افزایش تقاضا برای گاز طبیعی و ال‌ان‌جی باعث شد تا سرمایه‌گذاری‌ها برای تولید ال‌ان‌جی در کشورهای عمده تولیدکننده انرژی افزایش یابد. در این بین، بحران انرژی ناشی از حمله روسیه به اوکراین و تلاش اروپا برای قطع تدریجی واردات انرژی از روسیه شرایط را برای ایفای نقش بیشتر کشورهای تولیدکننده گاز طبیعی در امنیت انرژی اروپا فراهم‌تر کرد.
تا پیش از دسامبر ۲۰۲۱، قطر بزرگ‌ترین تولیدکننده ال‌ان‌جی جهان بود. حالا آمریکا که در دهه گذشته، بیشترین سرمایه‌گذاری را در بخش گاز طبیعی انجام داد، در سایه این سرمایه‌گذاری به بزرگ‌ترین تولیدکننده ال‌ان‌جی جهان تبدیل شده است.
از آن طرف، ایران با داشتن دومین ذخایر گاز طبیعی دنیا، به گفته جواد اوجی، وزیر نفت جمهوری اسلامی، در برخی فصول سال به‌طور متوسط روزانه با ۲۰۰ میلیون مترمکعب کمبود گاز طبیعی در شبکه سراسری روبه‌رو است و قطعی تدریجی برق کارخانه‌های صنعتی از هفته گذشته، از احتمال تشدید دامنه بحران انرژی در ماه‌های آینده خبر می‌دهد.
در حالی که ایران درگیر بحران انرژی است، قطر با هدف افزایش ظرفیت تولید ال‌ان‌جی قرارداد جدیدی با شرکت توتال فرانسه منعقد کرد. شرکت «قطر انرژی» روز یکشنبه، ۱۲ ژوئن، با شرکت «توتال انرژیز» فرانسه برای افزایش ظرفیت تولید ال‌ان‌جی از گنبد شمالی (میدان مشترک پارس جنوبی) قراردادی امضا کرد.
قرار است در این پروژه که بزرگ‌ترین تاسیسات تولید ال‌ان‌جی جهان خواهد بود، به‌جز شرکت قطر انرژی و توتال فرانسه، شرکت‌های دیگر انرژی نیز مشارکت داشته باشند که اسامی این شرکت‌ها به‌زودی اعلام خواهد شد. ارزش کلی این قرارداد ۳۰ میلیارد دلار اعلام شده و به گفته سعد الکعبی، وزیر صنعت و انرژی قطر، مراحل انتخاب سایر شرکا در این پروژه عظیم نهایی شده است. رئیس شرکت قطر انرژی نیز خود سعد الکعبی است.
به گفته پاتریک پویان، رئیس شرکت توتال، این شرکت مسئولیت احداث یک ردیف مایع‌سازی و تصفیه این پروژه عظیم را به عهده خواهد داشت. طرح توسعه میدان شمالی شامل شش ردیف ال‌ان‌جی است که ظرفیت تولید ال‌ان‌جی قطر را از ۷۷ میلیون تن در سال به ۱۲۶ میلیون تن تا سال ۲۰۲۷ خواهد رساند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
در مورد سایر مشخصات فنی این پروژه باید گفت که در طرح قطر برای افزایش تولید سالانه که قرار است تا سال ۲۰۲۷ عملیاتی شود، چهار ردیف هشت میلیون تنی ال‌ان‌جی تعریف شده است که هر ردیف هشت میلیون تنی، دو سکو و ۲۰ حلقه چاه دارد و روزانه ۱.۶ میلیارد فوت‌مکعب گاز را به ال‌ان‌جی تبدیل می‌کند.
باید در نظر داشت که در دوران برجام، شرکت توتال به همراه شرکت سی‌ان‌پی‌سی چین برای توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی با وزارت نفت به توافق رسیدند؛ اما با خروج آمریکا از برجام، توتال صنعت انرژی ایران را ترک کرد. با توجه به شروع افت فشار در میدان پارس جنوبی، تکنولوژی شرکت توتال می‌توانست در کنترل و کاهش افت فشار که به معنی کاهش ظرفیت تولید گاز طبیعی در این میدان است، نقش مهمی داشته باشد.
میدان عظیم پارس جنوبی تامین‌کننده ۷۰ درصد گاز مصرفی ایران است و اگر مشکل افت فشار در این میدان حل نشود، در سال‌های آینده، ابعاد و دامنه بحران انرژی گسترش خواهد یافت.
