفرهای از پیش اعلام نشده، در تونس، با مسئولان ارشد این کشور از جمله رئیس ‌جمهوری قیس سعید ملاقات کرد. 

تونس تنها نمونه موفق دموکراسی در میان کشورهایی است که در سال ۲۰۱۱ صحنه تحولات موسوم به «بهار عربی» بودند. این کشور متحد عمده آمریکا است ‌و در مقابله با تروریسم و گروه‌های مرتبط با داعش، با آمریکا همکاری می‌کند. 

مارک اسپر و همتای تونسی‌اش، ابراهیم برطاجی، در وزارت دفاع تونس یک «نقشه راه ده‌ ساله برای همکاری نظامی»‌ امضا کردند. ایالات متحده در تامین امنیت مرزهای زمینی تونس با همسایه‌اش لیبی که سال‌هاست درگیر جنگ داخلی است، همکاری دارد. آمریکا بزرگترین تامین‌کننده تسلیحات به تونس است و دولت دونالد ترامپ در فوریه ۲۰۲۰ با فروش چهار هواپیمای جنگنده سبک به تونس، به ارزش ۳۲۵ میلیون دلار، موافقت کرد. 

الجزایر:‌ سهم‌جویی در فروش اسلحه 

هرچند مقام‌های نظامی آمریکایی سفرهای زیادی به تونس و مراکش، دو متحد دفاعی تثیب‌شده واشنگتن، دارند، اما ‌‌‌این اولین سفر یک وزیر دفاع آمریکا به الجزایر در حدود ۱۵ سال اخیر است.وزیر دفاع دولت دونالد ترامپ، با هدف «تقویت همکاری در مسایل مهم امنیتی مانند مقابله با گروه‌های افراطی‌» به این کشور سفر کرد و با عبدالمجيد تبون، رئیس جمهوری، و نیز مقام‌های نظامی آن ملاقات کرد.  

این سفر همزمان است با تلاش الجزایر برای نقش‌آفرینی در صحنه دیپلماتیک منطقه‌، از جمله بر عهده گرفتن نقش میانجی در ‌‌لیبی و مالی، همسایه‌های شرقی و غربی‌اش که هر دو درگیر اختلافات و جنگ داخلی هستند، و در عین حال، تلاش دولت ترامپ برای به عقب راندن نفوذ چین و روسیه در منطقه.  

به نظر می‌رسد که با ورود بازیگران جدید در شمال آفریقا، از جمله نقش نظامی ترکیه در حمایت از حکومت «وفاق ملی» مستقر در طرابلس در لیبی، آمریکا به دنبال تثبیت هرچه بیشتر جایگاه خود در منطقه است. 

 الجزایر ارتشی بزرگ با حدود ۱۳۰ هزار پرسنل نظامی دارد و حدود شش درصد از تولید ناخالص ملی خود را صرف بودجه دفاعی می‌کند. به گفته موسسه تحقیقاتی صلح بین‌الملل استکلهم، این کشور ششمین واردکننده اسلحه جهان است که حدود ۶۷ درصد از تسلیحات نظامی خود را از روسیه و ۱۳ درصد از مایحتاج نظامی خود را از چین می‌خرد. پنتاگون امیدوار است که سفر اخیر اسپر، سرآغاز ورود آمریکا به این بازار شود. 

چین همچنین سرمایه‌گذاری عظیمی در زیرساخت‌های الجزایر دارد و در احداث یک مسجد بزرگ در الجزیره که قرار است بزرگترین مسجد آفریقا باشد، همکاری می‌کند. 

مراکش:‌ قرارداد تاریخی دفاعی  

 وزیر دفاع ایالات متحده آمریکا در آخرین توقفگاه رشته سفرهای خود به شمال آفریقا، وارد پایتخت مراکش شد. او در رباط، از جمله با وزیر خارجه و وزیر دفاع مراکش ملاقات کرد. دو طرف یک توافقنامه همکاری نظامی ده ساله امضا کردند که هر دو آن را «تاریخی» توصیف کرده‌اند.

مراکش نیز مانند تونس، متحد ایالات متحده است که عضو ناتو نیست. پیش‌بینی می‌شود که این قراداد نظامی راه را برای همکاری کامل دو طرف در زمینه‌های نظامی و استراتژیک، خرید و فروش اسلحه و تجهیزات، آموزش نظامی، و همکاری امنیتی هموار کند. 

 واشنگتن بزرگترین فروشنده سلاح به نیروهای مسلح سلطنتی مراکش است و مراکش میزبان مانور نظامی سالانه ارتش آمریکا در آفریقا، موسوم به «شیر آفریقا» است، که امسال به دلیل شیوع ویروس کرونا، برگزارنشد.