هفتاد و چهارمین نشست سازمان ملل متحد در ساختمان اصلی این سازمان واقع در نیویورک عملاً از ۱۷ سپتامبر شروع شده است؛ اما نشست سازمان ملل با سخنرانی سران کشورها در سطوح بالای مدیریتی، از ۲۴ سپتامبر آغاز می‌شود.[1]به این بهانه، در این مقاله سعی شده است تا به شیوه درآمدزایی و هزینه کردن سازمان ملل پرداخته شود.
ساختار سازمان ملل در یک نگاه:
سازمان ملل متحد، یک سازمان بین‌المللی است که وظیفه آن حفظ امنیت و آرامش جهانی، توسعه ارتباطات دوستانه میان کشورها، کمک به همکاری‌های بین‌المللی، و ایجاد هماهنگی برای اقدامات جهانی است.
در ۲۵ آوریل سال ۱۹۴۵، ۵۰ کشور جهان در نشستی در شهر سان‌فرانسیسکو به نگارش منشور سازمان ملل پرداختند و بعد از برگزاری جلسات مختلف، در ۲۴ اکتبر سال ۱۹۴۵ دفتر سازمان ملل شروع به فعالیت کرد. دفتر اصلی آن در ژنو، و ساختمان مرکزی آن در نیویورک است. در حال حاضر ۱۹۳ کشور عضو این سازمان هستند.[2]
درآمدهای سازمان ملل چگونه تأمین می‌شود؟
درآمدهای سازمان ملل از دو طریق حق عضویت اجباری و مشارکت داوطلبانه تأمین می‌شود. هر یک از ۱۹۳ کشور عضو سازمان ملل، موظف هستند درصدی از بودجه عملیاتی سازمان ملل و بودجه صلح آن را تأمین کنند. درصدی که هر کشور ملزم به پرداخت آن است، نصاب پیچیده‌ای دارد، اما در نهایت ۲۲ درصد از بودجه عملیاتی و ۲۸ درصد از بودجه صلح، توسط ایالت متحده آمریکا تأمین می‌شود. بر این مبنا، آمریکا به‌تنهایی بیشترین سهم را در تامین بودجه سازمان ملل بر عهده دارد. لازم به ذکر است که هر یک از کشورها علاوه بر سهمی که بابت حق عضویت به سازمان ملل می‌پردازند، هزینه‌های دیگری نیز بابت عضویت و مشارکت در برنامه‌های مختلف سازمان ملل و مؤسسات زیرمجموعه آن، پرداخت می‌کنند. به‌عنوان مثال، عضویت در یونیسف، برنامه جهانی غذا و ... هزینه‌های مختلفی را به کشورها تحمیل می‌کند. آمریکا در مجموع در سال ۲۰۱۴ در حدود ۱۰ میلیارد دلار به سازمان ملل پرداخت کرده است. سازمان ملل در مجموع ۳۴ زیرمجموعه دارد که هر یک از آن‌ها، هزینه‌هایی را بر عهده کشورهای عضو می‌گذارد.[3]بودجه سال ۲۰۱۶ سازمان ملل در حدود ۵۰ میلیارد دلار بوده است. در این مقاله بیشتر به میزان پرداختی کشورها برای حق عضویت در سازمان ملل متحد اشاره خواهد شد.
