عراق و عربستان سعودی اخیراً از افتتاح قریب‌الوقوع گذرگاه مرزی استراتژیک «عرعر» بین دو کشور برای فعال کردن تجارت و ترانزیت کالا خبر داده‌اند. این گذرگاه مرزی مهم در ۲۹ سال گذشته مسدود بوده است.

هفته گذشته در پایان جلسه شورای هماهنگی عراق و عربستان سعودی و جلسات کمیته‌های اقتصادی، تجاری و امنیتی توافق شد که گذرگاه مرزی عرعر بین دو کشور بازگشایی شود.

تعطیلی این گذرگاه مرزی پس از آن رخ داد که حکومت صدام حسین در سال ۱۹۹۱ با حمله به کویت این کشور را اشغال کرد.

احمد الشهری، کارشناس اقتصادی سعودی در گفتگو با اسپوتنیک بازگشایی این گذرگاه مرزی را تحولی استراتژیک خواند و گفت: «افتتاح گذرگاه مرزی عرعر بین عربستان سعودی و عراق بر دو جنبه تأثیر دارد. اولین جنبه این است که عربستان سعودی یک استراتژی اقتصادی منسجم برای ادغام با اقتصادهای همسایه دارد و این ادغام به نوعی اجماع سیاسی احتیاج دارد و ما روندهای رسیدن به این همگرایی سیاسی را مشاهده کرده‌ایم.»

او می‌گوید که دیدار مقام‌های عالی‌رتبه دو کشور و تأکیدشان بر رسیدن به اجماع در مسائل مشترک، پیام سیاسی مهمی برای تحولات آینده بوده است.

این تحلیلگر اقتصادی افزود: «عربستان در تلاش است تا زمینه همکاری اقتصادی میان دو کشور را فراهم کند. این به معنای افزایش همکاری و مبادلات تجاری و سرمایه‌گذاری است.»

منطقه مرزی میان عراق و عربستان به عنوان نقطه مشترکی برای سرمایه‌گذاری دو کشور، انتقال آسان محصولات و از همه مهم‌تر اتصال شبکه برق عربستان به عراق در نظر گرفته شده است.

عراق هم‌اکنون با بحران گسترده تأمین برق مورد نیاز در سراسر کشور مواجه است و تقویت این روابط می‌تواند بخش مهمی از نیاز عراق به برق را برطرف کند.

همچنین در این منطقه قرار است همکاری بر روی پروژه‌های نفتی مشترک و انرژی‌های نو کلید بخورد.

احمدالشهری می‌گوید که عربستان به دنبال برقراری روابط غیرایدئولوژیک و مبتنی بر اقتصاد با کشورهای همسایه خود است: «ایدئولوژی‌ها همان چیزی است که روابط اقتصادی قوی بین کشورها را از بین می‌برد. زیرا وجود یک رابطه اقتصادی مبتنی بر یک زمینه ایدئولوژیک نهایتاً باعث از بین رفتن روابط اقتصادی خواهد شد.»

عبدالرحمن مشهدی، کارشناس اقتصادی عراقی نیز درباره اهمیت افتتاح گذرگاه مرزی عرعر گفت: «این گذرگاه، فاصله شهرهای صنعتی عربستان با بازارهای عراق را کوتاه می‌کند. تا پیش از این، کالاهای ساخت عربستان از طریق اردن یا کویت به بازار عراق راه می‌یافت.»

وی افزود: «این گذرگاه، برای انتقال حجاج عراقی در گذشته به صورت محدود باز می‌شده است ولی اکنون می‌توان برای انتقال حدود نیم‌میلیون زائر در سال برنامه‌ریزی کرد. بازگشایی گذرگاه موجب تحریک مبادلات تجاری و ایجاد فرصت‌های شغلی در امتداد خطوط زمینی خواهد شد، زیرا عبور و مرور کامیون‌ها به خدمات لجستیکی هم نیاز دارد.»

این کارشناس اقتصادی خاطرنشان کرد که این گذرگاه می‌تواند علاوه بر عراق، معبر ترانزیتی برای انتقال کالاهای سعودی و سوری نیز باشد. با احیای مسیر حمل‌ونقل جاده‌ای بین ریاض و دمشق، عراق می‌تواند پلی میان دو کشور باشد و جاده‌های عراق به عنوان مسیر ترانزیتی میان دو کشور به کار گرفته شود.

مشهدی معتقد است که مسئله گسست بین عراق و عربستان به‌ویژه در زمینه روابط اقتصادی و تجاری به پایان رسیده است و در حال حاضر گذرگاه عرعر برای ورود تجار سعودی به عراق باز شده است.

این اقتصاددان توضیح داد: «آنچه نوید موفقیت این همکاری را می‌دهد و ترس از شکست را از بین می‌برد این است که اساساً اقتصادی است و سیاسی نیست و سرمایه‌گذار به دنبال یک فرصت اقتصادی سودآور است و هیچ ارتباطی با روابط سیاسی، مثبت یا منفی ندارد.»

وی افزود: «من فکر می‌کنم به دلیل در دسترس بودن زمین‌های قابل‌کشت علاوه بر وجود آب و نیروی کار ارزان، میزان سودی که هر سرمایه‌گذار می‌تواند به دست آورد بیش از هر منطقه دیگر خواهد بود، بنابراین من فکر می‌کنم مرحله‌ای را شروع کرده‌ایم که عامل اقتصادی بر عامل سیاسی غلبه می‌کند.»

مشهدی درباره احتمال مشارکت این گذرگاه در برقراری روابط بین ریاض و دمشق گفت: «من فکر می‌کنم که موضوع عبور و مرور و ایجاد مسیر ترانزیتی میان دو کشور، مرحله جدیدی از ثبات در روابط را ایجاد خواهد کرد. همه کشورهای جهان اولویت دادن به عامل اقتصادی را نسبت به جنبه سیاسی آغاز کرده‌اند و برای ما پوشیده نیست که این رویکرد ممکن است دستاوردهای بزرگی داشته باشد.»

هفته گذشته، مرزبانی عراق و سفارت عربستان در این کشور درباره مقدمات بازگشایی گذرگاه مرزی عرعر بین دو کشور طی روزهای آینده گفتگو کردند.