جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا، روز دوشنبه (۱۴ ژوئن) در پی دیدار رهبران ائتلاف ناتو در بروکسلِ بلژیک با همتای ترکیه‌ای خود، رجب طیب اردوغان، نیز دیدار کرد.

این دیدار در ساختمان مرکزی ناتو در بروکسل برگزار شد و انتظار می‌رفت پر تنش باشد. آقای بایدن در سال‌هایی که معاون رئیس‌جمهور بود از جمله مسئولان اصلی روابط واشینگتن و آنکارا بود و در برخی موارد با آقای اردوغان تنش داشت. انتخاب او در ضمن پایانی به روابطی شخصی بود که اردوغان موفق شده بود با رئیس‌جمهور پیشین آمریکا، دونالد ترامپ،‌ برقرار کند. آقای بایدن در ماه آوریل در اقدامی تاریخی بالاخره اعلام کرد که آمریکا کشتار ارمنی‌ها در زمان امپراتوری عثمانی را «نسل‌کشی» می‌داند؛ موضعی که آنکارا سال‌ها است به شدت با آن مخالفت کرده است.

اما به نظر می‌رسد دیدار بروکسل کم‌تنش‌تر از آنچه تصور می‌رفت بوده است.

بایدن به خبرنگاران گفت بیشتر این دیدار تک به تک بوده و تعاملات انجام‌شده «مثبت و مولد» بودند. او دوشنبه شب در نشستی خبری گفت: «ما بحث‌های مفصلی در مورد چگونگی پیشروی در شماری از مسائل داشتیم. دو کشور ما دستور کارهای بزرگی دارند. تیم‌های ما به بحث‌های خود ادامه می‌دهند و من مطمئنم که به پیشرفت واقعی بین ترکیه و آمریکا می‌رسیم.»

به گزارش روزنامه «حریتِ» ترکیه دیدار شخصی دو رهبر ۴۵ دقیقه زمان برده و هیئت‌های دو کشور هم ۴۰ دقیقه دیدار داشته‌اند.

اردوغان پس از این دیدار گفت با بایدن در مورد خرید سامانه‌های پدافند موشکی اس ۴۰۰ روسیه توسط ترکیه و مشارکت ترکیه در برنامه جت‌های اف ۳۵ آمریکا صحبت کرده است. این از جمله دلایل اصلی تنش بین دو کشور در سال‌های اخیر بوده است.

اردوغان در نشستی خبری در بروکسل گفت دیدار مثبتی با بایدن داشته است و رئیس‌جمهور آمریکا گفت احتمالا به ترکیه سفر می‌کند.

رئیس‌جمهور ترکیه علاوه بر دیدار با بایدن در کنار نشست ناتو با همتای فرانسوی‌اش، امانوئل مکرون، نیز دیدار کرد. پس از مدت‌ها روابط پر تنش، پاریس و آنکارا از چند ماه گذشته ترمیم روابط را آغاز کرده‌اند. آقای اردوغان در ضمن با بوریس جانسون، نخست‌وزیر بریتانیا و آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان هم دیدار کرد. رابطه ترکیه با اتحادیه اروپا و مساله قبرس از جمله موضوعات اصلی جلسه شورای این اتحادیه خواهد بود که در روز ۲۴ ژوئن برگزار می‌شود. اردوغان یک روز پیش از نشست ناتو با برخی از رهبران این اتحادیه نیز دیدار کرده بود از جمله ویکتور اوربان، نخست‌وزیر مجارستان؛ گیتاناس نائوسدا، رئیس‌جمهور لیتوانی و اگیلس لویتز، رئیس‌جمهور لتونی.

اردوغان در ضمن با کیریاکوس میتسوتاکیس، نخست‌وزیر یونان، نیز دیدار کرد تا در مورد اختلافات بین این دو کشور در مسائل مربوط به دریای مدیترانه و قبرس گفت‌وگو کنند.

