با رأی‌گیری مجلس نمایندگان آمریکا درباره مواد استیضاح دونالد ترامپ، او اولین رئیس جمهوری در آمریکا خواهد بود که در دو دهه اخیر این گونه محاکمه می‌شود.

آخرین باری که یکی از رؤسای جمهوری آمریکا استیضاح شد، در سال ۱۹۹۸ بود که رئیس جمهوری دموکرات، بیل کلینتون، به خاطر اعمال خود، مورد بازخواست مجلس نمایندگان قرار گرفت. در آن زمان، جامعه سیاسی آمریکا دچار دودستگی شدید شد، و وضعیت سیاسی کنونی نیز تا حد زیادی مشابه آن زمان است.

ترامپ نیز مانند کلینتون در مقابل اتهامات علیه خود به شدت جبهه گرفت، و اکنون سعی می‌کند که اولین رئیس جمهوری در تاریخ آمریکا نباشد که توسط کنگره از سمت خود برکنار می‌شود.

در حالی که کنگره در مورد یک استیضاح تاریخی دیگر – یعنی سومین استیضاح در تاریخ ریاست جمهوری آمریکا – رأی می‌دهد، بد نیست نگاهی به رسوایی کلینتون بیندازیم که ۲۱ سال پیش کشور آمریکا را دستخوش کشمکش‌های سیاسی کرد.

رسوایی او چه بود؟

کلینتون در دوران ریاست جمهوری خود بارها مورد حمله جمهوری‌خواهان قرار گرفت؛ از جمله از سوی مشاور مستقل و وکیل محبوب، کنت استار، که در دهه ۱۹۹۰ با تحقیقات خود در مورد دولت کلینتون شهرت فراوانی یافت.

تحقیقات استار، ابتدا بر معاملات مالی کلینتون قبل از ریاست جمهوری وی متمرکز شد. در آن تحقیقات ابتدا تخلفات احتمالی کلینتون و همسرش، هیلاری، در فعالیت‌های بازار املاک مرتبط با شرکت توسعه وایت‌واتر در آرکانزاس مورد بررسی قرار گرفت، اما استار نتوانست هیچ شواهدی دال بر تخلف پیدا کند.

اتهامات مزاحمت جنسی که از سوی پائلا جونز در آرکانزاس علیه کلینتون مطرح شد، نیز توجه استار را به خود جلب کرد. در جریان آن پرونده، کارآموز سابق کاخ سفید، مونیکا لوینسکی، شهادت داد که با رئیس جمهوری رابطه جنسی داشته است، و در آن زمان خود کلینتون شهادت داد که هیچگونه رابطه جنسی با او نداشته است.

استار با فرض آن که کلینتون شهادت دروغ داده است، تحقیقاتی را آغاز کرد. در نهایت، لوینسکی پس از پیشنهاد مصونیت، شهادت داد که با کلینتون رابطه جنسی داشته است. کلینتون نیز پس از طفره رفتن‌های بسیار در مصاحبه با محققان همکار استار، در نهایت در یک برنامه تلویزیونی اعتراف کرد که با لویسنکی رابطه داشته است.

پس از آن چه وضعیتی پیش آمد؟

استار گزارش خود را تقدیم کیمته قضایی مجلس نمایندگان کرد و ادعا کرد که برای ۱۱ تخلف قابل استیضاح شواهدی دارد؛ از جمله شهادت دروغ، که جرم محرز است.

در آن زمان، مجلس نمایندگان در کنترل جمهوری‌خواهان بود و آنها با ۲۲۸ رأی در مقابل ۲۰۶ رأی دموکرات‌ها، کلینتون را استیضاح کردند. فرآیند استیضاح در ۸ اکتبر ۱۹۹۸ آغاز شد و در ۱۸ دسامبر همان سال در مجلس نمایندگان رأی‌گیری رسمی شد، و در نتیجه، کلینتون دومین رئیس جمهوری‌ای بود که در تاریخ آمریکا استیضاح شد.

سنا چه کرد؟

در حالی که کنگره به آن اتهامات رسیدگی می‌کرد، وکیل خود رئیس جمهوری صریحا اعلام کرد که اعمال رئیس جمهوری از نظر اخلاقی شرم‌آورند، اما قابل استیضاح نیستند. وکلای مجلس نمایندگان چنین استدلال کرده بودند که رئیس جمهوری سزاوار آن است که به خاطر شهادت دروغ – که جرم محرز است – و نیز (می‌تواند) ایجاد مانع در برابر تحقیقات کنگره (به‌شمار آید)، برکنار شود.

