سلطه‌ طالبان و افزایش فقر در یک سال گذشته، خانواده‌های افغان را به‌ستوه آورده است؛ تاحدی‌که سفر قاچاقی به ایران برای بسیاری از مردان خانواده تنها گزینه برای تامین معاش زندگی به‌حساب می‌آید، اما این سفر خطرآفرین و مرگبار است.

علاوه‌بر دشواری راه برای رسیدن به شهرهای ایران که در آنجا فرصت‌هایی برای کار وجود دارد، روایت‌هایی از خشونت و بدرفتاری مرزبانان ایرانی با مهاجران افغان نیز وجود دارد. این مهاجران معمولا در جریان بازداشت و اخراج اجباری از ایران، با خشونت‌ نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی مواجه و گاهی برای چندین هفته در کمپ‌ها نگهداری می‌شوند.

نصیراحمد، ساکن هرات، یکی از نوجوانان افغان است که به‌‌تازگی از مرز ایران اخراج شده است. او در مصاحبه با ایندیپندنت فارسی ادعا کرد که مرزبانان ایرانی او را مورد ضرب‌وجرح قرار داده‌اند: «[مرزبانان ایرانی] ما را گرفتند و بسیار لت‌وکوب کردند و برای ما گفتند که دستان خود را پشت سر خود بگیریم و بنشینم و برخیزیم. ما را خیلی اذیت کردند.»

بسیاری از مهاجرانی که از ایران اخراج می‌شوند، با پذیرفتن خطر سفر غیرقانونی، دوباره به ایران می‌روند تا کمر خانواده‌هایشان زیر بار فقر، بیشتر از این خم نشود.

سعید نور، یکی دیگر از نوجوانان افغان که از ایران اخراج شده است، تاکید کرد که به‌دلیل نبود فرصت شغلی در افغانستان، دوباره برای رفتن به ایران اقدام می‌کند.

او می‌گوید که نمی‌تواند درمقابل گرسنگی اعضای خانواده‌اش بی‌تفاوت باشد و به همین دلیل، به‌جز سفر قاچاقی به ایران، راه دیگری ندارد.

او می‌گوید وقتی‌که چندی قبل به ایران رفت، قاچاق‌بر او و دوستانش را از استان هرات به نیمروز و از آن‌جا به پاکستان منتقل کرد تا از مسیرهای دشوارگذر وارد ایران شوند. او سفر قاچاقی به ایران را دشوار توصیف می‌کند و می‌گوید کارجویان افغان در طول مسیر باید با گرسنگی و تشنگی مفرط مقابله کنند.

سعید نور افزود: «گرسنگی و تشنگی در مسیر راه قاچاقی به ایران زیاد بود و ما هیچ کاری نمی‌توانستیم برای رفع گرسنگی و تشنگی خود انجام بدهیم. من مجبورم برای کار کردن به ایران بروم. تا زمانی‌که برادران ما گرسنه باشند، مجبورم که قاچاقی به ایران بروم.»

از حاکمیت رژیم طالبان بر افغانستان، ۱۵ ماه می‌گذرد و در این مدت میزان فقر و بیکاری افزایش چشمگیری داشته است. طالبان عملا در بخش بهبود وضعیت اقتصادی و مهار بیکاری ناتوان بوده‌اند و به همین دلیل، هزاران شهروند افغان راهی جز سفر به کشورهای همسایه درپیش ندارند. در این میان، روند اخراج اجباری افغان‌ها از ایران، پاکستان و ترکیه نیز افزایش یافته است. مهاجرانی که از ایران اخراج می‌شوند، از مسیر دیگری به ایران باز می‌گردند.

یکی از این مسیرها استان نیمروز در جنوب‌غربی افغانستان است که اکنون به مرکز قاچاق انسان به ایران بدل شده است. قاچاق‌بران انسان متقاضیان سفر غیرقانونی را ازطریق پاکستان به ایران منتقل می‌کنند.

عزیزاحمد، نوجوان افغان، می‌گوید که سفر قاچاقی به ایران ازطریق پاکستان، دشوارهای زیادی دارد و او به‌دست مرزبانان ایرانی بازداشت و اخراج شده است. عزیزاحمد افزود: «از اینجا [هرات] حرکت کردیم و به نیمروز رفتیم و از آن‌جا سوار خودروها شدیم، به پاکستان رفتیم. از پاکستان در کوه‌ها گرسنه و تشنه بودیم و قاچاق‌بران انسان در هر خودرو ۳۰ الی ۳۵ نفر سوار می‌کردند.»

او ادعا می‌کند که  مورد ضرب‌وشتم مرزبانان ایرانی قرار گرفته است. عزیز احمد گفت: «پلیس ما را گرفتند، خیلی با ما حرف زدند و سپس ما را لت‌وکوب و شکنجه کردند. هرچه دلشان خواست با ما انجام دادند.»

با آن‌که جمهوری اسلامی ایران کنوانسیون حقوق پناهندگان را امضا کرده و ملزم‌به رعایت آن است، روایت‌های متعددی از برخورد خشونت‌بار نیروهای انتظامی و مرزی ایران با مهاجران افغان وجود دارد.

براساس آمار نهادهای حکومتی جمهوری اسلامی ایران، هم‌اکنون بیش از چهارمیلیون مهاجر افغان در این کشور زندگی می‌کنند. با سقوط حکومت پیشین افغانستان به ‌دست طالبان، شمار زیادی از کارمندان دولتی و نظامیان پیشین نیز به ایران مهاجرت کرده‌اند.

با تسلط طالبان بر افغانستان، فقر و بیکاری در این کشور افزایش یافته است و چشم‌اندازی برای بهبود اوضاع نیز وجود ندارد. این وضعیت باعث شده است تا بسیاری از شهروندان افغانستان برای تامین نیازهای خانواده‌هایشان، به مهاجرت به کشورهای مختلف ازجمله کشورهای همسایه اقدام کنند.