این اولین دیدار اردوغان و بایدن به مثابه روسای جمهور دو کشور بود. بایدن در زمان معاونت رئیس‌جمهوری البته بارها به ترکیه سفر کرد و با اردوغانی که آن روزها نخست‌وزیر و سپس رئیس‌جمهور بود دیدار کرده بود.

اولین مکالمه تلفنی بایدن و اردوغان در ماه آوریل بود که در آن رئیس‌جمهور آمریکا به همتای ترکیه‌ای‌اش در مورد تصمیم خود در رابطه با به رسمیت شناختن نسل‌کشی ارمنی‌ها خبر داد. همین‌که اولین تماس بایدن با رهبر دومین ارتش بزرگ ناتو چندین ماه طول کشیده بود خود حرکتی معنادار از سوی کاخ سفید دانسته شد.

آقای بایدن در طول کارزار ریاست‌جمهوری‌اش وعده داده بود نسل‌کشی را به رسمیت بشناسد. در سال ۲۰۱۹ هر دو مجلس نمایندگان و سنای آمریکا قطع‌نامه‌ای تصویب کردند که تاکید می‌کرد کشتار ارمنی‌ها از ۱۹۱۵ تا ۱۹۲۳ نسل‌کشی محسوب می‌شود.

رئیس‌جمهور آمریکا پیش از دیدار اردوغان برای اولین بار در نشست حضوری ناتو حاضر شد. او برای نشان دادن تغییر موضع آمریکا نسبت به زمان ترامپ که بارها با زبان انتقاد و تحقیر در مورد ناتو سخن گفته بود تاکید کرد که واشینگتن دوباره به این پیمان نظامی متعهد است.

آقای بایدن در طول نشست بر چین و روسیه و به خصوص خطرات سایبری این دو تاکید کرد. در بیانیه پایانی نشست بر «خطر» روسیه و «چالش‌های» چین تاکید شده است. آقای بایدن در دیدار با ینس استولنبرگ، دبیر کل ناتو، گفت: «می‌خواهم ناتو بداند آمریکا در میدان است.»

آقای استولنبرگ در سخنان خود تاکید کرد خبر از جنگ سرد جدیدی با چین نیست اما کشورهای غربی باید به چالش چین پاسخ دهند. او گفت: «ما داریم وارد جنگ سرد جدیدی نمی‌شویم و چین دشمن ما نیست. اما باید به مثابه یک ائتلاف به چالش‌هایی که عروج چین برای امنیتمان مطرح کرده پاسخ بگوییم.»

شبکه «سی‌ان‌ان» به نقل از یکی از مقام‌های ارشد دولت آمریکا گفت رهبران ناتو عموما از تصمیم آقای بایدن برای خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان استقبال کرد‌ه‌اند. این ائتلاف توافق کرده «بودجه انتقالی» در اختیار این کشور قرار دهد تا فرودگاه بین‌المللی کابل همچنان باز بماند. در ضمن ترکیه نیز وعده داده نیروهای خود را برای حفاظت از این فرودگاه به کار بگیرد.

ناتو، که مخففی از «ائتلاف آتلانتیک شمالی» است در سال ۱۹۴۹، در پی جنگ جهانی دوم تشکیل شد تا آمریکا و کانادا را به کشورهای اروپای غربی وصل کند و دفاعی مشترک مقابل اتحاد شوروی و بلوک شرق برقرار کند. یکی از مهم‌ترین اصول این ائتلاف این است که اگر به هر یک از اعضا حمله شود تمامی سایر اعضا موظف به دفاع از آن هستند.

ناتو در ابتدای تشکیل ۱۲ عضو داشت اما اعضایش اکنون به ۳۰ کشور رسیده است. آخرین کشوری که عضو این ائتلاف شد مقدونیه شمالی، بخشی از یوگسلاوی سابق، است که در مارس ۲۰۲۰ به آن پیوست. گرجستان، اوکراین و بوسنی و هرزگوین نیز در روند پیوستن به این سازمان هستند.

کشورهای ناتو روی‌هم‌رفته نزدیک به ۶۰ درصد از کل مخارج نظامی جهان را دارند.