از زمان آغاز تشدید تنش در اسرائیل در ماه مارس گذشته که در نتیجه آن ۲۴۲ فلسطینی جان خود را از دست دادند و بالاترین آمار کشته‌شدگان را در ۱۸ سال گذشته نشان می‌داد، حدود ۱۰ ماه گذشت تا تشکیلات خودگردان فلسطین توانست در زمینه توقف هماهنگی امنیتی با اسرائیل تصمیم بگیرد. هرچند تشکیلات خودگردان فلسطین در طول سال گذشته پیوسته هشدار می‌داد هماهنگی امنیتی با اسرائیل را متوقف خواهد کرد، این تصمیم را زمانی اتخاذ کرد که شمار فلسطینی‌هایی که از آغاز سال جاری کشته شدند، به ۳۰ نفر رسید و یک‌سوم این قربانیان تنها در یک روز در اردوگاه جنین کشته شدند. این رقم بالاترین آمار تلفات از زمان انتفاضه دوم است.

در حالی‌ که شورای مرکزی فلسطین از سال ۲۰۱۴ تصمیم‌هایی مبنی بر لزوم توقف کلیه روابط با اسرائیل از جمله هماهنگی امنیتی اتخاذ کرد، محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین، با اصرار، از اجرای این امر سر باز زد.

خلا امنیتی

به گفته حسن‌ الشیخ، دبیر کمیته اجرایی سازمان آزادی‌بخش فلسطین، رئیس‌ تشکیلات خودگردان فلسطین بر این باور است که «پایان دادن به روابط با اسرائیل یا انحلال تشکیلات خودگردان ممکن است به چنان خلا امنیتی منجر شود که فلسطینیان را در شرایطی دشوارتر از وضعیت کنونی قرار دهد».

حسن‌ الشیخ که یکی از نزدیک‌ترین شخصیت‌های فلسطینی به محمود عباس به شمار می‌رود، افزود: «جایگزین تشکیلات خودگردان هرج‌ومرج و خونریزی میان دو طرف فلسطینی و اسرائیل خواهد بود.»

با این حال و به‌رغم دشواری توقف هماهنگی امنیتی با اسرائیل که محمود عباس همواره آن را یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر می‌داند، تشکیلات خودگردان فلسطین در دو مورد هماهنگی امنیتی با اسرائیل را متوقف کرد؛ اواسط سال ۲۰۲۰، زمانی‌ که اسرائیل اعلام کرد که قصد دارد یک‌سوم کرانه باختری را به قلمرو خود ملحق کند، فلسطینیان هماهنگی امنیتی با اسرائیل را متوقف کردند و این وضعیت به مدت پنج ماه ادامه یافت؛ اما چند روز پس از پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا و دریافت پیامی از اسرائیل مبنی بر پایبندی تل‌آویو به توافق‌های دوجانبه، تشکیلات خودگردان فلسطین روابطش با اسرائیل را از سر گرفت.

البته شکست دونالد ترامپ و طرح صلح او (معامله قرن) که فلسطینی‌ها آن را پایان همه آرمان‌های خود می‌دانستند، علاوه بر شرایط دشوار مالی، باعث شد تشکیلات خودگردان فلسطین از تصمیمش درباره توقف هماهنگی امنیتی با اسرائیل عقب‌نشینی کند.

محمود عباس در حالی‌ این تصمیم را اتخاذ کرد که «از هماهنگی امنیتی با اسرائیل چیزی باقی نمانده است»؛ زیرا دولت اسرائیل دیگر به قطعنامه‌های بین‌المللی و موافقت‌نامه‌های امضاشده پایبند نیست و پیوسته اقدام‌هایی می‌کند که روند صلح را به‌شدت تضعیف می‌کند.

گامی در مسیر نادرست

به گفته یک مقام فلسطینی، قبل از اعلام این تصمیم، تشکیلات خودگردان فلسطین به اسرائیل و شماری از کشورهای منطقه و جهان در این باره اطلاع داد و تاکید کرد که رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین «در تصمیم خود جدی است و نمی‌خواهد کسی را فریب دهد».

این مقام فلسطینی در مصاحبه‌ای با ایندیپندنت عربی، گفت که محمود عباس برای از سرگیری هماهنگی امنیتی با اسرائیل در برابر فشارهای آمریکا و اسرائیل مقاومت می‌کند. او افزود: «تا زمانی‌ که اسرائیل همه اقدام‌های یک‌جانبه‌ خود از جمله یورش به شهرها و روستاها، کشتار فلسطینیان، شهرک‌سازی و روند یهودی‌سازی مسجدالاقصی را متوقف نکند، هماهنگی امنیتی از سرگرفته نخواهد شد.»

البته به محض اعلام تشکیلات خودگردان فلسطین مبنی بر توقف هماهنگی امنیتی، دولت آمریکا مخالفت خود را با این تصمیم بیان کرد و آن را «گامی در مسیر نادرست» خواند.

در همین حال و پیش از ورود آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، به قاهره، تل‌آویو و رام‌الله، باربارا آ.لیف، دستیار وزیر خارجه آمریکا در امور خاور نزدیک، «بر لزوم حفظ هماهنگی امنیتی فلسطینی‌ها و اسرائیلی‌ها و حتی تلاش برای تعمیق آن تاکید کرد».

دو گزینه

در همین راستا، جهاد حرب، تحلیلگر سیاسی، معتقد است که محمود عباس «زمانی به از سرگیری روابط با اسرائیل تصمیم گرفت که خود را در برابر دو گزینه دشوار یافت که هر یک از دیگری تلخ‌تر است؛ زیرا یا باید با توقف هماهنگی امنیتی، با اسرائیل وارد نبرد و درگیری شود یا آن اعتماد اندک به تشکیلات خودگردان را که هنوز در فلسطینی‌ها باقی مانده است، از دست بدهد».

حرب با اشاره به اینکه دولت بنیامین نتانیاهو حتی از گفت‌وگو با مقام‌های فلسطینی خودداری و فلسطینی‌ها را تحریم مالی می‌کند، گفت قطع هماهنگی امنیتی بین دو طرف احتمال وخامت اوضاع را دوچندان می‌کند. او خاطرنشان کرد که توانایی فلسطینی‌ها برای ادامه توقف هماهنگی امنیتی به میزان مقاومت آن‌ها در برابر فشارهای منطقه‌ای و بین‌المللی و بحران مالی که تشکیلات خودگردان فلسطین در آن گرفتار است، بستگی دارد.

جهاد حرب در ادامه تاکید کرد که تشکیلات خودگردان فلسطین به دلیل ناتوانی در برابر اسرائیل، «در نخستین فرصت ممکن به هماهنگی امنیتی با اسرائیل باز خواهد گشت».