جمهوری اسلامی ایران در ادامه برنامه هدفمند تخریب آثار ملی و تاریخی ایران، این بار سراغ کوشک تاریخی عزت‌آباد در شهرستان ابرکوه رفته و با بهانه احداث خیابان و بلوار، عملیات تخریب آن را آغاز کرده است. تصاویر و گزارش‌های میدانی وجود تجهیزات تخریب در کوشک تاریخی عزت‌آباد و ویران شدن بخش‌هایی از آن را اثبات می‌کند اما عبدالمجید شاکری شمسی، معاون اداره کل میراث فرهنگی استان یزد، ادعا می‌کند که عملیات تخریب متوقف شده است.

این مقام میراث فرهنگی به خبرگزاری ایسنا گفت که عملیات جدول‌بندی و خیابان‌کشی در کوشک تاریخی عزت‌آباد با حضور نیروهای یگان حفاظت میراث فرهنگی متوقف شد و شهرداری ابرکوه و پیمانکاری که در حال جدول‌کشی بود، اخطار گرفتند. او در ادامه ادعاهایش افزود: «خوشبختانه در حال حاضر در عرصه و بنای تاریخی مذکور هیچ‌گونه اقدامی صورت نگرفته است.»

با وجود ابراز خوشحالی این مقام سازمان میراث فرهنگی استان یزد، گزارش‌ها حاکی از آن است که بخش‌های زیادی از کوشک تاریخی عزت‌آباد ویران شده‌ و بر مبنای گزارش خبرگزاری مهر، عملیات احداث خیابان و جدول‌کشی در وسط پهنه کوشک تاریخی انجام شده است.

کنشگران میراث فرهنگی سال ۱۴۰۱ با نامه‌نگاری‌‌، اعتراض‌ و پیگیری‌های مداوم موفق شدند عملیات تخریب کوشک تاریخی عزت‌آباد را متوقف کنند اما حالا در اقدامی جدیدتر، دوباره ماشین‌ها برای احداث خیابان روشن شده‌اند؛ در حالی‌ که طبق قوانین جمهوری اسلامی، تعرض و تخریب آثاری که در فهرست میراث ملی ثبت شده‌اند، جرم محسوب می‌شود.

ماجرای تخریب کوشک تاریخی عزت‌آباد با تصویب طرح احداث خیابانی در این عرصه در سال ۱۳۸۴ آغاز شد. حدود دو سال پس از اینکه حکومتی‌ها برای تخریب کوشک نخستین گام‌ها را برداشتند، این عمارت تاریخی با تلاش کنشگران میراث فرهنگی در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد تا از آن محافظت شود. با این حال وزارت میراث فرهنگی در تمام این سال‌ها نه‌تنها از اختصاص اعتبار کافی برای مرمت کوشک تاریخی عزت‌آباد امتناع کرد، بلکه برای مقابله با تخریب آن نیز اقدام موثری انجام نداد.

سال ۱۳۹۶ در نتیجه تلاش‌ها و پیگیری‌های دوستداران میراث تاریخی، طرح احداث خیابان در کوشک تاریخی عزت‌آباد لغو شد. هرچند گزارش خبرگزاری ایسنا در همان زمان نشان می‌دهد بخش‌های زیادی از این عمارت تاریخی در پی احداث جاده و کشیدن لوله فاضلاب از بین رفته است.

پیش‌تر محمد فلاح‌زاده، فعال میراث فرهنگی در شهرستان ابرکوه، به خبرگزاری ایسنا گفته بود که «جلوگیری از ساخت‌وساز و هر اقدام خلاف ضوابط در محدوده عزت‌آباد به شکل عامدانه و با انگیزه‌های مالی پیگیری نشد».

او به وجود جاده‌ اصلی در فاصله ۱۰۰ متری کوشک اشاره کرد و افزود که به احداث خیابان جدید نیازی نیست اما زمین‌های اطراف کوشک را تصرف کرده‌اند و قصد دارند در این محدوده شهرک بسازند. به گفته این فعال فرهنگی، بخش‌هایی از این طرح تا امروز اجرا شده‌ است.

