بیشتر بیمارستان‌های افغانستان به دلیل قطع بودجه و فقدان منابع مالی، حتی برق و سوخت کافی برای تامین گرما هم ندارند، اما بخش‌های زنان و زایمان مجبورند همچنان به کار خود ادامه دهند. در این بخش از بیمارستان‌ها، زایمان‌های طبیعی و حتی سزارین زیر نور چراغ‌قوه تلفن‌های همراه انجام می‌شود. در همین حال، شماری از بیمارستان‌ها علاوه بر نبود برق، به کمترین امکانات بهداشتی مثل دستکش استریل و داروی مسکن نیز دسترسی ندارند.

شبکه خبری تی‌آر‌تی ترکیه در گزارشی که روز سه‌شنبه، ۳۰ آذر، پخش شد، بخش زنان و زایمان بیمارستان ملک محمد خان استان میدان وردک افغانستان را به عنوان نمونه‌ای از صدها بیمارستان این کشور که فاقد برق، لوازم گرمایشی و حتی امکانات اولیه پزشکی‌اند، به تصویر کشید. بر اساس این گزارش، با وجودی که این بیمارستان با کمبود شدید تجهیزات پزشکی و بهداشتی مواجه است، بخش زنان و زایمان همچنان فعال است و به ابتدایی‌ترین شکل ممکن به کار خود ادامه می‌دهد.

مریم شیرزی وردک، متخصص زنان و زایمان در این بیمارستان، به شبکه تی‌آرتی گفت که هنوز مصمم است به کار خود ادامه دهد اما نمی‌داند او و همکارانش  تا چه زمانی می‌توانند به این شکل کار کنند.

بخش زنان و زایمان بیمارستان ملک محمد خان همچون ده‌ها بیمارستان دیگر افغانستان امکانات اولیه‌ای نظیر دستکش استریل، وسایل جراحی و حتی داروی مسکن ندارد. در این بیمارستان، بیمارانی که برای سزارین بستری می‌شوند، باید خودشان سوخت برای ژنراتورها، دارو و امکانات موردنیاز برای بیهوشی را تامین کنند. به گفته مریم شیرزی، برای بیمارانی که توان پرداخت این هزینه‌ها را ندارند، گاهی برخی اشخاص از داخل یا خارج بیمارستان داوطلب می‌شوند و هزینه‌ها را می‌پردازند.

به گفته کارکنان این بیمارستان، ژنراتورها نمی‌توانند تمام چراغ‌های اتاق عمل را هم‌زمان روشن کنند؛ بنابراین پزشکان برای سزارین و زایمان‌های معمولی، از چراغ قوه تلفن همراه استفاده می‌کنند، اما باتری موبایل چقدر دوام می‌آورد؟

مریم شیرزی به تی‌آرتی می‌گوید: «از زمانی که طالبان قدرت را به دست گرفت، اوضاع از نظر کمک‌های بهداشتی و دارویی بدتر شد و تجهیزات موردنیاز ما برای عمل جراحی کاهشی چشمگیر داشت.» او می‌افزاید که بیماران در صورت نیاز به عمل سزارین، باید حتی تیغ جراحی، مواد ضدعفونی‌کننده و سایر امکانات اولیه را خودشان خریداری کنند که هزینه آن حدود دو هزار افغانی است.

این بیمارستان قبلا به کمک کمیته سوئد برای افغانستان (SCA) که یک سازمان بین‌المللی غیرانتفاعی است، متکی بود؛ اما با سقوط دولت پیشین در پانزدهم اوت ۲۰۲۱، تمام کمک‌های بین‌المللی به افغانستان به حالت تعلیق درآمدند و ایالات متحده آمریکا هم به منظور تحریم طالبان، ذخایر ارزی نزدیک به ۱۰ میلیارد دلاری افغانستان را بلوکه کرد.

