بند قرغه در فاصله ۱۰ کیلومتری غرب کابل یکی از بهترین مناطق تفریحی اهالی کابل است و آخرهفته‌ها هزاران خانواده به این منطقه می‌روند و در کنار بند قرغه تفریح می‌کنند. این بند در دوران سلطه اولیه طالبان کاملا خشک شد و حتی به‌اندازه یک کف دست هم آب پشت سد باقی نماند. پس از سقوط طالبان، وضعیت آب‌وهوایی در افغانستان هم به‌گونه‌ای شد که بند قرغه دوباره آب گرفت و بار دیگر به تفریح‌گاه مردم تبدیل شد. حالا نزدیک به دو سال پس از قدرت گرفتن طالبان، بند قرغه بار دیگر در حال خشک شدن است. بستر آبی بند هم به‌سرعت در حال کوچک شدن است و در محلی که پیش‌تر قایقرانی می‌شد، حالا مسابقات اسب‌سواری برگزار می‌شود.
بند قرغه تنها ذخیره آبی در افغانستان نیست که در حال از دست رفتن است؛ تغییرات اقلیمی و خشکسالی‌های پیاپی به کاهش سطح آب سفره‌های زیرزمینی منجر شده است و در مناطقی از افغانستان از جمله کابل تا کمتر از ۱۰۰ متر عمق، نمی‌توان به آب رسید.
مجله اوندارک (undark) به‌نقل از کارشناسان امور آب نوشت خشکسالی دوره‌ای یک بار دیگر به افغانستان هجوم برده و منابع آب قابل شرب در حال کم شدن است.
به گفته کارشناسان، خشکسالی‌های اخیر گویای تاثیر گسترده‌تر تغییرات اقلیمی بر کشوری است که پیش از این در اثر دهه‌ها درگیری و مدیریت ضعیف آب، ویران شده است. این وضعیت در سال ۲۰۲۱، زمانی که طالبان کنترل افغانستان را به دست گرفتند، تشدید شد. طالبان اداره عالی تنظیم آب در دولت را منحل کرد و تعداد زیادی از کارشناسان امور آب افغانستان را به مقصد کشورهای غربی ترک کردند.
کابل، پایتخت افغانستان، بیش از هر منطقه دیگر با کمبود آب مواجه است. در حال حاضر، اکثر خانواده‌ها برای تهیه آب به شرکت‌های خصوصی روی آورده‌اند اما هزینه شرکت‌های خصوصی بالا است و مردم درگیر فقر و تنگدستی امکان استفاده از منابع شرکت‌های خصوصی را ندارند. آنان مجبورند به چاه‌های داخل حیاطشان رجوع کنند اما این چاه‌ها نیز دیگر توان آ‌ب‌دهی ندارند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
در جاهایی که در گذشته آب در عمق ۲۰ متری قابل دسترس بود، حالا در عمق ۱۰۰ متری هم به‌سختی می‌توان آب قابل شرب به دست آورد. در حال حاضر، حدود ۲۸ میلیون نفر در افغانستان در وضعیت کمبود شدید آب قرار دارند.
نجیب‌الله سدید، کارشناس مسائل آب که در حال حاضر در دانشگاه اشتوتگارت آلمان درس می‌دهد، می‌گوید بحران کم‌آبی تمام مردم افغانستان را متاثر کرده است و از سوی دیگر، طالبان با انتصاب افراد غیرمتخصص و اکثرا ملا در جایگاه‌های کلیدی اداره آب افغانستان، وضعیت را به‌گونه‌ای کرده‌اند که بحران نسبت به گذشته خطرناک‌تر هم بشود.
به گفته سدید، تحریم‌ها فشار دیگری برای کاهش کمک‌های جهانی به مردم افغانستان برای دسترسی به آب شرب است. این کارشناس حوزه آب می‌گوید جهان باید برای تعامل با افغانستان و رهبران آن در مورد مسائل اقلیمی راه‌هایی بیابد. در حالی که سازمان‌های امدادرسان بین‌المللی در مورد همکاری با حکومت طالبان نگرانی‌های مشروعی دارند، این کارشناسان می‌گویند نه افغانستان و نه جهان نمی‌توانند زیرساخت‌های قدیمی آب و دریاچه‌های در حال ناپدید شدن این کشور را نادیده بگیرند.
