طبق یافته‌های یک مطالعه جدید، خواب عمیق می‌تواند به افراد مسن مواجه با خطر شدید ابتلا به آلزایمر کمک کند جلو از دست رفتن حافظه را بگیرند.

پژوهشگران دانشگاه کالیفرنیا، برکلی، می‌گویند خواب عمیق که به آن خواب امواج‌آهسته و بدون حرکت تند چشم (REM) هم می‌گویند، می‌تواند به عنوان یک «عامل حفظ شناخت» برای افزایش انعطاف‌پذیری در برابر عامل اصلی این عارضه عصبی عمل کند.

بیماری آلزایمر شایع‌ترین شکل زوال عقل است.

این بیماری مسیرهای حافظه در مغز را نابود می‌کند و در حالت‌های پیشرفته می‌تواند در توانایی افراد برای انجام دادن کارهای اساسی روزمره اختلال ایجاد کند.

به گفته محققان، حدود یک نفر از هر ۹ فرد بالای ۶۵ سال به این بیماری پیش‌رونده مبتلا است و طبق پیش‌بینی‌ها، این نسبت با افزایش سن نسل پرنوزاد [بیبی بومر/ Baby Boomer متولدان از سال ۱۹۴۶ تا ۱۹۶۴ آمریکا طی دوران انفجار جمعیت، پس از جنگ جهانی دوم] افزایش می‌یابد.

پروتئینی که به نام بتا آمیلوئید شناخته می‌شود، با از دست رفتن حافظه بر اثر زوال عقل پیوند دارد و مطالعات پیشین هم نشان داده‌اند که اختلال خواب با انباشت سریع‌تر این مولکول در مغز ارتباط دارد.

همچنین ثابت شده است که روند کاهش خواب عمیق می‌تواند نشانگر ابتلا به صورتی وخیم‌تر از زوال عقل در آینده باشد.

اما پژوهشگران این را دریافته‌اند که برخی فعالیت‌ها که ذهن را فعال نگه می‌دارند، مثل سال‌های تحصیل و مشارکت اجتماعی نیز می‌توانند انعطاف‌پذیری فرد در برابر انواع شدید این بیماری را تقویت کنند.

از آنجا که وضعیت تحصیل یا اندازه شبکه اجتماعی افراد را نمی‌توان به‌راحتی تغییر داد، محققان به سراغ سایر شکل‌های فعال نگه داشتن مغز مثل فعالیت جسمانی رفته‌اند.

طبق یافته‌های محققان در این تازه‌ترین مطالعه که اخیرا در مجله پزشکی بی‌ام‌سی چاپ شد، مقدار زیاد خواب عمیق با امواج‌آهسته در افراد در معرض خطر می‌تواند به عنوان یک عامل محافظتی در برابر افول حافظه عمل کند و به جلوگیری از برخی از مخرب‌ترین پیامدهای زوال عقل کمک کند.

محققان برای این پژوهش ۶۲ فرد مسن را که سالم بودند و زوال عقل در آن‌ها تشخیص داده نشده بود، انتخاب کردند.

این محققان به هنگام خواب این افراد در محیط آزمایشگاه، آن‌ها را با اسکنر خواب دستگاه نوار مغز تحت نظر داشتند.

آن‌ها همچنین برای اندازه‌گیری میزان انباشت پروتئین بتا آمیلوئید در مغز شرکت‌کنندگان، از اسکنر برش‌نگاری با گسیل پوزیترون (پی‌ای‌تی) بهره گرفتند.

طبق یافته‌های این پژوهشگران، میزان انباشت آمیلوئید در نیمی از شرکت‌کنندگان بالا بود و در نیمی دیگر این گونه نبود.

شرکت‌کنندگان بعد از خواب، فعالیت مرتبط با حافظه‌ تطبیق اسامی با چهره‌ها را انجام دادند.

پژوهشگران دریافتند آن‌هایی که انباشت بتا آمیلوئید در مغزشان زیاد بود و خواب عمیق بیشتری داشتند، در مقایسه با آن‌هایی که همان مقدار انباشت را داشتند اما خوابشان بدتر بود، از پس آزمون حافظه بهتر برآمدند.

اما در گروه بدون انباشت این پروتئین، خواب عمیق هیچ اثر پشتیبان اضافی روی حافظه نداشت.

محققان بر اساس این یافته‌ها می‌گویند خواب عمیق می‌تواند آثار زیان‌بار آسیب بتا آمیلوئید بر حافظه را کاهش دهد.

حدس آن‌ها این است که امکان دارد خواب امواج‌آهسته و بدون حرکت تند چشم با برخی آثار مختل‌کننده رسوب بتا آمیلوئید برای حافظه مقابله کند.

در بیانیه متیو واکر، یکی از نویسندگان این مطالعه، آمده است: «اگر یافته‌ها این فرضیه را تایید می‌کرد، هیجان‌انگیز بود، زیرا خواب چیزی است که می‌توانیم آن را تغییر دهیم.عاملی تغییرپذیر است.»

زوفیا زاوچ، یکی دیگر از نویسندگان این مطالعه، افزود: «مردم باید بدانند که علی‌رغم آسیب‌های مشخصی که وجود دارد، برخی عوامل معین در سبک زندگی به تعدیل و کاهش آثار منفی کمک می‌کند. یکی از این عوامل خواب و به‌خصوص خواب عمیق است.»

با آنکه حجم نمونه این مطالعه کوچک بود، محققان می‌گویند این یافته‌ها می‌توانند روزنه‌ ابتدایی برای یافتن راه‌هایی باشند که در آن‌ها به کمک خواب بتوان جلو از دست رفتن حافظه را گرفت.

آن‌ها توصیه می‌کنند که پایبندی به برنامه خواب منظم، حفظ فعالیت ذهنی و جسمی در طول روز، ایجاد محیطی خنک و تاریک برای خواب و به حداقل رساندن کارهایی مثل مصرف قهوه و استفاده از صفحه نمایشگر تا دیروقت از اقدام‌هایی‌اند که کیفیت خواب امواج‌آهسته و عمیق را افزایش می‌دهند.

دکتر زاوچ می‌گوید: «با بهتر خوابیدن و نهایت سعی خود را کردن برای رسیدن به بهداشت خواب مطلوب که در فضای مجازی به‌راحتی می‌توان درباره‌اش تحقیق کرد، می‌توانید از این کارکرد جبرانی در برابر این گونه از آسیب آلزایمر بهره بگیرید.»