پیشرفت چشمگیر چین در طراحی، توسعه و ساخت تسلیحات نوین موشکی و فضایی از یک سو و ظهور قدرت‌های نوین پهپادی و سایبری چون ایران، تهدیدات پیش روی ایالات‌متحده آمریکا در سال‌های آینده را به‌گونه‌ای برای مقامات نظامی و سیاسی این کشور تعریف کرده است که تصمیم گرفته‌اند در آینده‌ نزدیک، در سیاست‌های راهبردی دفاعی‌ خود، انقلابی ایجاد کنند. روز جمعه هفته گذشته، ۳۰ آوریل ۲۰۲۱ برابر با ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۰، لوید آستین، وزیر دفاع ایالات‌متحده آمریکا، در جریان نخستین نشست خبری و سخنرانی طولانی‌ خود پس از به روی کار آمدن دولت بایدن و انتخاب به عنوان وزیر دفاع جدید، از این مسئله پرده برداشت.

در این سخنرانی که در جریان بازدید رسمی لوید آستین از ستاد فرماندهی اقیانوس هند-آرام نیروی دریایی آمریکا در بندر پرل هاربر هاوایی ایراد شد، او به خبرنگاران گفت که نبردهای آینده، با جنگ‌های گذشته و کنونی به کلی تفاوت خواهد داشت. وی افزود: اگرچه امکان پیش‌بینی دقیق آینده برای من و وزارت دفاع آمریکا وجود ندارد، اما ما فناوری، مفاهیم عملیاتی و قابلیت‌های کنونی ارتش آمریکا را همچون رشته‌های یک ریسمان تنومند و انعطاف‌پذیر درهم می‌تنیم و آن‌ها را برای مقابله با اقدامات آینده دشمنان ایالات‌متحده آمریکا به کار خواهیم گرفت.

اگرچه در ماه‌های اخیر و به خصوص پس از به روی کار آمدن جو بایدن به عنوان رئیس‌جمهور جدید ایالات‌متحده، ارتش آمریکا در حال خروج یا کاهش نیروها و تسلیحاتش از خاورمیانه و به خصوص افغانستان است تا برای مقابله با خطر چین در دریای چین جنوبی متمرکز شود اما این به آن معنا نخواهد بود که متحدان خاورمیانه‌ای آمریکا در برابر خطر فزاینده تهدیدات پهپادی، موشکی و سایبری رژیم جمهوری اسلامی، بی‌دفاع رها می‌شوند. بسیاری از کارشناسان نظامی معتقدند قرارداد ۲۵ ساله اقتصادی و امنیتی ایران و چین، شرایطی را فراهم خواهد کرد تا نیروهای نظامی چین از طریق ایران در خاورمیانه حضوری گسترده‌ پیدا کنند؛ امری که به‌طور قطع،  به تداوم حضور نظامی آمریکا در این منطقه، ضرورت می‌بخشد.

نیروی فضایی آمریکا برای مقابله با خطر موشک‌های ماورای صوت چین آماده می‌شود

به نظر نمی‌رسد آنچه وزیر دفاع جدید ایالات‌متحده در رابطه با تغییر سیاست کلی دفاعی کشورش در آینده‌ای نزدیک از آن سخن به میان آورد، امری تازه و محدود به ماه‌های اخیر و دوران زمامداری بایدن باشد. پیش‌تر و در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ، نخستین قدم‌های مهم و اساسی برای تغییر این سیاست برداشته شد. از تلاش آمریکا برای پایان دادن به دخالت در جنگ‌های فرسایشی چون افغانستان و حضور نظامی‌ در خاورمیانه تا تاسیس نیروی فضایی آمریکا و تمرکز بر حضور نظامی این کشور در دریای چین جنوبی برای مقابله با قوای نظامی این کشور.

در سال‌های اخیر، دانشمندان و مهندسان چینی همچون همتایان روس خود کار تحقیق و توسعه موشک‌های هوشمند و ماورای صوت را آغاز کرده‌اند؛ موشک‌های ماورای صوت بالستیک و همچنین کروز هواپرتاب و زمین پایه‌ای با قابلیت پرواز با سرعت حدودا پنج برابر سرعت صوت (حدود چهار هزار مایل بر ساعت یا شش هزار و ۴۰۰ کیلومتر بر ساعت). با چنین سرعتی، این موشک‌ها قادر خواهند بود تا به راحتی از سد پیشرفته‌ترین موشک‌های زمین به هوای کنونی چون ام‌آی‌اِم-۱۰۴اِف سامانه پدافندی پاتریوت پی‌اِی‌سی-۳ (Patriot PAC-3) جان سالم به در ببرند. به همین دلیل سامانه‌های پدافندی پیشرفته با استفاده از فناوری‌های نوین در دست توسعه خواهند بود تا با خطر چنین تسلیحاتی در جنگ‌های آینده مقابله کنند. نیروی فضایی آمریکا در این زمینه، نقشی راهبردی ایفا خواهد کرد.