افزایش نقش قطر در امنیت انرژی اروپا
وابستگی بیش‌ازحد اروپا و به‌ویژه آلمان به منابع انرژی روسیه باعث شد تا با تداوم حمله روسیه به اوکراین، به‌دنبال جایگزینی برای گاز طبیعی روسیه باشد. افزایش ظرفیت تولید ال‌ان‌جی قطر و آمریکا مدنظر اروپا بود. در ماه گذشته و در جریان سفر شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر، به آلمان، او از آمادگی قطر برای صادرات ال‌ان‌جی به آلمان از سال ۲۰۲۴ خبر داد.
البته باید در نظر داشت بخش عمده‌ای از ال‌ان‌جی که قرار است به آلمان تحویل داده شود، از تاسیسات «گلدن رز» واقع در تگزاس آمریکا، تامین می‌شود که قطر ۷۰ درصد سهام این تاسیسات را در اختیار دارد. بخشی از تولید پروژه جدید ال‌ان‌جی قطر که قرارداد آن با توتال به امضا رسید، نیز به آلمان صادر خواهد شد.
در حالی که تلاش می‌شود سهم سوخت‌های فسیلی در سبد جهانی انرژی کاهش یابد و مسئله یافتن منابع مالی برای پروژه‌های جدید نفتی به مشکل عمده برخی کشورهای تولیدکننده انرژی تبدیل شده، قطر در قرارداد جدید با توتال، به مسئله تغییرات اقلیمی نیز توجه کرده است. قطر به سبز بودن طرح توسعه تاسیسات ال‌ان‌جی توجه خاصی دارد؛ به این معنی که جذب و جلوگیری از انتشار کربن با تزریق آن در لایه نمکی انجام می‌شود و برق موردنیاز تاسیسات هم از نیروگاه‌های خورشیدی قطر که خود توتال در آن‌ها هم مشارکت دارد، تامین خواهد شد.
با توجه به مسئله تامین منابع مالی برای پروژه‌های انرژی در این پروژه، توتال در ردیف اولی که برنده شد، سهم ۲۵ درصدی دارد و دو میلیارد دلار سهم سرمایه‌گذاری آن است. بقیه منابع مالی موردنیاز (۲۸ میلیارد دلار) را شرکت قطر انرژی و بقیه شرکت‌ها تامین خواهند کرد. با افزودن شرکت‌های جدید به این پروژه می‌توان انتظار داشت که بخشی از منابع مالی موردنیاز را این شرکت‌ها تامین کنند.
در مورد منابع گازی این پروژه باید گفت این بخش که در حاشیه شرقی میدان گنبد شمالی واقع است، ذخایر عظیمی معادل ۱۱ فاز پارس جنوبی دارد که در سال‌های اخیر فعالیت‌های توصیفی و اکتشافی آن انجام شده است.
ایران در حال حاضر ال‌ان‌جی تولید نمی‌کند. صادرات گاز طبیعی به عراق و ترکیه نیز در سال‌های اخیر به دلیل کمبود گاز طبیعی در شبکه سراسری با مشکلات و چالش‌های زیادی روبه‌رو بوده است. با توجه به توقف مذاکرات هسته‌ای و رفع نشدن تحریم‌ها نمی‌توان امیدوار بود جمهوری اسلامی با تکیه بر پتانسیل شرکت‌های داخلی بتواند هم مشکل افت فشار در پارس جنوبی را حل کند و هم ظرفیت تولید را افزایش دهد.
نقش قطر در امنیت جهانی انرژی روزبه‌روز افزایش می‌یابد و با توجه به افزایش قیمت گاز طبیعی، درآمد ارزی قطر نیز بالا می‌رود و این به معنی افزایش سطح رفاه عمومی در آن کشور است.
جمهوری اسلامی به‌سرعت نیازمند رسیدن به توافق هسته‌ای و رفع تحریم‌ها است. در غیاب ایران به دلیل سیاست خارجی ایدئولوژیک آن، بقیه کشورها نه‌تنها در حال افزایش ظرفیت تولید نفت و گاز طبیعی‌اند و سهم خود را در بازار افزایش می‌دهند، بلکه برنامه‌های بلندمدت کاهش انتشار کربن و روند گذار انرژی را نیز به اولویت اول در سیاست انرژی خود تبدیل کرده‌اند و ایران حسابی از قافله عقب مانده است.