کشورهای تأمین‌کننده درآمد سازمان ملل:
با توجه به همان فرمول گفته‌شده، سهم کشورهای مختلف از تأمین درآمدهای سازمان ملل متفاوت است. اگر بخواهیم کشورها را بر اساس سهم آن‌ها در تامین درآمدهای سازمان ملل در سال ۲۰۱۹ تقسیم‌بندی کنیم، به قرار زیر خواهند بود:
در سال ۲۰۱۹ ایالات متحده آمریکا با سهم تقریبی ۶۷۵ میلیون دلاری، ۲۲ درصد از کل درآمدهای سازمان ملل را تأمین می‌کند. بعد از این کشور، چین با سهم ۱۲.۰۰۵ درصدی در جایگاه دوم قرار دارد. چین با سهم ناخالص حدوداً ۳۶۸ میلیون دلاری به این جایگاه رسیده است. بعد از چین، ژاپن با رقم ناخالص ۲۶۲.۵ میلیون دلار، سهم ۸.۵۶۴ درصدی در تأمین درآمدها دارد. بعد از ژاپن، آلمان با سهم ۶.۰۹ درصدی و بریتانیا با سهم ۴.۵۶۷ درصدی، در جایگاه چهارم و پنجم قرار دارند. کشورهای فرانسه، ایتالیا، برزیل، کانادا و روسیه، در جایگاه‌های پنجم تا دهم جهانی قرارگرفته‌اند.
اما این بودجه، صرفا شامل سهم کشورها (نه رقم واقعی پرداختی از جانب آن‌ها) است. در تصویر زیر، کشورهایی که سهم خود را در سال ۲۰۱۸ پرداخت کرده‌اند، با رنگ سبز نشان داده‌شده‌اند.چنان که مشخص است، بخش زیادی از کشورها هنوز حق عضویت‌های خود را به سازمان ملل نپرداخته‌‌اند. در واقع، بیش از دو سوم بودجه سازمان ملل هنوز تحقق نیافته است. لازم به ذکر است که در این نمودار، کشورهایی که سهم خود را کامل پرداخت کرده‌اند، سبز رنگ شده‌اند و در صورت پرداخت درصدی از حق عضویت نیز نقشه آن کشور به رنگ قرمز درمی‌آید.
شکل ۱ کشورهایی که سهم خود را از بودجه سازمان ملل در سال ۲۰۱۸ به‌صورت کامل پرداخت کردند. (لازم به ذکر است این بودجه صرفاً مختص حق عضویت است و سازمان‌های زیرمجموعه را شامل نمی‌شود.)
چنان‌چه بخواهیم مجموع پرداختی کشورها به سازمان ملل و سازمان‌های زیرمجموعه آن را در نظر بگیریم، کشور آمریکا در سال ۲۰۱۶ با پرداخت ۹ میلیارد و ۷۱۸ میلیون دلار در صدر قرار دارد و حدود ۲۰ درصد از هزینه‌های کل این سازمان را تأمین می‌کند. بعد از آن، کشور آلمان با ۳ میلیارد و ۳۸۷ میلیون دلار، و انگلستان، با پرداخت ۳ میلیارد و ۲ میلیون دلار، در جایگاه‌های بعدی قرار دارند.[4]
جدول 1 سهم کشورها در کل هزینه‌های سازمان ملل در بودجه 2016
نام کشور (برحسب جمعیت)
کل مبلغ پرداختی (میلیون دلار)
آمریکا ۹۷۱۸/ آلمان ۳۳۸۷/ بریتانیا ۳۰۰۲/ ژاپن ۲۸۲۷/ چین ۱۶۱۱
سهم کشورهای بزرگ خاورمیانه از بودجه سازمان ملل:
در منطقه خاورمیانه، بهترین جایگاه از آن کشور ترکیه است. این کشور با جایگاه ۱۴ ام سهم ۱.۳۷۱ درصدی در تأمین درآمدهای سازمان ملل دارد. بعد از ترکیه، سهم عربستان سعودی با ۱.۱۷۲ درصد از بودجه سازمان ملل، در جایگاه دوم قرار دارد. کشور ایران نیز با ۰.۱۸۶ درصد، مبلغ ناخالصی در حدود ۵.۷ میلیون دلار به سازمان ملل متعهد است. بعد از ایران، کشورهای مصر و عراق به ترتیب در جایگاه‌های چهارم و پنجم قرار دارند.
