طالبان رسما اعلام کرده است که زنان افغان اجازه ندارند کنار مردان در کلاس‌های دانشگاه شرکت کنند و موسسه‌های آموزشی باید کلاس‌ها را بر اساس جنسیت تفکیک و در فهرست دروس رشته‌ها تجدیدنظر کنند.

این حرکت بسیاری را از حذف زنان از نظام آموزشی نگران کرده است و کنشگران حقوق زنان و دانشجویان می‌گویند ممکن است اعمال این تغییرات برای دانشگاه‌ها میسر نباشد.

این حکومت به شدت محافظه‌کار پیش‌تر اعلام کرده بود تحصیل در محیط‌های مختلط در دولت جدید ممنوع خواهد بود. روز شنبه، عبدالباقی حقانی، وزیر جدید آموزش عالی دولت طالبان، با اعلام رسمی این تغییرات، برای بهره‌مندی زنان از تحصیلات عالی در افغانستان قوانین جدیدی وضع کرد.

آقای حقانی در نشستی مطبوعاتی گفت که زنان و مردان دیگر اجازه ندارند سر یک کلاس بنشینند. او خطاب به گزارشگران گفت: «از نظر ما، پایان دادن به نظام تحصیل مختلط مشکلی ندارد.» دانشجویان دختر هم فقط اجازه دارند سر کلاس استادان زن بنشینند. او افزود تغییراتی نیز در فهرست دروس دانشگاهی اعمال خواهد شد.

طالبان پیش از این اعلام کرده بود پوشش زنان در دانشگاه‌ها باید مطابق قواعد سختگیرانه اسلامی باشد و از چادر مشکی و روبنده (که فقط چشم‌ها پیدا باشد) استفاده شود. بسیاری از دانشگاه‌های این کشور جنگ‌زده که در ماه جاری بازگشایی شدند، از این قوانین پیشگیرانه طالبان پیروی و کلاس‌ها را با پرده جدا کردند.

وزیر آموزش عالی ضمن تلاش برای پیشرفته‌تر نشان دادن این دولت گفت این بار اوضاع نسبت به حکومت قبلی طالبان بسیار تغییر کرده است زیرا دفعه قبل زنان به کلی از تحصیل محروم بودند.

آقای حقانی گفت «تعداد موسسات آموزشی نسبت به گذشته رشد چشمگیری داشته است و بدین ترتیب امیدواریم افغانستان در آینده شکوفاتر و خودکفاتر باشد... امور را از همین‌جا که رها شده است ادامه خواهیم داد.»

با این حال کنشگران حقوق زنان و دانشجویان دختر نگران‌اند مبادا وضع قوانین جدید به حذف زنان از نظام آموزشی افغانستان و بر باد رفتن تمام پیشرفت‌های دو دهه اخیر منجر شود.

کرشمه فدا، وکیل و کنشگر حقوق زنان در استان ننگرهار، در مصاحبه با اینیدپندنت گفت که قوانین جداسازی جنسیتی در نهایت «دلسردی» دانشگاه‌ها و دانشجویان زن را موجب خواهد شد: «تعداد دانشجویان دختر در دانشگاه‌های خصوصی و دولتی کمتر از پسران است و به همین علت بیشتر دانشکده‌ها نمی‌توانند کلاس‌ها را تفکیک کنند.»

او می‌گوید: «می‌خواهند دانشجویان دختر فقط سر کلاس استادان زن بنشینند اما دانشگاه‌ها در حال حاضر استاد زن به قدر کافی ندارند. وظیفه دولت است که محیط رشد را برای همه افراد این جامعه فراهم کند نه آنکه برای عده‌ای محدودیت بگذارد.»

خانم فدا همچنین می‌گوید: «طالبان ادعا می‌کند که حقوق زنان را بر اساس قواعد شریعت اسلام به رسمیت می‌شناسد، اما این هم فقط پوششی برای اعمال قواعد سختگیرانه خودشان است». به گفته او، «اسلام برای ما حقوق بسیاری قائل شده است» و افزود که طالبان «به دلخواه خود» برای زنان قوانینی وضع می‌کند «که به هیچ وجه پذیرفتنی نیستند».

