مطالعه جدیدی که در نشریه علمی نیچر منتشر شده، حاکی از آن است که مردم اروپا در تاریخی حدود سه هزار سال پیش که عصر برنز (عصر مفرغ) نام گرفته، از داروهای روان‌گردان استفاده می‌کردند.
بر اساس این مطالعه، آثاری از مواد آلکالوئیدی که منشا گیاهی دارند و با تاثیر بر ادراک انسان باعث هذیان و سرخوشی می‌شوند، در تارهای موی انسان متعلق به حدود سه هزار سال پیش باقی مانده است.
محققان این موها را همراه با آثار دیگری در غار «اس کاریکس» (Es Càrritx) واقع در منورکا، یکی از جزایر سواحل شرقی اسپانیا در دریای مدیترانه، یافتند و سپس تجزیهوتحلیل روی آن‌ها را آغاز کردند.
بررسی‌های شیمیایی محققان نشان داد که مواد محرکی، از‌جمله آتروپین و اسکوپولامین در این تار موهای باستانی شناسایی شده است. این مواد، ترکیبات روان‌گردانی‌اند که می‌توانند باعث پریشانی فکر، اختلال حسی و توهم شوند.
بر اساس سرنخ‌هایی که پیش‌تر در اوراسیا و قاره آمریکا کشف شده بود، استفاده از مواد مخدر در بین انسان‌ها هزاران سال قدمت دارد، اما حالا این کشف جدید در مکانی ماقبل تاریخ در اروپا دانشمندان را در مقابل پرسش‌های تازه‌ای درباره مصرف مواد توهم‌زا قرار داده است.
الیسا گوئرا، سرپرست این تیم تحقیق و استادیار دانشگاه وایادولید اسپانیا، درباره این یافته‌های جدید می‌گوید: «این آثار، اولین شواهد از مصرف مواد مخدر در دوره ماقبل تاریخ در قاره اروپا محسوب می‌شود.»
غاری که دانشمندان تار موی سه هزار ساله را در آن پیدا کردند، در سال ۱۹۹۵ کشف شد. این غار که بالای یک صخره قرار گرفته است، هفت اتاق دارد که درواقع جایی مشابه گورستان بوده است. به گفته باستان‌شناسان، از ۱۴۰۰ تا ۸۰۰ سال قبل از میلاد مسیح، این غار محل تدفین مردگان بوده است و بیش از ۲۰۰ بزرگ‌سال و کودک در آنجا دفن شده‌اند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
یافته‌ها نشان می‌دهد که در غار تدفین قدیمی منورکا، برخی از اجساد به‌طور ویژه‌ای دفن شده بودند و تار موی برخی از اجساد داخل لوله‌هایی ساخته‌شده از شاخ حیوانات یا چوب، مهروموم شده بود. در سایر مکان‌های تدفین که این مراسم انجام می‌شد، ظرف‌های نگهداری مو در نزدیکی اجساد قرار می‌گرفت، اما در این غار در اسپانیا ۱۰ مورد از این لوله‌ها و برخی از اقلام مربوط به تدفین اجساد در اتاق دیگری پنهان شده بودند.
محققان پس از یافتن تارهای موی رنگ‌شده اجساد که هرکدام حدود ۱۳ سانتی‌متر بودند، آن‌ها را با بررسی‌های شیمیایی و سپس شناسایی مولکول‌ها مورد تجزیهوتحلیل قرار دادند. آن‌ها در این مطالعه، ترکیب گیاهانی را پیدا کردند که در منورکا رشد می‌کنند و ترکیب آن‌ها می‌تواند به خلسه و توهم منجر شود.
به گفته دانشمندان، ترکیب برخی از این گیاهان در آمریکای جنوبی نیز مشاهده شده است. به‌عنوان مثال، مردم چیبچا (یک گروه بومی از کلمبیای کنونی)، از این مواد خلسه‌آور برای افرادی استفاده می‌کردند که قرار بود طی مراسمی زنده‌به‌گور شوند. در جوامع بومی شوار در آمازون نیز کودکان نافرمان با دادن آب‌میوه‌ای به نام مایکوا که از گل‌های بروگمانزیا تهیه شده بود، تنبیه می‌شدند.
در کنار این موارد، می‌توان حدس زد که مصرف مواد مخدر در دوران ماقبل تاریخ می‌تواند به‌دلیل کسب تجربه لذت نیز باشد. همان‌طور که مایاها و آزتک‌ها در آمریکای شمالی از نوعی مواد محرک به‌عنوان داروی تقویت‌کننده جنسی استفاده می‌کردند.
محققانی که تار موهای باستانی را مورد بررسی قرار دادند، اعلام کردند از آنجایی که لوله‌های پیداشده در غار منورکا مهروموم شده بود و از ۸۰۰ سال قبل از میلاد دست نخورده بود، بعید است که در ترکیبات آن‌ها مواد مدرن اضافه شده باشد. به گفته آن‌ها، مو مواد شیمیایی را پس از خوردن جذب می‌کند و مصرف دارو در افرادی که موهای آن‌ها مهروموم شده بود، حدود یک سال قبل از مرگ آن‌ها ارزیابی می‌شود.
این اکتشاف جدید، علاوه بر بررسی‌های علمی و پزشکی، می‌تواند نشانه‌هایی به جامعه‌شناسان ارائه کند مبنی بر اینکه چگونه استفاده از مواد مخدر ممکن است کارکرد خاصی در جوامع ماقبل تاریخ اروپا داشته باشد. در مقاله محققان آمده است از آنجایی که تنها بخشی از اجساد اتاق دفن موهایشان را رنگ، کوتاه و نگهداری می‌کردند، ممکن است آن‌ها وضعیت خاصی در ارتباط با استفاده از گیاهان روان‌گردان داشته باشند.
