همزمان با بالا رفتن شدید قیمت سوخت و بحران جهانی انرژی درپی حمله روسیه به اوکراین و اعمال تحریم‌های نفتی غرب بر مسکو، نیاز به افزایش عرضه جهانی نفت خام برای جایگزینی نفت روسیه در بازار بالا گرفته است. کشورهای غربی برای حل این بحران، از یک‌سو دست به‌دامان بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت جهان، یعنی عربستان سعودی و امارات متحده عربی شده‌اند که تولیدشان را تا حداکثر ظرفیت بالا ببرند و ازسوی دیگر، به فکر تولیدکنندگانی افتاده‌اند که در اثر تحریم‌های آمریکا، دست‌کم امکان عرضه رسمی نفت خود در بازارهای جهانی را ندارند.

درحال حاضر، عربستان سعودی و امارات متحده عربی تنها کشورهای عضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) محسوب می‌شوند که به‌نظر می‌رسد با داشتن ظرفیت مازاد برای افزایش عرضه نفت خام، می‌توانند به کاهش قیمت‌ جهانی سوخت کمک کنند.

براساس گزارش‌ها، عربستان سعودی درحال حاضر ۱۰.۵ میلیون بشکه نفت در روز تولید می‌کند و ظرفیت تولید ۱۲تا ۱۲.۵ میلیون بشکه در روز را هم دارد که در تئوری به این کشور اجازه می‌دهد تولید خود را تا دو میلیون بشکه در روز افزایش دهد.

امارات متحده عربی نیز حدود سه‌میلیون بشکه در روز تولید می‌کند و ظرفیت تولید نفت آن، ۳.۴میلیون بشکه در روز است. این کشور درحال تلاش برای افزایش ظرفیت تولید خود به چهارمیلیون بشکه است.

پس از حمله روسیه به اوکراین و اعمال تحریم‌های نفتی بر مسکو، اروپا به‌دنبال راه‌هایی برای جایگزینی روزانه دو میلیون بشکه نفت خام و حدود دو میلیون بشکه فراورده‌های پالایش‌شده نفتی روسیه است که تا پیش از آن، از مسکو وارد می‌کرد. از همان نخستین هفته‌های بحران اوکراین، کشورهای اروپایی و ایالات متحده آمریکا به‌دنبال جلب موافقت عربستان سعودی و امارات متحده عربی بودند، اما به‌ویژه آمریکا به‌‌علت سردی که از ماه‌های پیش از حمله روسیه به اوکراین، در روابطش با این کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس ایجاد شده بود، در این کار توفیقی نداشت؛ تا هفته‌های اخیر که با تحرکات دیپلماتیک و گشایش‌هایی که در روابط واشنگتن با ریاض و ابوظبی رخ داده و با برنامه‌ریزی برای نخستین سفر بایدن به‌عنوان رئیس جمهوری آمریکا به عربستان سعودی، امیدها برای حل بحران انرژی جهانی شدت گرفته است.

اما خبرگزاری رویترز روز دوشنبه، ششم تیرماه، به‌نقل از امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه، گزارش داد که شیخ محمد بن‌زاید آل‌نهیان، رئیس امارات متحده عربی، در تماسی تلفنی به او گفته است که دو تولیدکننده بزرگ نفت اوپک، عربستان سعودی و امارات، به‌سختی می‌توانند تولید نفت خود را افزایش دهند.

براساس این گزارش، مکرون روز دوشنبه در حاشیه نشست سران گروه هفت به جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا، گفته  که رئیس امارات گفته است تولید نفت آن کشور درحال حاضر در حداکثر ظرفیت خود قرار دارد و عربستان سعودی هم می‌تواند ظرفیت تولیدش را تنها روزی ۱۵۰هزار بشکه، یا شاید کمی بیشتر، افزایش دهد، اما آن‌ها هم پیش از گذشت یک دوره شش‌ماه، ظرفیت مازاد چندانی ندارند.  

به این‌ترتیب، به نظر می‌رسد بهبود روابط با این دو کشور بزرگ تولیدکننده نفت، به‌هیچ وجه به راه‌حلی فوری برای بحران بزرگ فعلی که غرب با آن دست به‌گریبان است، منجر نخواهد شد و شاید به‌همین دلیل حالا کشورهای غربی با جدیت بیشتر به بازگرداندن کشورهایی مانند ایران و ونزوئلا به بازار جهانی نفت فکر می‌کنند، کشورهایی که پیش‌تر تحت تحریم‌های نفتی آمریکا بودند و حالا شاید ادامه اعمال تحریم بر آن‌ها در مقایسه با روسیه، چندان در اولویت نباشد.  

در این راستا، دفتر ریاست‌جمهوری فرانسه، روز دوشنبه، ششم تیرماه، علاوه‌بر درخواست از کشورهای تولیدکننده نفت برای افزایش تولیدشان «به‌طور استثنایی»، اعلام کرد که برای جبران کاهش واردات نفت روسیه و غلبه بر بحران جهانی انرژی، خواستار ادامه مذاکرات برای بازگشت ایران و ونزوئلا به بازار نفت است.

