هم‌زمان با نزدیک شدن به سالگرد کشته شدن مهسا امینی در بازداشتگاه گشت ارشاد که به جرقه‌ای دیگر برای خیزش سراسری ایرانیان علیه جمهوری اسلامی تبدیل شد، موج بازداشت‌ فعالان سیاسی و مدنی به‌ویژه فعالان حقوق زنان آغاز شده است.

بر اساس گزارش بیدارزنی، که یک رسانه مستقل در حوزه زنان است، تا پایان وقت چهارشنبه ۲۵ مرداد دست‌کم ۱۲ تن از شهروندان ساکن استان گیلان بازداشت شدند و تعداد بازداشتی‌ها در شهرهای شمالی ایران و همچنین مناطق کردنشین در روزهای پس از آن نیز افزایش یافت.

سازمان دیده‌بان حقوق بشر روز نوزدهم اوت (۲۸ مرداد) با انتشار گزارشی در این زمینه، به بازداشت‌های گسترده در ایران واکنش نشان داد. در این گزارش، به نقل از تارا سپهری‌فر، پژوهشگر ارشد ایران در دیده‌بان حقوق بشر، آمده است: «حاکمان جمهوری اسلامی برای اعمال بیشترین فشار بر منتقدان از شیوه‌های همیشگی خود استفاده می‌کنند. دستگیری خودسرانه ده‌ها فعال اجتماعی با هدف سرکوب نارضایتی مردم نمونه‌ای دیگر از نقض واضح حقوق بشر است.»

زهره دادرس، نگین رضایی، متین یزدانی، فروغ سمیع‌نیا، آزاده سمیع‌نیا، جلوه جواهری، یاسمین حشدری، شیوا شاه‌سیاه، واحده خوش‌سیرت، هومن طاهری و سارا جهانی از جمله فعالان مدنی‌اند که اخبار بازداشت آن‌ها رسانه‌ای شده است. در این میان، فروغ سمیع‌نیا و جلوه جواهری که از فعالان شناخته‌شده حقوق زنان در ایران به شمار می‌روند و پیش‌تر نیز به سبب فعالیت‌هایشان بازداشت شده بودند، تا پایان روز جمعه هیچ تماسی با خانواده نداشته‌اند و خانواده سایر بازداشت‌شدگان هم برای تعیین وثیقه به منظور آزادی موقت بلاتکلیف‌اند.

دیده‌بان حقوق بشر با اشاره به بازداشت‌ این فعالان اجتماعی تاکید کرد: «تظاهرات خیابانی ممکن است کاهش یافته باشد، اما رژیم به سرکوب ادامه داده است و جامعه مدنی و مدافعان حقوق بشر را هدف قرار می‌دهند. از این رو کشورهای عضو سازمان ملل که در حال گفت‌وگو با ایران‌اند، لازم است که بر وضعیت مدافعان حقوق بشر در ایران تمرکز کنند.»

دیده‌بان حقوق بشر درباره بیانیه سازمان اطلاعات استان گیلان که روز ۲۶ مرداد منتشر شد، هم ابراز نگرانی کرد و دستگیری‌های اخیر را «به دور از استانداردهای بین‌المللی» خواند. در بیانیه سازمان اطلاعات گیلان اشاره شده که شبکه‌ای متشکل از ۱۲ نفر «که قصد بر هم زدن امنیت را داشتند» دستگیر شدند. به برخی از دستگیرشدگان نیز اتهام‌هایی چون «شرکت در دوره­‌های براندازی نرم در خارج از کشور» وارد شده است.

افزایش فشار بر دانشجویان دانشگاه‌های مختلف، تشدید سرکوب بهائیان، تهدید و ارعاب خانواده‌ معترضان کشته‌شده در سال گذشته و بازداشت مجدد فعالانی که پیش‌تر دستگیر و آزاد شده‌ بودند، از مواردی‌اند که در گزارش دیده‌بان حقوق بشر به آن‌ها اشاره شده است.

در همین حال، دفتر نمایندگی ویژه وزارت امور خارجه آمریکا در امور ایران نیز روز شنبه با انتشار پیامی در شبکه اجتماعی اکس (توییتر)، جمهوری اسلامی را به نقض حقوق بشر و بازداشت گسترده فعالان سیاسی در پیوند با اعتراض‌های مسالمت‌آمیز متهم کرد.

به نوشته دفتر نمایندگی ویژه دولت آمریکا در امور ایران، جهان وضعیت ایران را زیر نظر دارد و جمهوری اسلامی را به دلیل نقض حقوق بشر و آزادی‌های اساسی مسئول و پاسخگو خواهد کرد.

انتقادها از برخوردهای امنیتی و بازداشت‌های گسترده در ایران در حالی انجام می‌شود که جمهوری اسلامی بدون توجه به هشدارهای نهادها و اشخاص مختلف، ارعاب و سرکوب مردم را روزبه‌روز شدت می‌بخشد.

علاوه بر افراد مورداشاره در گزارش دیده‌بان حقوق بشر، ارگان حقوق بشری هه‌نگاو روز جمعه اعلام کرد که آمار فعالان زن بازداشت‌شده در استان گیلان به ۱۳ نفر رسیده است. بر اساس این گزارش، نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی آزاده چاوشیان، از فعالان حوزه زنان اهل رشت، را هم در این شهر بازداشت و به مکان نامعلومی منتقل کرده‌اند.

روز پنجشنبه ۲۶مرداد نیز زیبا قلیچ‌‌خانی، شهروند اهل بیجار و از بازداشت‌شدگان خیزش سراسری، پس از حضور در دادسرای این شهر بازداشت و به کانون اصلاح و تربیت سنندج منتقل شد. اتهام‌های مطرح‌شده علیه زیبا قلیچ‌خانی تبلیغ علیه نظام در فضای مجازی به‌دلیل نوشتن نظر (کامنت) انتقادی اعلام شده است.

قلیچ‌خانی با شکایت وزارت اطلاعات، به دادگاه بیجار احضار شده بود. او که متاهل است و دو فرزند خردسال دارد، ۲۷ شهریور در ارتباط با اعتراض‌های سراسری بازداشت شد. او با تودیع وثیقه دو میلیارد تومانی موقتا از کانون اصلاح و تربیت سنندج آزاد شده بود.