نیروی فضایی آمریکا در استفاده از سامانه‌های پدافند لیزری فوق پیشرفته‌ پیشگام خواهد بود تا با خطر موشک‌های ماورای صوت چین و روسیه در آینده‌ای نزدیک مقابله کند. ماهواره‌های نظامی مجهز به توپ‌های لیزری آن، می‌توانند با کشف، شناسایی و رهگیری موشک‌ها و پهپادهای ماورای صوت، تنها با تابش پرتو لیزر بر بخش‌هایی از بدنه،‌ آن‌ها را بدون‌نیاز به شلیک موشک‌های پدافندی و دیگر تسلیحات، از کار بیندازند. در این راستا، کار تحقیق و توسعه ماهواره‌های مدار پایین مجهز به سامانه‌های پدافند لیزری در آژانس توسعه فضایی آمریکا (SDA)، ماه‌ها است که آغاز شده است.

پیامدهای منفی تفاهم‌نامه امنیتی-اقتصادی ایران و چین و نقش آمریکا در مقابله با تهدیدات امنیتی آن

همان‌طور که در مقدمه به آن اشاره شد، کارشناسان نظامی از ‌جمله نگارنده و تحلیلگران سیاسی همچون تام هارب، گرداننده موسسه اتحاد آمریکا و خاورمیانه برای دموکراسی، معتقدند حضور گسترده نظامی چین در خاورمیانه به عنوان یکی از پیامدهای تفاهم‌نامه امنیتی و اقتصادی ۲۵ ساله بین ایران و چین، می‌تواند برای کشورهای متحد آمریکا در این منطقه هم به یک نگرانی فزاینده تبدیل شود.

استفاده نیروی دریایی چین از پایگاه‌های نیروی دریایی ارتش ایران واقع در بندرهایی چون بندرعباس، بوشهر و چابهار، می‌تواند برای کشورهای خاورمیانه تهدیدی دریایی باشد؛ تهدیداتی از آن جنس که این نیرو در حال حاضر در منطقه دریای چین جنوبی ایجاد می‌کند. استقرار ناوشکن‌های چینی مجهز به موشک‌های ضد کشتی و کروز ماورای صوت در آب‌های جنوبی ایران و انتقال موشک‌های بالستیک ماورای صوت چینی به خاک ایران، می‌تواند از پیامدهای منفی قرارداد راهبردی امنیتی-اقتصادی ایران و چین باشد.

استفاده ارتش آمریکا از تسلیحات پیشرفته و هوشمند در جریان نبردهای آینده و استقرار این تسلیحات در خاورمیانه برای مقابله با تهدیدات امنیتی نیروهای مسلح چین و نیز مقابله با اقدامات خصمانه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران و نیروهای نیابتی نیروی برون‌مرزی قدس آن، نقشی راهبردی ایفا می‌کند. به عنوان مثال، سامانه‌های پدافندی پیشرفته و نوین نیروی فضایی آمریکا و همچنین نیروی زمینی آن می‌توانند ضمن مقابله با موشک‌های ماورای صوت چین، به خطر فزاینده پهپادهای انتحاری و صدالبته رادار گریز ایران هم واکنش نشان دهند.

هنوز تا توسعه و ساخت تسلیحات و تجهیزات نظامی نوین برای استفاده نیروهای مسلح آمریکا به خصوص نیروی فضایی آن و پیشروی دولتمردان آمریکایی و مقامات ارشد دفاعی این کشور، راه بسیار درازی باقی است؛ همان‌طور که صنایع دفاعی و نظامی چین نیز کار توسعه و ساخت انبوه تسلیحات نوین و موشک‌های ماورای صوت خود را هنوز به پایان نرسانده‌ است. اگرچه این روند با کندی پیش می‌رود اما به نظر می‌رسد که دست‌کم تا سال ۲۰۵۰، هر دو کشور به دو ابرقدرت نظامی در عرصه نبردهای نوین موشکی و فضایی تبدیل شوند.