سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران، روز دوشنبه، ۱۳ دی ۱۴۰۰، در کنفرانسی مطبوعاتی در تهران گفت که طالبان باید برای تشکیل دولت فراگیر اقدام کند و مردم‌سالاری دینی بهترین الگویی است که می‌تواند از آن استفاده کند.

خطیب‌زاده تصریح کرد که جمهوری اسلامی ایران در نقطه به رسمیت شناختن دولت طالبان قرار ندارد و این امر به اقدام‌های طالبان در نحوه مدیریت افغانستان و تشکیل دولت فراگیر بستگی دارد.

سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران تاکید کرد که این کشور همچنان توقع دارد که در افغانستان یک دولت فراگیر تشکیل شود و وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران بارها این پیام را بازتاب داده است. خطیب‌زاده افزود: «تشکیل دولت فراگیر هم مورد تاکید ایران است و هم مورد تاکید کشورهای همسایه. در افغانستان باید دولتی شکل گیرد که بازتاب‌دهنده تنوع قومی و جمعیتی آن کشور باشد. مسیر آینده افغانستان مسیر تحقق اراده مردم است و ما انتظار داریم این عملی شود.»

سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران افزود که حکومت ایران با طالبان در تماس است اما در نقطه به رسمیت شناختن طالبان قرار ندارد. خطیب‌زاده تاکید کرد که دولت جمهوری اسلامی ایران امیدوار است طالبان با برداشتن گام‌های عملی در راستای ایجاد دولت فراگیر، در مسیر به رسمیت شناخته شدن نزد کشورهای جهان پا بگذارد.

پیش از این، بهادر امینیان، سفیر جمهوری اسلامی ایران در افغانستان، در روز یکشنبه، ۱۲ دی، گفته بود: «طالبان باید برای ایجاد دولت فراگیر اقدام کند، چون جمهوری اسلامی ایران دولت طالبان را با ساختار کنونی، به رسمیت نمی‌شناسد.» امینیان افزود: «ساختار کنونی دولت طالبان فراگیر نیست، اما اگر این گروه ساختار فراگیر ایجاد کند و رضایت تمام طرف‌ها را به دست بیاورد، جمهوری اسلامی ایران هم بقیه کشورها را تشویق می‌کند تا طالبان را به رسمیت بشناسند.»

بهادر امینیان در مصاحبه با طلوع‌نیوز با اشاره به تفسیر طالبان از توصیه کشورها در مورد ایجاد دولت فراگیر به مداخله در امور داخلی افغانستان، تاکید کرد که ساختار کنونی موردقبول ایران و سایر کشورها نیست.

سفیر جمهوری اسلامی ایران در افغانستان ساختار دولت طالبان را قومی توصیف کرد و گفت: «اگر یک گروهی بیاید و آن گروه تک قومیتی باشد و همه اقوام را در حکومت شریک نکند، این را قبول نداریم. به همین خاطر، ما از سر خیرخواهی به حاکمان طالبان می‌گوییم که شما یک حکومت فراگیر تشکیل دهید.»

بهادر امینیان همچنین درباره پیامدهای ناگوار گسترش فقر و بیکاری در افغانستان هشدار داد و گفت که اگر مشکلات اقتصادی همچنان باقی بمانند، گروه‌های تروریستی مانند داعش تقویت می‎‌شوند و مردم بیشتری به مهاجرت روی می‌آورند.

سخنان سفیر ایران در افغانستان واکنش تند طالبان را در پی داشت. انعام‌الله سمنگانی، معاون سخنگوی طالبان، در پاسخ به این اظهارات گفت: «آیا کابینه و دولت جمهوری اسلامی ایران فراگیر است که مقام‌های ایرانی طالبان را به این کار تشویق می‌کنند؟» او افزود: «هر کشوری بر مبنای منافع ملی خود از فراگیر بودن دولت تعریفی دارد و طالبان نیز بر اساس منافع افغانستان در این زمینه عمل می‌کند.»

با وجودی که بیش از چهار ماه از سلطه طالبان و اعلام دولت این گروه می‌گذرد، هیچ‌یک از کشورها از جمله کشورهای منطقه که همسو با طالبان دانسته می‌‎شوند، این گروه را به رسمیت نشناخته‌اند. پاکستان، روسیه و جمهوری اسلامی ایران که در سال‌های اخیر از حامیان طالبان بوده‌اند، در کنار ایالات متحده و اتحادیه اروپا، تشکیل دولت فراگیر و موردقبول همه اقوام و جریان‌های سیاسی در افغانستان را خواستار شده‌اند.

در چهار ماه گذشته، بسیاری از کشورهای جهان به‌روشنی اعلام کردند که پیش‌شرط‌هایشان برای به رسمیت شناختن دولت طالبان، شکل‌گیری دولت فراگیر و همه‌شمول، رعایت حقوق زنان و اقلیت‌های قومی و مذهبی، تامین حق کار و تحصیل زنان و دختران، پایبند بودن به معاهدات بین‌المللی و خودداری از نقض حقوق بشر است.

با این حال طالبان ضمن اینکه در راستای عملی کردن این پیش‌شرط‌‌ها ‌اقدامی نکرده‌ است، که هر نوع بیان دیدگاه یا توصیه در این زمینه را مداخله در امور داخلی افغانستان قلمداد می‌کند. شماری از مقام‌های گروه طالبان بارها در سخنرانی‌های خود تاکید کرده‌اند که هیچ یک از پیش‌شرط‌های جهان را نمی‌پذیرند و تحت هیچ فشاری، از اهداف و برنامه‌هایشان عقب‌نشینی نمی‌کنند.

روز جمعه، دهم دی، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، در مصاحبه با خبرگزاری تاس گفت که هنوز برای به رسمیت شناختن طالبان زود است. او افزود: «این کار به این بستگی دارد که طالبان در راستای عمل کردن به وعده‌های خود چگونه اقدام می‌کنند.»

پاکستان که از حامیان و متحدان سرسخت طالبان به شمار می‌آید نیز دولت این گروه را به رسمیت نشناخته است و هرچند به طالبان اجازه داده سفارتخانه و کنسولگری‌های افغانستان در اسلام‌‌آباد و پیشاور را تصرف کند، تاکنون به شکل رسمی دولت طالبان را به رسمیت نشناخته است.