نزدیک‌های نیمه‌شب ۲۰ سپتامبر مرد جوانی در ورودی کربلا، شهر زیارتی و مقدس شیعیان، واقع در جنوب غربی بغداد از مینی‌بوس سفیدی پیاده شد. چند دقیقه بعد دگمه دستگاه فرمان از راه دور را فشار داد و مواد منفجره‌ای را که درون کیفی در زیر صندلی خودش در مینی‌بوس جاسازی کرده بود منفجر کرد.
این بمب جان ۱۲ نفر را گرفت و پنج نفر دیگر را هم زخمی کرد. در فیلمی که این اتوبوس را غرق آتش نشان می‌دهد صدای فریادی را می‌شنویم که می‌گوید: «مردم دارند می‌میرند». منابع امنیتی عراق می‌گویند فرد متهم به بمب‌گذاری را سریعاً با بررسی تصاویر تلویزیون‌های مدار بسته شناسایی کردند و همراه دو مرد دیگر دستگیر کردند. نام‌خانوادگی این افراد نشان می‌دهد که اهل شهرک سنی‌نشین جرف‌الصخر هستند. داعش هم مسئولیت این حمله را به عهده گرفت.
اثر این بمب‌گذاری بازتابی بیش از اندازه داشته است، زیرا در دو سال گذشته تا حد زیادی از بمب‌گذاری‌های ویران‌گر داعش در شهرهای عراق خبری نبود. بمب‌گذاری‌هایی که گاهی صدها کشته به جا می‌گذاشت.
این تازه‌ترین بمب‌گذاری نشان داد داعش کاملاً از بین نرفته و در پی بازسازی قدرت خود است. گرچه بعد از آن که در پی محاصره‌ای نه ماهه در سال ۲۰۱۷ پایتخت خود شهر موصل را از دست داد هرگز نتوانسته کمر راست کند.
علی الطالقانی محقق مرکز امنیت کربلا می‌گوید: آن‌ها قلمروی‌شان را از دست داده‌اند اما هنوز هواداران اصلی‌شان را دارند. می‌خواهند دوباره حمایت آن‌هایی را به دست آورند که در اوج قدرت داعش پشتیبان این گروه بودند.
داعش به ویژه در پی جذب نیرو از جامعه سنی‌ها است که در جنگ داخلی وحشیانه بین سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۷ خیلی لطمه دیدند و نفرت و محرومیت آن دوره هم‌چنان مانند میراثی برای‌شان باقی مانده است.
از منظر همین میراث است که خاستگاه سه متهم داعشی بمب‌گذاری در کربلا خیلی اهمیت پیدا می‌کند. جرف‌الصخر زمانی ۹۰ هزار نفر جمعیت داشت و یکی از معدود شهرک‌های سنی‌نشین جنوب بغداد بود که چون پایگاه القاعده و بعدها داعش بود شهرت بدی داشت.
آن‌ها با بهره‌برداری از موقعیت راهبردی نزدیکی به بغداد و قرارگیری در مسیر اصلی منتهی به جنوب شیعه‌نشین عراق، در پایتخت بمب‌گذاری می‌کردند و به شیعیان درون و اطراف کربلا حمله می‌کردند.
گروه‌های شبه‌نظامی شیعه در سال ۲۰۱۴ به این شهرک حمله کردند و تمامی جمعیت سنی آن را بیرون راندند. خانواده‌های بسیاری که زمانی مالک مزارع بزرگ بودند در پنج سال گذشته کارشان به زندگی در آلونک‌ها کشید یا همه اعضای خانواده مجبور شدند کنار هم در یک اتاق زندگی کنند. جرف‌الصخر به شهر ارواح تبدیل شد و بیشتر ساکنان آن شبه‌نظامیان تندروی شیعه هستند.
ساکنان اصلی مدت‌ها است که خواهان صدور مجوز برای بازگشت به شهر خود هستند اما بعید است که به زودی زود از این امتیاز خشک و خالی برخوردار شوند. نمایندگان اکثریت شیعه ساکن در استان حله، که این شهرک درون آن قرار دارد، به قدری از این که دیگر داعش دارای پایگاهی منطقه‌ای در نزدیکی آن‌ها نیست آسوده خاطر شده‌اند که تهدید کرده‌اند علیه هر سیاست‌مدار خواستار برگشت مردم جرف‌الصخر به شهر قدیمی‌شان دست به اقدام قانونی خواهند زد.
