مقام‌های جمهوری اسلامی در مسدود کردن دسترسی مردم به اینترنت آزاد سابقه‌ای به قدمت اینترنت دارند؛ اما در روزهای اخیر، دسترسی به وب‌سایت‌ها و برنامه‌هایی قطع شده است که اغلب غیرسیاسی و تنها برای سرگرمی‌اند و کاربرانشان نیز معمولا به نداشتن مواضع سیاسی تند شناخته می‌شوند.

مسدود کردن بازی‌های اینترنتی آنلاین اقدام جدید سیستم سانسور در جمهوری اسلامی است. در محدودسازی‌های چند هفته اخیر، نتیجه فعالیت شرکت‌های تحلیل ترافیک و تحلیل رفتار کاربر به‌وضوح قابل مشاهده است. این شرکت‌ها که بازوان اجرایی سرکوب دیجیتال‌اند، فعالیت کاربران و ترافیک اینترنت را زیر نظر دارند و راه‌های دسترسی کاربران و دور زدن محدودیت‌ها را به منظور مسدودسازی آن‌ها، رصد می‌کنند.

مسدود کردن بازی‌های آنلاین و پلتفرم‌هایی نظیر لینکدین و دیسکورد نمونه‌ای از مسدودسازی بر اساس تحلیل‌های ترافیکی‌اند؛ اینکه سیستم سانسور وقتی وجود راهی برای دسترسی به سرویسی ممنوعه را کشف می‌کند، آن را مسدود می‌کند.

پس از مسدود کردن اینستاگرام و واتس‌اپ در ایران، نوبت به سرویس‌های گوگل و فروشگاه‌های دانلود اپلیکیشن‌ اپ‌استور و گوگل‌پلی رسید. چند روز بعد، سرویس‌های اسکایپ و لینکدین هم هدف غضب دستگاه سانسور جمهوری اسلامی واقع شدند و سپس تیغ فیلترینگ بر گلوی بازی‌های ویدیویی کشیده شد؛ از کلش آو کلنز آغاز شد و به فورتین و کال آو دیوتی رسید.

در اغلب بازی‌های پرطرفدار، امکان گفت‌وگوی گروهی برای بازیکنان فراهم است. برای نمونه در کلش آو کلنز می‌توان یک گروه تشکیل داد و درباره مراحل حمله، زمان و جزئیات دیگر بازی، گفت‌وگو کرد. در فورتین و کال آو دیوتی، این امکان پیشرفته‌تر شده و هنگام بازی می‌توان با دیگر بازیکنان تماس صوتی هم برقرار کرد.

دلیل چنین مسدودسازی‌هایی این است که دستگاه سانسور متوجه شد در این سرویس‌ها هم امکان برقراری ارتباط و انتقال پیام وجود دارد و کاربران می‌توانند به شکلی ایمن و رمزنگاری‌شده، با یکدیگر ارتباط برقرار کنند.

پیام‌رسان وایبر که گرد روزگار بر چهره‌اش نشسته بود و سال‌‌ها بود طرفداری نداشت، هم مسدود شد؛ چون وایبر نیز برای کاربران خود رمزنگاری سراسری ارتباطات را فراهم کرده است. به این معنی که هنگام انتقال اطلاعات از یک کلید مخفی استفاده می‌شود و پیام‌ها به‌عنوان یک متن رمزگذاری‌شده به سرور وایبر می‌رسند تا برای کسی قابل خواندن نباشد. اطلاعات کاربران هم فقط زمانی رمزگشایی می شوند که به دستگاه گیرنده برسند و جز برای فرستنده و گیرنده قابل نمایش نیستند. همچنین وایبر برای حفظ حریم خصوصی کاربران، گزینه‌های مختلفی از جمله «گفت‌وگوی مخفی» و «حذف خودکار گفت‌وگو» را در نظر گرفته است.

فروشگاه گوگل کروم که بارگیری افزونه‌های مرورگر اینترنتی کروم را فراهم می‌کرد، نیز به صلاحدید حکومت بسته شد. علاوه بر پیام‌رسان‌ها و بازی‌های آنلاین، دیسکورد، پلتفرم ارتباطی علاقه‌مندان به بازی‌ها رایانه‌ای (گیمرها) که به‌تازگی رفع فیلتر شده بود، هم مسدود شد. دیسکورد یک بستر ارتباطی علاقه‌مندان بازی‌های رایانه‌ای است که از آن بیشتر برای اشتراک‌گذاری تجربیات بازی و گفت‌وگو استفاده می‌شود.

 سانسور از چه زمانی « تفریح و سرگرمی» را هدف گرفت؟

مراقبت از فرهنگ گام اول توجیه سانسور بود. از زمان ورود اینترنت به ایران تا امروز، مردم این کشور برای دسترسی به اینترنت آزاد با موانع متعددی مواجه بوده‌اند. محمد خاتمی در دومین دوره ریاست‌جمهوری‌ خود، به مقابله با اینترنت برخاست و اعلام کرد: «اين نگرانی در جهان وجود دارد که کسانی که قدرت بیشتری دارند، با استفاده از وسايلی نظير ماهواره و اينترنت، فرهنگ‌‌های ملی ما را تحت تاثير قرار دهند.»

 با چراغ سبز محمد خاتمی، علی يونسی وزیر اطلاعات دولت او، وارد میدان شد و این‌گونه بود که سرکوب و دستگیری فعالان فضای مجازی آغاز شد و فیلترینگ و محدودسازی اینترنت کلید خورد.

در دو دهه اخیر، مسدودسازی بازی‌های آنلاین همواره در دستور کار مسئولان حکومتی بوده است. تراوین از جمله اولین بازی‌هایی بود که در ایران محبوب شد و دامنه ایرانی آن جزو وب‌سایت‌های پربیننده در ایران بود و در سال ۱۳۹۱ با ادعای حمایت از بازی‌های داخلی، مسدود شد. در سال‌های بعد بازی‌های مختلف از جمله پوکمون گو و پاب‌جی هم مسدود شدند.