دمای هوا در افغانستان از سال ۱۹۵۰ تاکنون حدود ۱.۸ درجه افزایش یافته که این دو برابر میانگین افزایش دمای هوا در کشورهای دیگر است. افزایش دما بر میانگین بارندگی‌ها که به سیل و رانش زمین و همچنین نوسان سطح آب‌های زیرزمینی منجر شد، تاثیر عمیقی گذاشت.
نجیب سدید حتی نگرانی خود از کوچک‌شدن دریاچه قرغه را هم پنهان نمی‌کند. او می‌گوید: کوچک شدن سریع دریاچه قرغه نگران‌کننده است. در سه سال گذشته، مساحت آن نزدیک به دوسوم کاهش یافته است؛ در حالی که دریاچه همیشه اندازه متوسطی داشت‌ــ تقریبا یک‌سوم مایل‌مربع، معادل کمتر از یک کیلومترمربع‌ــ آب‌های زیرزمینی بخش زیادی از آب موردنیاز کابل را تامین می‌کردند.
به گفته سدید هرگونه خشک شدن بیشتر می‌تواند عواقب فاجعه‌باری برای پایتخت افغانستان داشته باشد.
طالبان به وضعیت کمبود آب نگاهی سطحی دارند. آن‌ها برای تمام مشکلات دریاچه قرغه فقط ۶۷ هزار دلار اختصاص داده‌اند اما همین پول هم به جای اینکه برای رسوب‌زدایی مخزن اصلی آب سد استفاده شود، صرف ساخت یک جاده کنار بند شد.
قبل از سلطه طالبان، جامعه جهانی از پروژه‌هایی برای مدیریت آب در افغانستان حمایت می‌کردند. با سلطه طالبان، این پروژه‌ها متوقف شدند و جامعه جهانی حاضر نشد حدود ۸۰۵ میلیون دلار هزینه ۳۲ پروژه مهم مدیریت آب را بپردازد. کارشناسان مسائل آب به طالبان توصیه کرده‌اند که در نبود حمایت جهانی از پروژه‌های بزرگ مدیریت آب، به پروژه‌های کوچک رو بیاورند.
یکی از این پروژه‌ها استفاده از سیستم سنتی و قدیمی حفر کاریز است. در میانه سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۱ وزارت توسعه روستاها پس از تحقیقات سراسری متوجه شد سه‌هزار کاریز در افغانستان به بازسازی و پاکسازی نیاز دارد. بازسازی این کاریزها هزاران هکتار زمین زراعتی را آماده کشت می‌کرد. این مسئله همچنین به استفاده کمتر کشاورزان از سفره‌های آب زیرزمینی منجر می‌شد. البته وزارت توسعه روستاها تا زمان سقوط دولت، این پروژه را پیش برد و بیش از هزار کاریز نیز بازسازی شد، اما در دو سال گذشته، طالبان این پروژه را ادامه ندادند.
در نبود مدیریت آب، افغانستان که منابع آبی کمی دارد، با چالش بزرگی روبرو خواهد شد. تغییرات اقلیمی آثار منفی بر وضعیت آب قابل شرب در شهرهای بزرگ خواهد گذاشت. پیش‌بینی شده است که با رویه فعلی استفاده از سفره‌های آب زیرزمینی، با توجه به خشکسالی، ذخایر زیرزمینی آب کابل در عرض ۱۰ سال تمام شود.
با این حال، به نظر نمی‌رسد که چالش کمبود آب توجه حاکمان جدید افغانستان را جلب کرده باشد. مردمی که به بند قرغه می‌روند، حالا ساختمان سیمانی ارتفاع‌سنج آب در مرکز بند قرغه می‌بینند که حتی در بدترین شرایط آب‌وهوایی از ۸۸ فوت (نزدیک ۲۷ متر) پایین‌تر نمی‌آمد اما امسال در ماه دسامبر ارتفاعش به نصف این میزان رسید.