او اظهار داشت: «در بسیاری از کشورهای اسلامی پسران و دختران کنار هم سر کلاس می‌نشینند. من در دوره تحصیلات تکمیلی با پسرها سر کلاس می‌نشستم و به نظرم آن محیط مشکلی نداشت.»

استاد زن کجا بود؟ اگر نگذارید زنان درس بخوانند چطور می‌خواهید زنان را استخدام کنید؟

عقیله ابراهیمی، دانشجوی کارشناسی ارشد

این وزیر طالبانی در سخنان خود گفته است که مردم از پایان تحصیل در محیط مختلط استقبال می‌کنند. آقای حقانی ضمن اعلام قوانین جدید افزوده است: «مردم مسلمان‌اند و این را خواهند پذیرفت» اما دانشجویان دختر می‌گویند اعمال این قوانین آزادی‌های آنان را محدود می‌کند.

عقیله ابراهیمی، دانشجوی کارشناسی ارشد، ضمن ابراز نگرانی از آینده‌ خود و خواهرش که دانشجوی مقطع کارشناسی است، می‌گوید: «من یک سال و نیم در کابل درس خواندم و در کلاس‌ ۷۰-۶۰ نفری‌ ۲۵ تا ۳۰ دختر بودیم. حالا همه منتظریم ببینیم اصلا می‌توانیم به دانشگاه برویم یا نه.»

آقای حقانی در این نشست مطبوعاتی تاکید کرد تعداد استادان زن برای درس دادن به دانشجویان دختر کافی است و هرجا هم کافی نباشد بدون زیرپا گذاشتن قوانین می‌توانیم گزینه‌های دیگری پیدا کنیم.

او گفت: « به ظرفیت دانشگاه‌‌ بستگی دارد. برای درس دادن به زنان می‌شود از استاد مرد پشت پرده یا از فناوری استفاده کرد.»

اما خانم ابراهیمی با تاکید بر نگرانی‌ سایر کنشگران گفت: «استاد زن کجا بود؟ اگر نگذارید زنان درس بخوانند، چطور می‌خواهید زنان را استخدام کنید؟»

خانم ابراهیمی می‌گوید دولت طالبان با برچیدن بساط تحصیل مختلط در واقع به ریشه امید و آرزوهای زنان برای پیدا کردن شغل و کار و حضور عادی در جامعه تیشه می‌زند. او می‌گوید: «می‌توانید کلاس‌ها را جدا کنید اما هیچ شرکتی فقط زن استخدام نمی‌کند. چطور بدون اینکه با مردان تعامل داشته باشیم سر کار خواهیم رفت؟ ممکن است رئیس یا همکار مرد داشته باشیم.»

خانم ابراهیمی که پیش‌تر هم در دانشگاهی افغانستانی و هم در دانشگاهی هندی درس خوانده است، می‌گوید که اگر به دختران اجازه ندهند همراه جنس مخالف درس بخوانند، زندگی‌ آنان تا مدت‌ها تحت تاثیر این موضوع قرار خواهد گرفت: «من به مدرسه دخترانه می‌رفتم اما وقتی به دانشگاه رفتم از تعامل با پسرها خجالت می‌کشیدم و در این زمینه با مشکلات زیادی مواجه شدم. نباید بین جنسیت‌ها تبعیض قائل شد. افراد باید بتوانند در کنار یکدیگر درس بخوانند و کار کنند اما تفکر طالبانی زن‌ستیز است. طالبان خیال می‌کند زنان نباید با هیچ مردی جز افراد خانواده تعامل داشته باشد... من این را اصلا نمی‌فهمم.»

او می‌گوید که با اعمال قوانین جدید در عزم خود برای مهاجرت به کشوری دیگر مصمم شده است و اضافه می‌کند: «نظام طالبانی نه به نفع زنان است و نه جامعه، زیرا زنان نیمی از جامعه‌اند.»