گروه طالبان حملات خود علیه مواضع دولت افغانستان در ولایت‌های این کشور را گسترش داده و توانسته است کنترل دو شهرستان دیگر را هم به دست آورد. براساس گزارش‌ها، شهرستان ارغنداب در ولایت جنوبی زابل و شهرستان علی‌آباد در ولایت شمالی قندوز امروز به دست طالبان افتاده است.

منابع محلی می‌گویند جنگ در قندوز برای پس زدن طالبان از بازار علی‌آباد ادامه دارد و نیروهای امنیتی همچنان در مرکز این شهرستان حضور دارند.

طالبان دیروز هم در دو شهرستان سوزمه قلعه در ولایت شمالی سرپل و زارع در ولایت بلخ پیشروی کردند. در چند شهرستان دیگر مانند اوبه در ولایت غربی هرات نیز نبرد سنگین میان طالبان و نیروهای امنیتی افغان ادامه دارد و نگرانی‌ها از سقوط مناطق بیشتر به دست طالبان افزایش یافته است.

نیروهای امنیتی به ویژه تکاوران به برخی ولایت‌ها اعزام شده‌اند تا حملات طالبان را پس بزنند. نیروهای تازه‌نفس دیروز به سرپل رسیدند تا مناطق تصرف شده را دوباره آزاد کنند.

اما چه عاملی باعث شده است گروه طالبان بتواند به پیشرفت‌های اخیر دست یابد؟

دولت افغانستان در بسیاری موارد اعلام کرده است که عقب‌نشینی نظامیان و مقام‌های اداری از شهرستان‌ها، یک تاکتیک بوده است نه شکست نظامی از طالبان. سازوکار دفاعی دولت افغانستان نشان می‌دهد که با توجه به گستردگی حملات طالبان در ۳۴ استان این کشور و کمبود نیروهای امنیتی، بسیاری از شهرستان‌هایی که درجه اهمیت پایین‌تری دارند، تخلیه می‌شوند تا نیروهای امنیتی در شهرستان‌هایی که جمعیت، منابع درامدی و اهمیت راهبردی بیشتری دارند،‌ تقویت شوند.

مقام‌های امنیتی ارشد افغانستان این سیاست را عقب‌نشینی تاکتیکی خوانده‌اند؛ اما هرچه باشد گروه طالبان در ماه‌های گذشته بیش از ۱۰ شهرستان را تصرف و حلقه محاصره مراکز ولایت‌ها را تنگ‌تر کرده است.

ناتوانی دولت در حفظ شهرستان‌ها در شرایطی آشکار می‌شود که نیروهای ناتو پشت نیروهای افغان را خالی کرده‌اند.

در تصویر کلان نظامی افغانستان، تغییری بنیادی رخ داده است و نیروهای امنیتی این کشور دسترسی خود به پوشش هوایی نیروهای آمریکایی را از دست داده‌اند. پیش از این، در حملات گسترده زمینی طالبان، ارتش افغانستان از آمریکا کمک هوایی‌ می‌گرفت و آن‌ها با به پرواز درآوردن جنگنده‌های خود به جنگجویان طالبان ضربه‌های محکم وارد می‌آوردند و خیال تصرف شهرستان‌ها را از ذهن آن‌ها دور می‌کردند؛ حتی ترس روانی از حملات سنگین آمریکا هم برنامه پیشروی طالبان را مختل می‌کرد.

این در حالی است که اینک نیروهای آمریکایی و ناتو پس از دستور جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا مبنی بر خروج کامل از افغانستان تا ۱۱ سپتامبر حملات هوایی خود را متوقف کرده‌ و بیش از نیمی از نیروهای خود را از افغانستان بیرون کشید‌ه‌اند.

ژنرال مک‌کنزی، فرمانده ستاد مرکزی آمریکا سنتکام، گفته است که روند خروج نیروهای آمریکایی به راحتی و بدون ایجاد دردسری از جانب طالبان ادامه دارد. در چنین شرایطی که عقب‌نشینی نیروهای آمریکایی به اولویت اصلی تبدیل شده است، طالبان از این فرصت استفاده و حلقه محاصره شهرها را تنگ‌تر کرده‌اند.  

این شرایط برای بسیاری از جمله محمد کریم خلیلی، رئيس پیشین شورای عالی صلح، نگران‌کننده است. او ساعتی پیش در نشستی خبری در کابل گفت: «وضعیت کشور بسیار نگران‌کننده است و اگر خوب عمل نکنیم در پیشگاه نسل آینده پاسخگو خواهیم بود.»

دیگر رهبران سیاسی افغانستان نیز ایجاد اجماع ملی برای مقاومت در برابر طالبان را خواستارند. رحمت‌الله نبیل، رئیس پیشین اداره امنیت ملی که از توانایی‌ها و نقاط ضعف طالبان شناخت خوبی دارد، اخیرا در مصاحبه‌ای گفته است که اگر فروپاشی سیاسی رخ ندهد، فروپاشی نظامی دور از تصور است. او به اشرف غنی، رئیس‌جمهور افغانستان، توصیه کرد که تمام رهبران سیاسی و جهادی را حول یک برنامه مشترک برای دفاع از افغانستان جمع کند.

آقای غنی به تازگی با بسیاری از رهبران سیاسی دیدار کرده اما تاکنون نتوانسته است برای ایجاد شورای عالی دولت که چتری برای اجتماع همه رهبران خواهد بود، به توافق برسد.