سخنگوی وزارت امور خارجه چین در موضعی مشترک با وزیر امور خارجه آلمان، اعلام کرد که «برجام همه مسائل را حل نخواهد کرد و باید کانال مذاکره و مشورت چندجانبه در منطقه ایجاد شود.»

هوا چون‌اینگ، ضمن تاکید بر اهمیت حفظ برجام گفت: «در حال حاضر مساله ایران در شرایط پیچیده و حساسی قرار دارد و از همه اعضای برجام می‌خواهیم با توجه به وضعیت منطقه و با خویشتن‌داری براساس حفظ منابع مشترک و برجام تلاش کنند.» او همچنین به این نکته اشاره کرده که «برجام همه دغدغه‌های امنیتی منطقه» را حل نمی‌کند.

پیش از این هایکو ماس، وزیر امور خارجه آلمان نیز خواستار توافقی فراتر از برجام با ایران شده بود. برخی کشورهای منطقه از جمله عربستان سعودی نیز به طرف‌های مذاکره با ایران توصیه کرده بودند که پیش از هر توافقی با اعراب مشورت کنند. حذف کشورهای منطقه از توافق با جمهوری اسلامی از جمله نقطه ضعف‌های برجام بود که در نهایت شکست آن را رقم زد.

هرچند سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در واکنش به اظهارات ماس، به اروپا توصیه کرد، «نخست برادری خود را ثابت کند»، اظهارات سخنگوی وزارت امور خارجه چین با استقبال برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی مواجه شده است.

نمایندگان مجلس که اخیرا با تصویب طرحی دولت حسن روحانی را ملزم به آغاز غنی‌سازی ۲۰ درصدی و فعال کردن سانتریفیوژهای پیشرفته‌ کرده‌اند، از سوی میانه‌رو‌ها به «بازی انتخاباتی» متهم شده‌اند.

با این حال محمود عباس‌زاده، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس به«انتخاب» گفت که «پیشنهاد چین برای مذاکره فراتر از برجام قابل بررسی است.»

به گفته او، «اگر آمریکا به برجام بازگردد» و تضمین کند که از برجام خارج نمی‌شود، «در مورد موضوعات دیگر مذاکره می‌کنیم».

محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران اخیرا در گفت‌و‌گو با همین پایگاه خبری به «گرا»‌هایی اشاره کرده بود که «برخی دوستان» به آمریکا می‌دهند.

از نگاه نزدیکان به دولت روحانی، برخی گروه‌ها برای مذاکره با آمریکا در حال رقابت هستند.

تهران به امید روی کار آمدن دمکرات‌ها در آمریکا و دستیابی به امتیازهای بهتر، از توافق با دولت دونالد ترامپ پرهیز کرد.

اما به نظر می‌رسد اکنون نه تنها اعضای باقی‌مانده در برجام، بلکه جو بایدن دمکرات که همواره از بازگشت به برجام و لغو تحریم‌ها سخن می‌گفت نیز پس از دریافت گزارش‌های محرمانه امنیتی به این نتیجه رسیده است که دیگر امکان یک توافق صرفا هسته‌ای با ایران وجود ندارد.

توماس فریدمن، تحلیلگر و ستون‌نویس مشهور نیویورک‌تایمز اخیرا در یادداشتی نوشت: «جوی عزیز، دیگر فقط مساله هسته‌ای ایران مطرح نیست.» به گفته او بایدن باید با خاورمیانه جدید رو‌به‌رو شود و سرآغاز این وضعیت تازه؛ ۲۳ شهریور ۹۸ است، زمانی که به تاسیسات آرامکو حمله شد.

 شرایط منطقه در ارتباط با ایران پس از انفجار شش تانکر نفتی در بهار و تابستان ۹۸،‌حمله پهپادی و موشکی به تاسیسات نفتی آرامکو در عربستان سعودی و پس از آن شکل‌گیری ائتلاف امنیت دریانوردی در خلیج فارس و توافق صلح ابراهیم، متحول شده است.

آنچه که تهدید‌های ناشی از نفوذ منطقه‌ای جمهوری اسلامی در منطقه خوانده می‌شود، نه تنها کشورهای عربی، اسرائیل، آمریکا و اروپا را زیر چتر ائتلاف نظامی خلیج فارس گرد هم آورد، بلکه زمینه را برای عادی‌سازی روابط امارات متحده عربی و بحرین با اسرائیل فراهم کرد. توافقی که یک سال پس از حمله به آرامکو امضاء شده، زمینه را برای همکاری در طیف گسترده‌ای از موضوعات بین اسرائیل و کشورهای عربی از جمله همکاری‌های اطلاعاتی و امنیتی فراهم می‌کند و چشم‌انداز پیوستن شمار بیشتری از کشورها به آن روشن است.

از همین رو، اکنون بحث توافق فراتر از برجام از سوی کشورهایی مانند آلمان که روابط بسیاری نزدیکی با اسرائیل دارند، یا چین که به منافع اقتصادی و سیاسی خود در خلیج فارس می‌اندیشد، مطرح می‌شود.

موضوعی که چهار سال قبل دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا به آن اشاره کرده بود. ترامپ بارها بر لزوم دستیابی به توافقی گسترده‌تر با ایران تاکید کرد و در نهایت به دنبال همراه نشدن اروپا و پافشاری تهران بر مواضع خود، از برجام که آن را «بدترین توافق تاریخ آمریکا می‌خواند» خارج شد.

پس از آن مایک پومپئو، وزیر امور خارجه آمریکا سرفصلی ۱۲گانه از موضوعاتی که باید در مورد آنها با ایران توافق شود، ارایه داد. سرفصل‌هایی که برنامه‌های موشکی، ماجراجویی‌های منطقه‌ای جمهوری اسلامی و حمایت از گروه‌های شبه‌نظامی از جمله آنها بود.

اکنون به نظر می‌رسد اروپا و چین  پس از انتقادهای فراوان از دولت ترامپ به دلیل خروج از برجام ، دست‌کم در اصول مذاکراتی گسترده‌تر که دغدغه‌های امنیتی کشورهای منطقه را در برگیرد، با رویکرد تیم ترامپ در قبال ایران به اتفاق نظر رسیده‌اند. به بیان دیگر، توافق فراتر از برجام و کانال گفت‌و‌گوی چندجانبه منطقه‌ای برای پرداختن به دغدغه‌های امنیتی، ترجمه نرم‌تری از موضوعاتی است که تیم سیاست خارجی دونالد ترامپ آنها را برای «توافق ترامپ» با ایران طراحی کرده بود. 

«توافق ترامپ» یا مذاکره فراتر از برجام؛ نشانه‌ها حاکی از آن است که بایدن نمی‌تواند تجربه دوران معاونت خود در دولت باراک اوباما در حذف مسائل منطقه‌ای و برنامه‌های موشکی از روی میز مذاکره با ایران را تکرار کند.