طبق قانون اساسی ایالات متحده، پس از رأی استیضاح در مجلس نمایندگان، باید رئیس جمهوری در مجلس سنا محاکمه شود. پس از انتخابات میان‌دوره‌ای ۲۰۱۸ - که درست در میانه روند استیضاح در مجلس نمایندگان برگزار شد – اکنون در سنا دموکرات‌ها ۴۵ کرسی و جمهوری‌خواهان ۵۵ کرسی در اختیار دارند.

000_SAWH981219427110.jpg

در نهایت، پس از آن که در هیچ یک از دو ماده استیضاح کلینتون، حدنصاب تعیین شده در قانون اساسی برای برکناری رئیس جمهوری، یعنی ۶۷ رأی، به دست نیامد، وی تبرئه شد. در ماده اول، یعنی نقض سوگند از طریق شهادت دروغ، ۴۵ سناتور به برکناری و ۵۵ سناتور به تبرئه رأی دادند. در ماده دوم، آرا ۵۰-۵۰ تقسیم شد.

پس از آن برای کلینتون چه پیش آمد؟

کلینتون دور دوم ریاست جمهوری خود را به پایان رساند، و پس از آن، شغل بسیار پردرآمدی را آغاز کرد و از طریق سخنرانی در جاهای مختلف، ثروت هنگفتی به دست آورد.

شهرت و اعتبار او پس از استیضاح تقریبا آسیبی ندید، و مشخص نیست که آیا آن موضوع تأثیر چشمگیری بر صندوق رأی داشته است یا خیر (در انتخابات میان‌دوره‌ای ۲۰۱۸ جمهوری‌خواهان کنترل خود را بر هر دو مجلس نمایندگان و مجلس سنا حفظ کردند {اقلیت اصلی در کنگره، و اکثریت اصلی در سنا. م.} در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۰۰ توجه خاصی به رسوایی جنسی کلینتون نشد، چون او {پس از اتمام دوره دوم ریاست جمهوری. م.} در لیست نامزدها نبود.)

آیا تا کنون هیچ رئیس جمهوری‌ در نتیجه استیضاح برکنار شده است؟

خیر. قبل از کلینتون تنها رئیس جمهوری، اندرو جانسون، رسما استیضاح شده بود. در سال ۱۹۶۸ او پس از برکنار کردن ادوین استانتون، وزیر جنگ وقت (این سمت دیگر وجود ندارد) به ارتکاب «جرایم سنگین و تخطی از قانون» متهم شد. در نهایت، مجلس سنا جانسون را نیز تبرئه کرد، و این پرونده موجب شد که اختیارات شاخه‌های قانون‌گذاری و اجرایی در حکومت آمریکا از هم تفکیک شوند.

ریچارد نیکسون، که در سال ۱۹۷۴ در پی تحقیقات در مورد ادعای تخلفات وی در جریان رسوایی موسوم به «واترگیت» استعفا داد، در واقع توسط مجلس نمایندگان استیضاح نشد، چون استعفای وی باعث شد که موضوع نیمه تمام رها شود.

آیا ممکن است که ترامپ پس از استیضاح برکنار شود؟

ممکن است، اما بسیار بعید به نظر می‌رسد. در حال حاضر، همانند دهه ۱۹۹۰، کنگره به شدت دچار دودستگی شده است و برای آن که ترامپ با خطر برکناری روبه‌رو شود، باید حدود ۲۰ نماینده جمهوری‌خواه علیه او رأی بدهند. فعلا چنین امری بسیار بعید به نظر می‌رسد. ترامپ در عین آن که یکی از نامحبوب‌ترین رؤسای جمهوری در تاریخ معاصر آمریکا است، توانسته است حمایت جمهوری‌خواهان را در کنگره و در سراسر کشور حفظ کند.

علاوه بر این، حتی ممکن است برخی از سناتورهای دموکرات نیز به جمهوری‌خواهان بپیوندند و در نهایت، علیه برکناری ترامپ رأی بدهند.