کمبود یک هزار قلم دارو به تازه‌ترین و بی‌سابقه‌ترین بحران بهداشت و درمان در ایران تبدیل شده و دولت هم برخلاف شعار‌ها و وعده‌هایش، تاکنون نتوانسته است آن را کنترل کند.

بحران کمبود دارو در ایران از سال‌ها پیش ابتدا با دارو‌های وارداتی مختص مبتلایان به بیماری‌های خاص آغاز شد و حالا چند ماهی می‌شود که به ساده‌ترین دارو‌ها نیز سرایت کرده است. آن‌طور که فعالان بازار دارو و داروخانه‌داران می‌‌گویند در حال حاضر، از چهار هزار قلم دارو نزدیک به هزار قلم آن در بازار موجود نیست و هزار قلم دیگر یا کسری دارد یا کم توزیع می‌شود.

بر اساس گزارش‌ها، مبتلایان به بیماری‌های تنفسی از مهم‌ترین قربانیان این بحران‌اند که با کمبود اسپری‌های مخصوص دست‌وپنجه نرم می‌کنند و مجبورند یک اسپری ۸۷ هزار تومانی (قیمت دولتی) را از بازار آزاد به قیمت ۳۷۸ هزار تومان تهیه کنند. از طرفی، شربت استامینوفن و بروفن ساده‌ترین دارو‌هایی‌اند که کمتر کسی شانس تهیه آن‌ها را دارد و قفسه آنتی‌بیوتیک‌ها هم تقریبا در تمامی داروخانه‌ها خالی شده‌اند. نیکوراندیل که داروی فشار خون و قلب است هم به اندازه‌ای نایاب شده که بیماران مجبورند از دارو‌های دیگری استفاده کنند و همین موضوع خود به افزایش اضطراب و استرس آن‌ها منجر شده است.

از داروی خارجی ریتالین نوارتیس برای کودکان بیش‌فعال هم که واردات آن از دو ماه پیش ممنوع شد، در بازار خبری نیست و حتی مشابه ایرانی آن هم پیدا نمی‌شود.

آن‌طور که روزنامه هم‌میهن گزارش کرده، وزارت بهداشت یک فهرست قرمز (کمبود)، زرد (هشدار) و سبز(تامین) دارویی دارد و اکنون این فهرست به رنگ زرد درآمده است. این روزنامه بر اساس این فهرست، دارو‌های کمیاب و نایاب در ایران را ۷۰۰ قلم گزارش کرده است.

مجتبی بوربور، نایب‌رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو، هم این میزان کمبود را تایید و چهار عامل را باعث شکل‌گیری چنین بحرانی معرفی کرد. به گفته او، کاهش ذخایر راهبردی دارو، نبود حمایت واقعی از تولیدکنندگان، قیمت‌گذاری‌های اشتباه و جنگ روسیه و اوکراین مهم‌ترین عوامل بحران کمبود دارو در ایران‌اند.

او اضافه کرد: «نگرانی اصلی کمبودهای فعلی نیست؛ بلکه در آینده کمبودهای خطرناک‌تری رخ خواهد داد و همه گروه‌های دارویی با این بحران مواجه می‌شوند.» 

این بحران در شرایطی روبه‌گسترش است که عملکرد دولت ابراهیم رئیسی در این بحران صدای خبرگزاری اصولگرای فارس را هم درآورده است. این خبرگزاری روز سه‌شنبه، ۱۷ آبان، در گزارشی نوشت که سیستم اطلاع رسانی وزارت بهداشت در این بحران «رفتار انفعالی و سکوت» پیش گرفته است.

این خبرگزاری از «بی‌برنامگی وزارت بهداشت برای پیگیری وضعیت تولید دارو» و خودداری مقام‌های این وزارتخانه از شفاف‌سازی درباره بحران کمبود دارو انتقاد کرده است.

البته خبرگزاری فارس احتکار و اینکه شرکت‌های دارو‌سازی قیمت کمیسیون قیمت‌گذاری را نمی‌پذیرند، دو عامل کمبود دارو در ایران معرفی کرد.

دولتی‌ها هم در واکنش به افزایش انتقاد‌ها و اعتراض‌ها، روز دوشنبه حیدر محمدی را به عنوان رئیس جدید سازمان غذا و دارو معرفی کردند تا بلکه او بتواند این بحران را مدیریت کند. پیش از او، بهرام دارایی، رئیس سازمان غذا و دارو بود که سوم آبان و در پی تشدید بحران دارو، از مقام خود استعفا کرد تا به شائبه‌ها درباره نقش خود در شکل‌گیری این بحران پایان دهد.

در این میان، سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی هم برای جبران کمبود اقلام دارویی یک فراخوان سراسری داد. محمود نجفی عرب، رئیس کمیسیون اقتصاد سلامت اتاق بازرگانی تهران، این خبر را اعلام کرد و گفت: «شرایط برخی تولیدکنندگان دارو در کشور مناسب نیست.»

نجفی عرب افزود: «با وجود آنکه تولید برخی اقلام دارویی در حاشیه زیان قرار دارد، شرکت‌ها متقاعد شده‌اند که با توجه به وضعیت کشور، باید برای تامین نیاز دارویی وارد عمل شوند.»

بحران دارو در ایران همچون بسیاری دیگر از مسائل و مشکلات‌، ماحصل مجموعه عوامل پیچیده و به‌هم‌پیوسته‌ای است که رانت و فساد و ناکارامدی در شکل‌گیری آن نقشی اساسی بازی می‌کنند.