درپی تهاجم روسیه به اوکراین، احتمال تسهیل برخی تحریم‌های نفتی وضع‌شده علیه ونزوئلا مطرح شد و در نخستین ماه‌های آن جنگ، گروهی از مقام‌های دولت بایدن با تغییر سیاست واشنگتن، در اسفندماه گذشته به کاراکاس سفر کردند و با نیکلاس مادورو، رئیس ‌جمهوری ونزوئلا، دیدار و گفت‌وگو کردند. البته هنوز نتیجه نهایی این مذاکرات به‌طور علنی اعلام نشده است، اما خبرگزاری رویترز ۱۵ خردادماه (پنجم ژوئن) به نقل از چند منبع مطلع گزارش داد آمریکا قصد دارد به‌منظور جایگزین‌کردن بخشی از نفت روسیه در بازار، برای صادرات نفت ونزوئلا به اروپا مجوز صادر کند.

از سوی دیگر، فرانسه، در کنار آلمان و بریتانیا ازجمله کشورهای اروپایی مذاکره‌کننده درباره برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران است و این گزارش همزمان با خبرها درباره ازسرگیری مذاکرات برای احیای برجام منتشر شده است. 

مذاکرات احیای برجام از اوایل سال ۱۴۰۰ شمسی (آوریل ۲۰۲۱) در وین، پایتخت اتریش، آغاز شد، اما در اسفندماه (ماه مارس ۲۰۲۲) هرچند که طرف‌ها از آماده‌بودن پیش‌نویس توافق در این مذاکرات سخن می‌گفتند، به‌علت برخی اختلاف‌های باقی‌مانده میان تهران و واشنگتن، و به‌ویژه برسر مطالبه ایران برای حذف نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از فهرست سازمان‌های تروریستی ایالات متحده، نهایی‌شدن احتمالی توافق در گفت‌وگوها به وقفه افتاد.

آخرین تلاش‌ها برای رسیدن به توافق برای احیای برجام، از روز سه‌شنبه، هفتم تیرماه، با مذاکرات غیرمستقیم ایران و ایالات متحده به میانجی‌گری اتحادیه اروپا در دوحه، پایتخت قطر آغاز شده است و درصورت نهایی‌شدن توافق، در ازای اعمال برخی محدودیت‌ها بر برنامه هسته‌ای ایران، بسیاری از تحریم‌های فلج‌کننده اقتصادی، شامل تحریم‌های نفتی اعمال‌شده ازسوی آمریکا بر جمهوری اسلامی ایران لغو می‌شود و این کشور می‌تواند به بازار جهانی نفت بازگردد. 

اما برخی گزارش‌ها نشان می‌دهد آمریکا شاید به‌عنوان مشوقی برای بازگشت جمهوری اسلامی به میز مذاکره و رضایت‌دادنش به توافق، هم‌زمان برخی گشایش‌ها در مسیر صادرات نفت ایران ایجاد کرده است.

صدور مجوز انتقال نفت ایران به سوریه ازسوی آمریکا و موافقت احتمالی اسرائیل با آن

شبکه ۱۲ تلویزیون اسرائيل روز یکشنبه، پنجم تیرماه، گزارش داد که احتمال دارد در آستانه ازسرگیری مذاکرات غیرمستقیم برای احیای برجام میان تهران و واشنگتن، اسرائیل با معامله‌ای به میانجیگری ایالات متحده که به ایران اجازه انتقال نفت به سوریه را می‌دهد، موافقت کند.

در گزارش شبکه ۱۲، بدون اشاره به منبع خبر، آمده است که در حال حاضر، سه نفتکش از ایران به‌سمت سوریه در حال حرکت‌اند و این کشتی‌ها پیش‌تر از ایران برای سوریه و گروه حزب‌الله لبنان تسلیحات حمل کرده بودند.

طبق گزارش‌ها، اقدام برای صدور مجوز انتقال نفت، بخشی‌از کاهش تحریم‌های نفتی ایران در آستانه ازسرگیری مذاکرات متوقف‌شده برای احیای برجام محسوب می‌شود.

در این گزارش تلویزیونی آمده است که حمایت احتمالی اسرائیل از معامله انتقال نفت ایران، مشروط به نظارت کامل آمریکا و شفافیت ایران برای اطمینان از به‌کار نگرفتن این سازوکار به‌منظور انتقال تسلیحات خواهد بود.

اسرائیل پیش‌از این، به انجام صدها پرواز برفراز سوریه و حمله هوایی در آن کشور، در دهه گذشته اعتراف کرده که عمدتا در مقابله با تلاش‌های جمهوری اسلامی برای انتقال تسلیحات یا ایجاد پایگاه در این کشور همسایه بوده است.