گزارشهای مردمی حاکی از آن است که اکثر انتشارات حاضر در نمایشگاه کتاب (بویژه در بخش کودکان و نوجوانان) اقدام به استفاده از ساک پارچهای به جای مصرف کیسههای پلاستیکی کردهاند. هرچند این اقدام بی سابقهای نیست و افزایش قیمت پنج برابری کیسههای پلاستیکی هم در این زمینه تأثیرگذار بوده است، ولی نمیتوان آگاهی بیشتر مردم نسبت به مسائل محیط زیستی را نادیده گرفت. کما اینکه بر اساس همین گزارشها، تعداد زیادی از بازدیدکنندگان نیز کیسههای پارچهای همراه خود داشتند.
در سی امین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران که دو سال پیش برگزار شد، فردی که کیسههای پلاستیکی به تن داشت با عنوان «هیولای پلاستیک» در نمایشگاه قدم میزد و زوج دیگری کیسههای پارچهای برای مصرف خریداران میفروختند. هر سه این افراد از موسسه «مانیز» بودند؛ سازمانی غیرانتفاعی که همزمان برای کمک به محیط زیست و زنان سرپرست خانوار فعالیت میکند. پلاستیکهای آویزان شده از هیولای پلاستیک نشان دهنده مصرف یک ماه یک خانواده چهار نفره در ایران بود.
ایران در حالی که هجدهمین کشور پرجمعیت جهان است، هفدهمین کشور پرمصرف پلاستیک در کره زمین است. در تازهترین گزارش «دنیای ما بر اساس دادهها» که در سال ۲۰۱۹ منتشر شد، به نظر میرسد، ایران با سقوط هفت ردهای در جایگاه هفدهم قرار گرفته است. پیشتر، فاطمه اکبرپور، کارشناس پسماند اداره حفاظت محیط زیست استان تهران گفته بود: «آمار دقیقی درباره میزان مصرف پلاستیک در کشور وجود ندارد ولی بر اساس تخمینهای موجود در زمینه میزان مصرف پلاستیکهای تولیدی، در کشور ما سالانه بیش از ۱۸۵ هزار تن پلاستیک تولید میشود که به دلیل بالا بودن سرانه مصرف روزانه ظروف پلاستیکی در ایران، جزو ۱۰ کشور نخست پرمصرف ظروف یکبار مصرف پلاستیکی هستیم که به صورت روزانه ۵۰۰ تن و سالانه بیش از ۱۸۵ هزار تن است. بر اساس برآوردهای صورت گرفته، هر تهرانی روزانه به طور متوسط سه پلاستیک وارد چرخه محیط زیست میکند که امروزه به عنوان یکی از مشکلات زیست محیطی این کلان شهر به شمار میرود».
محمد درویش، مدیرکل دفتر آموزش و مشارکت مردمی سازمان حفاظت از محیط زیست نیز گفته بود: «هر ایرانی سه برابر بیشتر از متوسط جهانی پلاستیک مصرف میکند».
این در حالیست که ۵۰ درصد پلاستیک مصرفی در جهان تنها یک بار مورد استفاده قرار میگیرد ولی در عوض ۳۰۰ سال زمان میبرد تا تجزیه شود و در این مدت صدمات جبران ناپذیری به چرخه محیط زیست وارد میکند. این چرخه به طور مستقیم انسان را نیز مورد هدف قرار میدهد. ذرات ریز پلاستیک بازیافت نشده که اکثرا به دریاها منتهی میشوند، وارد بدن ماهیهایی میشوند که سر از سفره غذایی انسان در میآورند. در ویدیویی منتشر شده از گیلان مدیا، یک دامدار شمالی از مرگ دامها بر اثر مصرف زبالههای پلاستیکی رها شده در طبیعت گله میکند.
اقدامات مثبت سازمانهای غیرانتفاعی و ادارات محیط زیست در سطح کشور و استانها، نظیر کارزارهای «نه به پلاستیک» سرانجام نتیجه خواهند داد. عباس باشتی، معاون بهداشتی شبکه بهداشت و درمان شهرستان گچساران از اجرای طرح جایگزینی کیسههای پارچهای به جای کیسههای پلاستیکی در نانواییهای گچساران خبر داد و گفت: « ۲۰۰ عدد کیسه پارچهای قابل بازیافت به جای کیسه پلاستیک بین مردم توزیع شده و این طرح در تعدادی از نانواییهای این شهرستان اجرا شده است».
همین دی ماه گذشته نیز، شرکت صنایع معدن مس سرچشمه اقدام به توزیع کیسههای پارچهای در دوازدهمین دوره نمایشگاه کتاب مس در رفسنجان کرد که با استقبال عمومی روبرو شد.
باید به خاطر داشت که طبق گفته مسعود تجریشی، معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست اگر هر خانواده ایرانی فقط در هفته یک پلاستیک کمتر مصرف کند، سالانه ۸۱۶ میلیون کیسه پلاستیکی کمتر مصرف میشود.