تا پیش از تسلط طالبان، حدود ۸۰ درصد از مخارج دولت افغانستان از کمک‌های بین‌المللی تامین می‌شد و با بسته شدن این شریان‌های کمکی، سیستم اقتصادی و در ادامه آن نظام درمانی افغانستان به طرز چشمگیری صدمه دید. کمیته بین‌المللی نجات در گزارش سالانه‌ خود در اوایل دسامبر ۲۰۲۱، اعلام کرد که اگر به نیازهای سیستم بهداشت وسلامت افغانستان رسیدگی نشود، ۹۰ درصد مراکز درمانی آن کشور در سال ۲۰۲۲ تعطیل خواهند شد.

در همین حال، دکتر مریم شیرزی، به شبکه تی‌آرتی گفت این احتمال‌ وجود دارد که سازمان بهداشت جهانی برای تامین بودجه نیازهای اولیه و پرداخت حقوق کارکنان بیمارستان از نوامبر تا ژانویه وارد عمل ‌شود اما سازمان بهداشت جهانی هنوز آن را تایید نکرده است. به گفته دکتر شیرزی، بدون کمک‌های بین‌المللی، مدیریت بخش زنان و زایمان روزبه‌روز دشوارتر می‌شود.

بر اساس تخمین صندوق جمعیت سازمان ملل متحد، بدون حمایت فوری از وضعیت بهداشت و سلامت مادران در افغانستان، ممکن است مرگ‌ومیر مادران در این کشور افزایش یابد. این در حالی است که نوزادان و مادران شیرده افغان در زمستان پیش‌رو در معرض خطر سوءتغذیه هم قرار دارند، زیرا این کشور با یکی از حادترین بحران‌های غذایی در جهان دست به گریبان است.

در همین حال، توماس هاولز، مدیر اجرایی سازمان نجات کودکان، به تی‌آرتی گفت: «بحران بهداشتی که افغانستان را فرا گرفته، به این معنی است که بسیاری از زنان مجبورند در خانه و بدون نظارت پزشکی زایمان کنند.»

در حالی که سیستم درمانی افغانستان در حال فروپاشی است و بیماران به‌ویژه زنان در معرض آسیب جدی قرار دارند، طالبان محدودیت‌هایی را برای کارکنان زن بخش درمان ایجاد کرده است. بر اساس مقاله‌ای که در ماه سپتامبر در وبلاگ مجله پزشکی «بی‌ام‌جی» (BMJ) منتشر شد، برخی از ماماهای زن اجازه ندارند بدون همراهی یک مرد برای معالجه بیمار به خانه او مراجعه کنند. این در حالی است که بسیاری از زنان، فقط پزشک و مامای زن را قبول دارند و از دریافت مراقبت پزشکان مرد خودداری می‌کنند.

در همین حال، پل اشپیگل، رئیس بخش بهداشت بشردوستانه دانشگاه جان هاپکینز، هفته گذشته در مقاله‌ای در واشنگتن پست، دیدگاه‌های خود در مورد وضعیت سیستم درمانی افغانستان پس از سفر به آن کشور را به اشتراک گذاشت. او در این مقاله، سیستم درمانی افغانستان را در حال فروپاشی توصیف کرد و هشدار داد که اگر جامعه جهانی شیوه تحریم‌ها بر طالبان را تغییر ندهد، فاجعه انسانی بزرگی در افغانستان رخ خواهد داد. او تاکید کرد: «ایالات متحده و جامعه جهانی باید در نظر داشته باشند اگر می‌خواهیم از حقوق و آزادی‌های انسان‌ها دفاع کنیم، باید اول جانشان را نجات دهیم.»

با این حال، سازمان‌های مددرسان بین‌المللی در تلاش‌اند تا به شیوه‌های مختلف از جمله پرداخت حقوق ماهانه کادر پزشکی و تامین تجهیزات و ملزومات برای درمانگاه‌ها، نظام درمانی افغانستان را از فروپاشی نجات دهد. در همین راستا، در روز سه‌شنبه، کمیته بین‌المللی صلیب سرخ روند پرداخت حقوق به بیشتر از ۱۰ هزار کادر پزشکی را در افغانستان آغاز کرد.