در دهه ۶۰ شمسی، برای رسیدن به آب‌های زیرزمینی شهرنو کابل حفر تنها ۹ متر چاه کافی بود اما حالا در سال ۱۴۰۰، حفر چاهی ۷۰ متری هم چاره‌ساز نیست و اگر هم آبی در این عمق به دست آید، موقتی است و چاه به سرعت خشک می‌شود.

بحران کم آبی در کابل از درجه هشدار گذشته و حالا به مرحله بی‌آبی رسیده است. اوایل پاییز ۱۳۹۹، منابع دولتی از امکان بارش باران و برف در پاییز و زمستان خبر دادند اما برخلاف پیش‌بینی آنان، زمستان قبل کابل چنین نبود و به این ترتیب به مردم این شهر پیام فرستاد که روزهای کم‌آبی در بهار و تابستان سال آینده در پیش خواهد بود. وضعیت به حدی نگران‌کننده بود که مقام‌های دولت آن زمان از مردم خواهش کردند برف‌های روی بام خود را بر زمین‌های خاکی بریزند تا حداقل سفره‌های زیرزمینی کمی از این برف بهره‌مند شوند.

با این حال این تلاش‌ها در تامین آب موردنیاز کابل چندان تاثیری نداشت. رحیم‌الله که در شهرنو کابل زندگی می‌کند، می‌گوید که اواخر تیر و اوایل مرداد، چاه خانه آنان خشک شده و ناگزیر از سیستم آب‌رسانی شهر استفاده می‌کنند اما این سیستم هم دائمی نیست و آب روزانه برای چند ساعت محدود از طریق این سیستم جاری می‌شود.

رحیم‌الله می‌گوید فشار همین آب هم به اندازه‌ای کم است که تا تانکرهای ذخیره روی بام هم نمی‌رسد و آنان ناگزیرند هر وسیله‌ای که در خانه دارند را پر از آب کنند تا در ساعاتی بی‌آبی از آن استفاده شود. حالا رحیم‌الله می‌گوید که وضعیت بدتر هم شده و آمدن طالبان باعث شده است سیستم آب‌رسانی به خانه‌های مردم کاملا مختل شود و آنان اینک گاه یک روز در میان برای یک تا یک و نیم ساعت آب دارند و بس.

کمبود آب در شهر کابل دلایل متعددی دارد. دکتر وسیم اقبال که دکترای مدیریت آب دارد، معتقد است که مشکل اصلی کابل و دیگر مناطق افغانستان، استفاده بی‌رویه از سفره‌های زیرزمینی و نبود سازوکار بازگشت آب به این سفره‌ها است. به گفته او، در ۳۰ سال گذشته از سفره‌های زیرزمینی فقط آب برداشت شده و هیچ برنامه‌ای برای بازگرداندن آب به سفره‌های زیرزمینی وجود نداشته است.

او می‌گوید که در همه کشورهای جهان، برای مقدار مصرف آب، قانون مشخصی وجود دارد؛ یعنی هرقدر مصرف شما بیشتر باشد، همانقدر باید بیشتر پول بپردازید اما در کابل چنین نیست. قیمت هر مترمکعب آب مشخص است و مهم نیست که شما ماهانه ۱۰ مترمکعب آب مصرف کنید یا هزار مترمکعب. این مسئله باعث شده است تا مردم حتی برای نظافت منزل هم از آب شرب استفاده کنند. به باور دکتر اقبال، افغانستان به میزان کافی آب‌ شرب سطحی دارد اما نبود مدیریت کنترل این آب‌ها باعث شده است تا حجم وسیعی از این آب‌ هدر رود.

دکتر اقبال توضیح می‌دهد که دلیل اصلی کاهش آب‌های زیرزمینی سراسر افغانستان، استفاده آب‌های زیرزمینی برای کشاورزی است. او می‌گوید که کشت خشخاش در جنوب و جنوب غرب افغانستان، سفره‌های زیرزمینی آب را تقریبا خالی کرده است؛ زیرا در حالی که در نزدیکی زمین‌های زراعی رودهای پرآبی روان است، کشاورزان به دلیل کم‌هزینه بودن حفر چاه، از آب سفره‌های زیرزمینی استفاده می‌کنند.

تلاش‌های دولت افغانستان برای بازگرداندن آب‌های سطحی به سفره‌های زیرزمینی با روی کار آمدن طالبان مختل شده است. در سال ۱۳۹۸، وزارت توسعه روستاهای افغانستان پروژه‌ای را برای برگرداندن آب‌های سطحی به سفره‌های زیرزمینی در دستور کار قرار داد. این پروژه که «چک دام» نامیده شد، در دامنه کوه‌ها و مناطق آبریز، سدهای کوتاه ایجاد می‌کرد و این چک دام‌ها آب را به سفره‌های زیرزمینی هدایت می‌کردند. 

سعید (نام مستعار)، از کارمندان وزارت توسعه روستاها به ایندیپندنت می‌گوید: «تا پیش از فروپاشی دولت، ساخت چک‌ دام‌ها در مناطق مختلف افغانستان از جمله اطراف شهر کابل ادامه داشت اما پس از فروپاشی، تمامی کارها معلق شدند و ساخت این چک‌ دام‌ها متوقف شد.

به طور کلی ناآگاهی از خطرات کمبود آب در افغانستان، استفاده بی‌رویه، نبود مدیریت بازیابی سفره‌های آب زیرزمینی و جمع‌آوری باران و برف، نبود سازوکار هشداردهنده برای مصرف‌کنندگان آب در کابل و همچنین حفر چاه‌های عمیق که باعث شده است تا از پایین‌ترین لایه‌های زیرزمین آب استخراج شود، را می‌توان عواملی دانست که به احتمال زیاد در آینده نزدیک، فرونشست خاک در کابل را در پی خواهد داشت و خطر ریزش آپارتمان‌ها در کابل نیز محتمل است.