دولت عراق در نظر دارد ۲۵ اردوگاه آوارگان واقع‌در در اقلیم کردستان در شمال شرقی این کشور را ببندد و تدابیری اتخاذ کند که زمینه بازگشت داوطلبانه آوارگان داخلی به مناطق قبلی سکونتشان را فراهم کند. این آوارگان ۹ سال پیش به‌دلیل اشغال مناطقشان به‌دست نیروهای سازمان تروریستی داعش، ناگزیر به فرار شده بودند.

پس از تهاجم نیروهای داعش به شمال عراق در سال ۲۰۱۴ و به‌دنبال عملیات نظامی گسترده‌ای که با هدف بیرون‌راندن داعش راه‌اندزی شد، ده‌ها هزار نفر از ساکنان شهرهای شمال عراق به اقلیم کردستان گریختند. پس از شکست داعش، شماری از این آوارگان به خانه‌های خود بازگشتند، اما تعداد زیادی از آن‌ها به دلایل متعدد تاکنون در اردوگاه‌ها به‌سر می‌برند.

چند روز پیش، کریم النوری، وزیر مهاجرت و آوارگان عراق، با اشاره به تصمیم دولت برای بستن ۲۵ اردوگاه در اقلیم کردستان، گفت: «دولت محمد شیاع السودانی توجه بسیاری به موضوع آوارگان دارد و سعی می‌کند زمینه بازگشت داوطلبانه آوارگان به خانه‌هایشان را فراهم کند.»

در همین راستا، یاسین عزیز، تحلیلگر سیاسی عراقی، در گفت‌وگوی با شبکه اسکای‌نیوز عربی، به دلایل متعددی برای تاخیر در تعطیلی اردوگاه‌های آوارگان در اقلیم کردستان عراق و بازگشت داوطلبانه آوارگان به خانه‌هایشان، اشاره کرد:

چندی پیش دولت فدرال عراق تصمیم گرفت اردوگاه‌های آوارگان را در شمال کشور ببندد، اما حکومت اقلیم کردستان به دلایل بشردوستانه به این تصمیم تن نداد.

برخی از آوارگان به دلایل امنیتی و در نتیجه گسترش حضور گروه‌های مسلح که متاسفانه از دولت و نیروهای مسلح قوی‌ترند، تمایلی برای بازگشت به مناطق خود ندارند و این امر باعث شد دولت اقلیم کردستان بازگشت اجباری آوارگان را نپذیرد.

راه حل مناسب برای بازگشت آوارگان، تامین امنیت و بازسازی مناطق آسیب‌دیده از عملیات نظامی است که سال‌ها بین نیروهای عراقی و سازمان‌های تروریستی در جریان بود.

بازگشت آوارگان مستلزم ابتکار دولت فدرال برای اجرای توافق‌نامه‌های امنیتی با دولت اقلیم کردستان برای تضمین بازگشت آوارگان به مناطقی مانند سنجار است که آوارگان آن به‌دلیل اجرا نشدن توافق‌نامه سنجار بین دولت مرکزی و دولت محلی، از بازگشت خودداری می‌کنند. 

یاسین عزیز افزود: «ادامه حضور آوارگان در اردوگاه‌ها، بار مالی سنگینی برای دولت اقلیم کردستان ایجاد می‌کند؛ به‌ویژه اینکه دولت فدرال عراق با این تصور که کاهش کمک‌ به آوارگان باعث تشویق آن‌ها برای بازگشت به خانه‌هایشان می‌شود، کمک‌های خود به آوارگان ساکن اردوگاه‌ها در اقلیم کردستان را به‌شدت کاهش داده است. افزون بر این‌که نهادهای سازمان ملل متحد نیز تنها بخش کوچکی از کمک‌ها را به‌عهده می‌گیرند.»

یاسین همچنین گفت که در حال حاضر، آوارگان به دو دسته تقسیم می‌شوند. برخی هنوز در اردوگاه‌ها زندگی می‌کنند، درحالی‌که بخش عمده آن‌ها پس از یافتن فرصت‌های شغلی به کلان‌شهرها رفته‌اند. البته تعداد آوارگان در شمال عراق به‌طور کلی رو به کاهش است و شمار آوارگانی که تاکنون در اقلیم کردستان به‌سر می‌برند، به حدود ۷۰۰هزار نفر می‌رسد.