صعود تیم ملی بسکتبال ایران به المپیک ۲۰۲۰ توکیو از این منظر جذاب‌تر بود که این تیم اولین ورزش گروهی ایران است که به المپیک ۲۰۲۰ راه یافته. جام جهانی بسکتبال در چین اگرچه برای ایران با سه  شکست مقابل پورتوریکو، تونس و اسپانیا به پایان رسیده بود اما ایران از جدول بازنده‌ها به عنوان بهترین تیم آسیایی به المپیک صعود کرد.

رده‌بندی تیم‌های ۱۷ تا ۳۲ جام جهانی از طریق امتیاز، تعداد برد و تفاضل آنها در گروه‌های چهارگانه مشخص می‌شد و هر تیمی از آسیا در جایگاه بهتری قرار می‌گرفت، راهی المپیک ۲۰۲۰ می‌شد. سه شکست ایران فراموش شد و بازیکنان ایران جام جهانی را با شادی تمام کردند. ایران در جدول بازنده‌ها مقابل آنگولا ۷۱ -۶۲ پیروز شد و فیلیپین را ۹۵ - ۷۵ شکست داد و البته با توجه به شکست چین مقابل نیحریه، جشن صعود ایران به المپیک برپا شد.

درباره حضور ایران در جام جهانی اما یک تحلیل نباید به عنوان تحلیلی دائمی ارائه شود، اینکه حضور در جام جهانی یک افتخار است. حضور در جام جهانی اگرچه برای بسکتبال ایران جذاب است و به سهمیه المپیک هم منجر شد اما توقع درخشش بیشتر بیراه نبود، به خصوص وقتی نسل طلایی بسکتبال پس از سال‌ها تجربه به جام جهانی رفته بود.

بازیکنانی مثل حامد حدادی و صمد نیکخواه بهرامی بی‌جانشین‌هایی افسانه‌ای برای بسکتبال ایران هستند. مایک رستم‌پور و آرون گرامی‌پور، بازیکنانی از خانواده‌های مهاجر ایرانی هم چه خوب که به بسکتبال ایران پیوستند و برای بازی در تیم ملی کشورشان هرگز انگیزه‌های مالی هم نداشتند. دیگر ستاره‌های بسکتبال ایران نیز در جام جهانی چهره‌هایی دوست‌داشتنی بودند اما واقعیت این است که درخشش بیشتر در جام جهانی یا صعود از گروه می‌توانست دست‌یافتنی باشد.

بسکتبال ایران حالا با این پرسش کلیدی مواجه است که در المپیک ۲۰۲۰ چه رویکردی خواهد داشت. آیا جوان‌گرایی در تیم و گذر از ستاره‌های قدیمی برای تیم ممکن است یا جوان‌گرایی باید در تغییراتی آرام و در کنار حفظ بازیکنان قدیمی صورت بگیرد؟

بسکتبال ایران پیش از هر چیز باید بحث‌هایی درباره مربی ایرانی یا مربی خارجی را به نتیجه برساند. از نگاه عده‌ای به عملکرد مهران شاهین‌طبع شاید انتقاداتی وارد است و تصور می‌شود که مربی خارجی می‌تواند به تیم ملی بسکتبال کمک کند اما عده‌ای هم حامی او هستند و شاهین‌طبع را گزینه خوبی برای ادامه راه می‌دانند. صعود به المپیک ۲۰۲۰ شاهین‌طبع را در موقعیت خوبی بعد از سه شکست در جام جهانی قرار داده و اگر صعود به المپیک ممکن نمی‌شد، شاهین‌طبع شاید بیشتر مورد انتقاد قرار می‌گرفت.

تیم ملی بسکتبال باید ببیند که آیا پروژه تغییر نسل بسکتبال را می‌تواند با مهران شاهین‌طبع پیش ببرد و آیا اساسا اعتقادی به تغییر نسل در بسکتبال وجود دارد یا نه.

درباره کوچینگ در جریان بازی سرمربی تیم ملی بسکتبال در جام جهانی انتقاداتی وارد است. تغییر تاکتیک و هدف‌گذاری‌ها در جریان بازی و تصمیمات سریع در اندازه‌ای نبود که بتواند به موفقیت در سطح جام جهانی منجر شود. بازی در سطح جهانی و المپیک پیچیدگی‌های خودش را دارد و تصمیماتی برق‌آسا لازم است.

بعید است فدراسیون بسکتبال تا المپیک ۲۰۲۰ تغییراتی را در راس کادر فنی بسکتبال ایجاد کند اما فراموش نکنیم که ایران در ورزش‌های گروهی مثل والیبال و فوتبال با مربیان خارجی مناسب کیفیت بهتری را نسبت به گذشته نشان داده، کیفیتی که به خصوص در والیبال تحولاتی بنیادین را در جایگاه جهانی والیبال ایران پدید آورده است.

جام جهانی برای بسکتبال ایران تمام شد. توپ به تخته جام جهانی خورد، اما به سبد المپیک نشست و دوباره حضور در جام را افتخار معنا کردند. اما آیا در المپیک نیز فقط حضور یک افتخار است و رویاهای بزرگ‌تر دست‌یافتنی نیستند؟ آیا در المپیک نیز چند شکست را اتفاقی خوب تلقی می‌کنند و پرونده‌اش بسته می‌شود؟