فلاح‌زاده از برخی اقدام‌ها برای تخریب کوشک عزت‌آباد پرده برداشت و گفت که برخی افراد با آتش‌ زدن لاستیک‌های کهنه ماشین‌های سنگین در داخل کوشک و به دنبال آن به بهانه ورود ماشین آتش‌نشانی برای خاموش کردن آتش، بخشی از دیوار قلعه را تخریب کردند که این اتفاق راه را برای تخریب کوشک باز کرد و در ادامه، عملیات زیرسازی کوشک مانند لوله‌کشی فاضلاب برای ایجاد منطقه گردشگری نیز آغاز شد.

این فعال فرهنگی تاکید کرد به‌رغم نامه‌نگاری‌های میراث فرهنگی به استانداری، روند ساخت‌وساز ادامه دارد و هر بار به بهانه یک اتفاق مانند برگزاری مانور یا آتش‌سوزی، تخریب بخش‌هایی از این محوطه از سر گرفته می‌شود. به اندازه‌ای که تا امروز طرح ورودی خیابان را نیز تهیه کرده‌اند و نقطه‌بندی زمین‌ها برای ایجاد شهرک در منطقه هم مشخص شده است.

او افزود اجراکنندگان عملیات تخریب کوشک تاریخی عزت‌آباد وقتی دیدند طرحشان لو رفته است، به فاضلاب شهری روی آوردند و از زیر کوشک، لوله‌ رد کردند. همه این اقدام‌ها در حالی انجام می‌شوند که در این محوطه هنوز هیچ بررسی مطالعاتی و کاوش باستان‌شناسی انجام نشده است.

با وجود اینکه تمام شواهد نشان می‌دهد تخریب کوشک تاریخی عزت‌آباد که از چندین سال پیش آغاز شده و حالا بار دیگر در دستور کار دولتی‌ها قرار گرفته است، مسئولان میراث فرهنگی این موضوع را انکار می‌کنند.

کوشک تاریخی عزت‌آباد اواخر دوران قاجار و اوایل دوران پهلوی ساخته شد. بر مبنای روایت‌های محلی، این بنا را شخصی به نام سالار نظام بنا کرد تا رونق اقتصادی را برای شهرستان ابرکوه به ارمغان بیاورد. طبق دستور سالار نظام، کارگران و کشاورزانی که در این منطقه زندگی می‌کردند در باغ و قلعه عزت‌آباد ساکن می‌شدند.

کوشک تاریخی عزت‌آباد از جاذبه‌های تاریخی شهرستان ابرکوه استان یزد است. این عمارت سه‌طبقه در قسمت شرقی باغ عزت‌آباد واقع است و باروهای چین‌دار به آن جلوه‌ای منحصربه‌فرد بخشیده است. این چین‌ها هرکدام ۴۵ سانتی‌متر ارتفاع دارند و بین آن‌ها یک رج خشت به کار رفته که زیبایی و جذابیت این بنا را دوچندان کرده است. این عمارت درون حصار ۶.۵ متری قلعه محصور شده و ارتفاع برج‌های کوشک نیز حدودا ۱۰ متر است.

شهر تاریخی ابرکوه یا به زبان محلی ابرقو در مسیر جاده ابریشم را یکی از کهن‌ترین شهرستان‌های استان یزد می‌دانند که آثاری تاریخی از دوره‌ ساسانی در پیش از اسلام تا چند دوره‌ تاریخی نزدیک‌تر یعنی پهلوی را در خود جای داده است. ابرکوه در جنوب غربی شهرستان تفت در استان یزد واقع شده‌ است. این شهرستان از شمال به شهرستان اشکذر در استان یزد و شهرضا در استان اصفهان، از شرق به شهرستان خاتم یزد و از غرب و جنوب به شهرستان آباده در استان فارس محدود است.