یک گزارش جدید حاکی از آن است که ده‌ها کودک بریتانیایی در بدترین شرایط در بازداشتگاه‌های اسرای داعش در سوریه به سر می‌برند.

به گزارش موسسه «اگمونت»، چندین کودک از جمله نوزاد پسر شمیمه بیگم جان سپرده‌اند و ویروس کرونا خطری افزون بر سوءتغذیه، نبود بهداشت و شرایط بد آب و هواست. 

در این گزارش هشدار داده شده است که خودداری از بازگرداندن والدین این کودکان به کشورهایشان و رهایی‌شان از اردوگاه‌ها و زندان‌های پرتراکم به گونه‌ای فراینده خطر فرار جمعی را افزایش داده و از آن گذشته خطرناک‌ترین تروریست‌های جهان را نیز کنارهم قرار می‌دهد. 

آمار جدیدی که از طرف این اندیشکده بلژیکی منتشر شد، برآورد می‌کند که در حال حاضر ۲۵ کودک بریتانیایی و ۲۴ بزرگسال – ۱۵ زن و ۹ مرد – در اردوگاه‌های تحت نظارت کردهای سوریه دربند هستند. 

اخیرا دو تن از افراد گروه «بیتلز» وابسته به داعش  برای دادرسی به آمریکا مسترد شدند و در ماه ژوئیه یک دانشجوی سابق اهل لندن به نام «إسحاق مصطفی اویی» در زندان سوریه درگذشت.  

این گزارش که روز چهارشنبه منتشر شد، می‌گوید بریتانیا چهار تن از کودکان این بازداشتگاه‌ها را به این کشور بازگردانده است، اما سرنوشت آن‌هایی که با والدینشان مانده‌اند نامعلوم است. 

این گزارش می‌افزاید اکثر آن‌ها کمتر از پنج سال دارند و می‌توانند از نظر اجتماعی در کشورهایشان کاملا ادغام شوند. در حال حاضر این کودکان به مثابه بمب‌های ساعتی نیستند اما اگر به کشورهایشان بازگردانده نشوند می‌توانند به صورت یک تهدید دربیایند. 

موسسه اگمونت می‌گوید بازگرداندن جنگجویان سابق و اعضای زن این گروه تروریستی به کشورهایشان معقول‌ترین گزینه از نظر قانونی، اخلاقی و امنیتی است. 

این گزارش بریتانیا و دیگر کشورها را متهم می‌کند که تابعیت این افراد را از آن‌ها سلب کرده و سعی دارند از «زیر بار هرگونه تعهد شانه خالی کنند»  و از «خودکشی سیاسی» اجتناب کنند. 

این گزارش می‌افزاید تعامل‌های بین‌المللی در مورد نحوه مجازات جنگجویان داعش به تعویق افتاده اما این امر باعث از میان رفتن این مساله نمی‌شود. 

توماس رنارد و ریک کولسِت، مولفان این گزارش می‌گویند جنگجویان اروپایی (داعش) در طول بازداشتشان در سوریه یا عراق همچنان در معرض افراط‌گرایی و برقراری ارتباطات بیشتر با دیگر همقطاران خارجی‌شان هستند. 
عدم استرداد این افراد به معنی آن نیست که آن‌ها هرگز آزاد نشده و قادر به بازگشت به اروپا نخواهند بود. 

تنها سؤالی که باید از خود بپرسیم این است که آیا می‌خواهیم هرگونه کنترل بر جنگجویان اروپایی (داعش) را به بهای این خطر که چند سال دیگر با افراط‌گرایی بیشتری بازگردند، رها کنیم یا ترجیح می‌دهیم بازگردانده شده، تحت پیگرد قانونی قرار گرفته و حبس و اصلاح شوند؟  

این گزارش ایجاد داعش را به زندان‌های مخفی ایالات متحده در عراق مرتبط کرده است و تکرار می‌کند که سیاست‌های کنونی خطرناک‌ترین تروریست‌های جهان را در کنار یکدیگر قرار داده است.  

مایا فوُا، مدیر نهاد خیریه «رِپریو» می‌گوید دولت بریتانیا می‌توانست کودکان (داعش) را به اقوامشان برگرداند و بزرگسالان را به جرم تروریسم تحت تعقیب قانونی قرار دهد.  

او به ایندیپندنت گفت که اگر دولت بریتانیا دست روی دست بگذارد، این خانواده‌ها به عراق یا به سوریه تحت کنترل اسد منتقل می‌شوند، تحت شکنجه قرارمی‌گیرند، مفقودالاثر یا کشته می‌شوند و اثری از آن‌ها باقی نخواهد ماند. 

«این نه در جهت منافع امنیت ملی ماست و نه با أصول حقوق بشر مطابقت دارد.» 

چندین تن از سیاستمداران برجسته بریتانیا از جمله اندرو میچل، دیوید دیویس و توبیاس الوود از دولت خواسته‌اند موضعش را در این مورد تغییر دهد. 

