معاون رئیس‌جمهوری، روز پنجشنبه ۲۴ تیرماه، با بیان اینکه به دلیل تحریم‌ها جمهوری آذربایجان حاضر به ادامه سرمایه‌گذاری در راه‌آهن آستارا نیست، گفت هفته آینده قرارداد اجرای طرح خط آهن رشت - آستارا با قرارگاه خاتم به ارزش ۲ میلیارد دلار نهایی و امضا می‌شود.

به گزارش مهر، محمدباقر نوبخت که در مراسم قرارداد همکاری بین دانشگاه علوم پزشکی گیلان و قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء حضور یافته بود، ضمن ابراز خرسندی از فعالیت قرارگاه خاتم سپاه پاسداران در پروژه‌های عمرانی و بهداشتی، افزود همکاری و مشارکت بین دولت و سپاه زمینه بهره‌مندی از توان و ظرفیت‌های قرارگاه خاتم برای تکمیل طرح‌های حوزه بهداشت و درمان استان گیلان را فراهم می‌کند.

اتصال راه‌آهن ایران به جمهوری آذربایجان از مدت‌ها پیش مورد توجه طرفین بوده است. زیرا اتصال این خط آهن می‌تواند مسیر ریلی بندرعباس تا باکو و در ادامه تا اروپا را به هم متصل کند. قرار بود تا جمهوری آذربایجان در این پروژه ۶۰ میلیون سرمایه‌گذاری کند و در عوض آن به مدت ۱۵ سال حق بهره‌برداری از آن را به دست آورد.

در همین رابطه، موصال محموداف معاون اقتصادی راه‌آهن جمهوری آذربایجان در ۲۰ فروردین ۹۷ در بازدید از پروژه ریلی آستارا - آستارا اظهار کرده بود که کشورهای اروپایی برای حمل و نقل کالا از این خط ریلی پیشنهادهای زیادی داده‌اند و این مسیر، اقتصاد ایران و جمهوری آذربایجان را توسعه می‌دهد و جمهوری آذربایجان برای توسعه بارانداز آستارا و خط آهن آستارا-رشت سرمایه‌گذاری می‌کند.

ایرنا در بهمن سال گذشته به نقل از مرتضی جعفری معاون بازرگانی و بهره‌برداری شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران نوشت: «طرح پایانه ریلی آستارا در مرز جمهوری آذربایجان ۶۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و تا پایان سال ۱۴۰۰ تکمیل خواهد شد.»

اما در شرایطی که تحریم‌ها اجازه تبادل مالی بین کشورهای دیگر با ایران را نمی‌دهد، سپاه پاسداران و قرارگاه خاتم از فرصت استفاده کرده است تا قراردادهای پرسود عمرانی را در دست خودش بگیرد.

قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا با داشتن ۹ هلدینگ، بزرگ‌ترین پیمانکار پروژه‌های عمرانی در ایران است. این قرارگاه در سال ۱۳۶۸ تأسیس شد و قرار بود کار بازسازی مناطق آسیب‌دیده در جریان جنگ ایران و عراق را انجام دهد.

با گذشت ۳۱ سال از تأسیس این قرارگاه، اکنون بزرگ‌ترین پروژه‌های نفتی، پالایشی، راه‌سازی، خانه‌سازی و انتقال نیرو در ایران بعضاً بدون انجام تشریفات قانونی به این بخش از سپاه پاسداران واگذار می‌شود.

بسیاری از ناظران معتقدند که با انحصار پروژه‌های سودآور اقتصادی در دست قرارگاه خاتم و استفاده این قرارگاه از رانت‌های اطلاعاتی و قانونی، بخش بزرگی از اقتصاد خصوصی ایران به نابودی کشیده شده است. از سوی دیگر سپاه یک نهاد نظامی است که به جز پول و رسانه، اسلحه نیز دارد.

در همین رابطه حسن روحانی پس از انتخابات سال ۹۶ سپاه پاسداران را «دولت با تفنگ» خوانده بود. او در این باره گفت: «ابلاغ سیاست‌های اصل ۴۴ برای این بود که اقتصاد به مردم واگذار شود و دولت از اقتصاد دست بکشد، اما ما چه‌کار کردیم؟ بخشی از اقتصاد دست یک دولت بی تفنگ بود که آن را به یک دولت با تفنگ تحویل دادیم، این اقتصاد و خصوصی‌سازی نیست.»

از طرف دیگر، سپاه پاسداران به‌مانند برخی دیگر از نهادهای بزرگ اقتصادی زیر نظر رهبر جمهوری اسلامی فعالیت می‌کنند. به همین دلیل امکان رسیدگی و بازخواست وجود ندارد.