مردم کربلا هم می‌گویند هر چه باشد دست‌کم بمب‌گذاران اخیر نتوانستند از موانع دفاعی بیرون شهر به داخل نفوذ کنند. در چند هفته آینده که میلیون‌ها زائر شیعه از سراسر جهان به مناسبت اربعین با پای پیاده وارد کربلا می‌شوند امنیت این شهر محک واقعی می‌خورد. انبوه راه‌پیمایانی که پرچم‌های مذهبی را به اهتزار درآورده‌اند در برابر بمب‌گذاران آسیب‌پذیر هستند اما به لطف تدابیر سفت‌وسخت امنیتی در سال‌های اخیر از امنیت نسبی برخوردار بوده‌اند.
در کربلا ساخت و ساز رونق دارد و جراثقال‌ها در همه جای آن به چشم می‌خورند، به خصوص در اطراف حرم امام حسین و حضرت عباس که گنبدهای طلایی و دیوارهای کاشی‌پوش‌شان مرکز شهر را در سیطره خود دارند.
مقامات شهر می‌گویند: «باید برای میلیون‌ها نفر زائر اقامت‌گاه بسازیم». در نتیجه دستگاه‌های ساخت‌وساز در همه جا به چشم می‌خورند و برای پی‌گذاری هتل‌ها و مسافرخانه‌های در دست ساخت گودال‌های بزرگ حفر کرده‌اند.
شمار زیادی جوان سیاه‌پوش در این حرم‌ها کار می‌کنند (۱۵ هزار نفر در حرم امام حسین و ۷ هزار نفر در حرم حضرت عباس) تا آب در دل انبوه زائران تکان نخورد.
البته همیشه هم در کارشان موفق نیستند. برای مثال در ۱۰ سپتامبر بر اثر هجوم جمعیت و ازدحام در ورودی حرم امام حسین ۳۱ نفر زیر دست و پا جان باختند و ۱۰۰ نفر زخمی شدند. این حادثه در روز عاشورا رخ داد که اوج سوگواری برای مرگ امام حسین و خانواده‌اش است و طی آن از ۱۰۰ متر مانده به ورودی حرم دویدنی سنتی به نام حروله طویریج را انجام می‌دهند.
این حادثه هنگامی رخ داد که پیرمردی پشت پا خورد و درست در جلوی باب‌الرجا روی زمین افتاد. از آن جا که ازدحام خیلی زیاد بود و به علت کارهای ساخت و ساز هشت در حرم بسته یا خارج از دسترس بود و فقط دو در باز بود زائران در مدخل باریکی گیر افتادند.
بعد از اشغال عراق به دست ایالات متحده و سقوط صدام حسین در سال ۲۰۰۳، گسترش فیزیکی حرم‌های کربلا و آمدن میلیون‌ها زائر از بقیه نقاط عراق و سراسر جهان شیعه نشان‌گر پیروزی اکثریت شیعه عراق است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
در واقع سیطره اعراب سنی که حکومت صدام تجسم آن بود پایان یافت و حالتی شبیه دوران حکومت عثمانی و حاکمیت بریتانیا پدید آمد. در سال ۱۹۹۱ حرم‌های شیعیان در کربلا آخرین سنگر مقاومت در برابر صدام بود و تانک‌های صدام و گارد ریاست جمهوری عراق شورش شیعیان را با توسل به کشتار و تخریب سرکوب کرد.
تانک‌های عراقی که تانک‌های انگلیسی چالنجر بودند و عراقی‌ها آن‌ها را در جنگ با ایران از این کشور غنیمت گرفته بودند در بیرون حرم‌ها مستقر شده بودند و سربازان عراقی که برای جشن گرفتن پیروزی‌شان تصاویر صدام را بالای سر برده بودند در محوطه‌ی حرم‌ها گرد آمده بودند.
تقریباً بعد از ۳۰ سال، از دست رفتن شهرک‌های سنی‌نشینی مثل جرف‌الحصر و تخریب بخش‌هایی از شهرهای سنی‌نشینی مثل موصل جلوه‌ای از نظم جدید در عراق است. حتی اگر بمب‌گذاری‌های داعش مثل بمب‌گذاری در آخر هفته قبل در کربلا افزایش یابد، این نظم تغییر نخواهد کرد.
این نوشته برگردان فارسی از مقالات منتشر شده دیگری است و منعکس کننده دیدگاه سردبیری روزنامه ایندیپندنت فارسی نمی باشد.
© The Independent