آن‌ها در ماه ژوئیه در نامه‌ای به وزرای کشور و خارجه بریتانیا نوشتند: «ما نگران آن هستیم که بازداشت نامحدود این افراد در بازداشتگاه‌های مشکوک کردها، چالش امنیتی مهمی علیه بریتانیا شود و نیز به کودکان گرفتار در این شرایط آسیب برساند.    

از شما می‌خواهیم این افراد را به بریتانیا بازگردانید تا هر بزرگسالی که متهم به ارتکاب جنایت است، درروند قانونی معمول تحت دادرسی منصفانه قرار بگیرد و امنیت کودکان نیز تامین شود.» 

حدود ۴۰۰ تن از اسرای عضو داعش شهروندان کشورهایی اروپایی هستند که مجموعا دارای ۶۰۰ کودکند. 

اندیشکده اگمونت می‌گوید تصور می‌شود بیشترین بازداشتیان اروپایی داعش اهل فرانسه و پس از آن به ترتیب شهروندان آلمان، هلند، بلژیک، سوئد و بریتانیا باشند. 

به دنبال چندین مورد فرار و شورش در اردوگاه‌ها و زندان‌های تحت کنترل کردها، این گزارش در مورد خطرات فزاینده فرار زندانیان هشدار می‌دهد.  

گزارش اخیر مقامات ارتش ایالات متحده نیز همین نگرانی را مطرح کرده است. این گزارش می‌گوید شرایط امنیتی در تاسیسات  تحت مدیریت نیروهای دموکراتیک سوریه رو به زوال است. 

در این گزارش آمده است: «نمی توان خطر فرار گسترده زندانیان را دست کم گرفت و حبس آن‌ها درزندان‌ها و اردوگاه‌ها برای مدتی نامعلوم خطری دائمی و فزاینده برای این ماموریت است.» 

مقامات کرد بارها از کشورهای اروپایی درخواست کرده‌اند جنگجویان خارجی را به کشورهایشان بازگردانند. آن‌ها هشدار داده‌اند که ممکن است نتوانند درمیان ادامه جنگ داخلی در سوریه آن‌ها را تحت نظر نگاهدارند. 

درماه اکتبر گذشته پس از تهاجم نیروهای ترکیه به شمال سوریه حدود ۷۵۰ زن و کودک – از جمله دو شهروند بریتانیایی و ایرلندی و کودکانشان -  از اردوگاه «عین عیسی» گریختند.  

کارشناسان می‌گویند این یک معجزه بود که تعداد بیشتری از بازداشتیان در میان شورش‌های داخلی و وعده‌های داعش برای رهایی هوادارانش، از اردوگاه‌ها فرار نکرده‌اند.  

در سال جاری چندین مورد از ناآرامی‌ها در زندان اصلی جنگجویان داعش از جمله از سوی شهروندان بریتانیایی در شهر «حسکه» سوریه گزارش شده است. 

در اردوگاه «الهول» نیز که ۶۵ هزار زن و کودک را در خود جای داده گزارش‌هایی حاکی از بروز شورش و خشونت توسط زنانی منتشر شده است که قصد داشته‌اند احکام شریعت به روایت داعش را بر دیگران تحمیل کنند. 

موسسه اگمونت می‌گوید: «این نگرانی وجود دارد که اقداماتی که (در زندان‌ها) برای جلوگیری از شیوع کووید-۱۹ صورت می‌گیرد، از جمله محدودیت تماس فیزیکی میان زندانی و زندانبان موجب افزایش قدرت غیر رسمی گروه‌های وابسته به داعش شود و شرایط را برای افزایش فضای فعالیت‌های جنایتکارانه تسهیل کند.» 

تصور می‌شود اغلب زنانی که از اردوگاه‌ها گریخته‌اند به استان ادلب در شمال غربی سوریه رفته و بار دیگر به گروه‌های جهادی پیوسته‌اند، هرچند محل دقیق آن‌ها معلوم نیست. 

دولت بریتانیا می‌گوید به منظور تامین عدالت برای جنگجویان خارجی با شرکای بین المللی‌اش همکاری کرده است و کودکان بی‌سرپرست یا یتیم را به کشور بازخواهد گرداند. 

یک سخنگوی دولت گفت: «اولویت ما حفظ امنیت بریتانیاست. افرادی که در سوریه می‌مانند، شامل خطرناک‌ترین کسانی هستند که تصمیم گرفته‌اند برای مبارزه بمانند یا از گروهی حمایت کنند که مرتکب فجیع‌ترین جنایات از جمله کشتار و بریدن سر غیرنظامیان بی‌گناه شده است.»  

دولت بریتانیا خاطرنشان کرد که این افراد باید در ارتباط با جنایاتشان در حوزه‌های قضایی  مناسب – به معنی محلی که در آن مرتکب جرم شده‌اند - با عدالت روبه‌رو شوند.