جدول 2 سهم کشورهای مختلف خاورمیانه از تأمین بودجه حق عضویت سازمان ملل
نام کشور (برحسب جمعیت)
درصد تأمین بودجه سازمان ملل
مبلغ ناخالص مشارکت
جمعیت
مصر
۰.۱۸۶
۵۷۰۰۱۱
۹۰.۲۵۳.۷۶۰
ایران
۰.۳۹۸
۱۲۱۹۷۰۱۲
۸۲.۴۶۷.۰۴۹
ترکیه
۱.۳۷۱
۴۲۰۱۵۳۳۵
۷۸.۲۱۴.۰۰۰
عراق
۰.۱۲۹
۳۹۵۳۳۰۳
۳۶.۵۷۵.۰۰۰
عربستان سعودی
۱.۱۷۲
۳۵۹۱۶۸۲۹
۳۱.۵۲۱.۰۰۰
هزینه‌کرد سازمان ملل متحد به چه صورتی است؟
همان‌طور که در بالا نیز گفته شد، سازمان ملل با بیش از ۳۲ سازمان زیرمجموعه، هزینه‌ای نزدیک به ۵۰ میلیارد دلار دارد. اما به‌صورت کلی، بنا به آمار سال ۲۰۱۶، از مجموع این بودجه ۱۶.۴ میلیارد دلار را صرف کمک‌های بشردوستانه کرده است، ۱۱.۸ میلیارد دلار را صرف کمک‌های توسعه‌ای کرده است، و ۹.۲ میلیارد دلار هزینه تأمین صلح و آرامش در جهان شده است. در واقع، می‌توان گفت از بودجه حدوداً ۵۰ میلیارد دلاری سازمان ملل، بیش از نیمی از آن صرف کمک و توسعه بشردوستانه می‌شود.[5]
سلطه آمریکا بر سازمان‌های جهانی:
سازمان‌های جهانی باهدف صلح و هم‌افزایی جهانی تشکیل شده‌اند. اما با توجه به اینکه قدرت همواره در دستان کشورهای ثروتمند و قوی جهان است، و با توجه به موقعیت جهانی آمریکا و حضور ساختمان اصلی سازمان ملل در این کشور، به نظر می‌رسد که نفوذ آمریکا در این سازمان بسیار زیاد است. جایگاه آمریکا و قدرت سیاسی این کشور در تأمین بودجه سازمان ملل و نهادهای جهانی، سبب شده است که بخشی از استقلال این سازمان‌ها زیر سؤال برود. با روی کار آمدن دونالد ترامپ، تأثیر سلطه آمریکا بر این سازمان‌ها بیش‌ازپیش نشان داده شد. رئیس جمهوری آمریکا می‌گوید، پولی که کشورش به سازمان ملل می‌دهد نسبت به کشورهای دیگر بسیار زیاد است. او می‌گوید، آمریکا یکی از ۱۹۳ کشور جهان است، اما به‌تنهایی ۲۲ درصد بودجه سالانه سازمان ملل را پرداخت می‌کند. آقای ترامپ این روند را ناعادلانه خوانده است و ادعا کرده است که کشورهای دیگر، از سخاوتمندی آمریکا سوءاستفاده می‌کنند.[6]این در حالی است که ترامپ، بارها با شعار «اول آمریکا» در مجامع جهانی سخنرانی کرده است. باید این سؤال را از آقای رئیس‌جمهوری پرسید که آیا کشوری با بزرگ‌ترین تولید ناخالص داخلی جهان که بیشترین میزان مصرف انرژی را دارد (و در نتیجه آن، بیشترین میزان آلودگی را نیز تولید می‌کند) باید سهمی برابر با سایر کشورهای جهان در تأمین بودجه سازمان ملل داشته باشد؟
[1]http://sdg.iisd.org/events/74th-session-of-the-un-general-assembly/
[2]https://en.m.wikipedia.org/wiki/United_Nations
[3]https://www.brookings.edu/blog/future-development/2017/05/01/what-would-us-cuts-to-the-un-look-like/
[4]https://www.unsystem.org/content/FS-D00-02
[5]https://qz.com/1396994/where-does-the-un-get-its-money-a-simple-explanation-of-a-complex-system/
[6]https://www.bbc.com/persian/world-features-45654981
