مقامات سابق سرویسهای امنیتی آمریکا، بریتانیا و اسرائیل و دیگر مقامات کلیدی در مورد امکان دستیابی به یک توافق جامع بین دولت بایدن، دیگر قدرتهای جهانی و ایران در سال ۲۰۲۱ ابراز تردید کردند، اما همچنان امکان دستیابی به یک توافق نسبی در بهار ۲۰۲۱ را محتمل دانستند. به گفته آنها در صورتی که همه مقدمات فراهم شود، امکان توافق بزرگتر در سال ۲۰۲۲ وجود خواهد داشت.
این مقامات سابق در سیآیای، امآی۶ و موساد در جریان یک نشست آنلاین حضور داشتند که در آن جان بولتون مشاور سابق امنیت ملی دولت ترامپ و سر جان ساورز، رئیس سابق امآی۶ بریتانیا سخنرانی میکردند.
به عقیده بولتون و ساورز دستیابی به یک توافق جامع با ایران بیش از یک سال زمان میبرد. نورمن رول، مقام ارشد سابق سیآیای نیز تاکید کرد که موضع مذاکرهای دولت بایدن و جمهوری اسلامی از یکدیگر بسیار دور است و هرگونه توافق جامع به کوشش و مساعدت فراوانی نیاز دارد.
وزیر دفاع سابق اسرائیل هم با تاکید بر اینکه ایرانیان در مورد هیچ چیزی مصالحه کامل نخواهند کرد، گفت که در این مورد انتظارهای زیادی از سال آینده میلادی، ۲۰۲۱ ندارد.
در همین حال بولتون با اشاره به ابراز تمایل جو بایدن، رئیسجمهور منتخب آمریکا برای بازگشت به برجام گفت که او نسبت به آنچه انتظار داشته، با ترکیب پیچیدهتری از کل منطقه مواجه میشود. به گفته او عامل کلیدی پیشرفت مذاکرات منتهی به برجام، همکاری آمریکا و اروپا و همچنین اسرائیل و کشورهای عربی بود که البته بسیاری از انتظارها را برآورده نکرد.
الکتبی، رئیس مرکز سیاست امارات نیز این دیدگاه را تایید کرد. او گفت که تحرکتهای جدید باید بر مبنای دیالوگ منطقهای برای توافق منطقهای تحت حمایت آمریکا و سازمان ملل باشد نه مدلی که در آن قدرتهای جهانی، دغدغههای منطقهای را حاشیه میرانند.
به گفته الکتبی، اروپا و دیگر قدرتهای جهانی نمیتوانند نگرانیها در مورد برنامههای موشکی جمهوری اسلامی را نادیده بگیرند، زیرا اگرچه آنها از برد موشکهای ایران در امان هستند، کشورهای عربی و اسرائیل میتوانند هدف این موشکها باشند.
به عقیده او بایدن میتوان از منافع استراتژی فشار حداکثری دولت ترامپ برای توافق با ایرن استفاده کند.
در بخش دیگری از این کنفرانس،مقامات سابق سیآیای به نیاز تهران به منابع مالی اشاره کردند و گفتند که ایران احتمالا در تلاش است تا مثلا در چارچوب کمک به مقابله با کووید-۱۹ برخی منابع مالی را دریافت کند و تا زمان دستیابی به توافق جامعتر اقتصاد خود را سرپا نگهدارد.
به گفته رول، بین دیدگاه اروپا در مورد «رفتار دردسرساز» جمهوری اسلامی و دیدگاهی که اسرائیل و کشورهای عربی در این زمینه دارند، اختلاف قابل توجهی وجود دارد. این کشورها در معرض موشکهای ایران هستند و تهران را یک تهدید بزرگ ارزیابی میکنند.
از سوی دیگر سوارز توافقی جامع را در سال ۲۰۲۱ پیشبینی نکرد و گفت امکان دستیابی به یک توافق بزرگتر در سال ۲۰۲۲ وجود دارد. البته او تاکید کرد که برای دستیابی به این توافق باید اقدامات زیادی انجام شود.
مقامات تهران امیدوارند با روی کار آمدن دولت جو بایدن در زمینه بازگشت به برجام و لغو تحریمها با او به توافق برسند. اما به نظر میرسد بایدن که در ماههای گذشته به راحتی از بازگشت به برجام سخن میگفت، اکنون محافظهکارتر شده و از همکاری با متحدان برای تمدید محدویتهای هستهای و موشکی صحبت میکند.