هیئتی متشکل از مقام‌های ارشد طالبان روز چهارشنبه ۱۹ مهر (۱۱ اکتبر)، در مراسم افتتاح فاز اول کانال قوش‌تپه در شهر مزارشریف در شمال افغانستان شرکت کردند. ساخت فاز اول این کانال که از یک سال و شش ماه پیش تحت مدیریت معاونت اقتصادی دفتر نخست‌وزیر طالبان آغاز شد، سرانجام به پایان رسید و طالبان از آغاز ساخت فاز دوم آن خبر دادند.
از آنجا که این پروژه مهم‌ترین و بزرگ‌ترین پروژه اقتصادی و توسعه‌ای مدنظر طالبان است، در مراسم افتتاح فاز نخست آن، عبدالغنی برادر، معاون اقتصادی نخست‌وزیر طالبان، عبدالسلام حنفی، معاون اداری نخست‌وزیر، سراج‌الدین حقانی، وزیر امور داخله (کشور)، محمد یعقوب مجاهد، وزیر دفاع رژیم طالبان و شماری دیگر از اعضای ارشد این گروه شرکت داشتند.
اعضای رهبری طالبان در سخنرانی‌هایشان در مراسم افتتاحیه، به نگرانی‌های کشورهای آسیای میانه در مورد استفاده از آب رود آمو و خطر کم‌آبی در این کشورها اشاره کردند. محمد یعقوب مجاهد، وزیر دفاع طالبان، در این‌باره گفت: «ما در مورد آب آمودریا، به حقوق همسایگانمان تجاوز نمی‌کنیم، بلکه حقمان را می‌گیریم و کسی نباید مانع این کار شود.»
پیش از این، وزارت انرژی و آب رژیم طالبان در بیانیه‌ای به‌صراحت اعلام کرد که افغانستان در زمینه آب آمودریا هیچ معاهده‌ای با هیچ کشوری ندارد و به همین دلیل کشورهای همسایه نمی‌توانند از این رودخانه حقابه مطالبه کنند یا حتی در این مورد ابراز نگرانی کنند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
فار نخست کانال قوش تپه به طول ۱۰۸ کیلومتر و عرض ۱۰۰ متر از کنار آمودریا در شهرستان کلدار استان بلخ کشیده شده و به شهرستان دولت‌آباد این استان رسیده است. آب این کانال کاملا از رود آمو تامین می‌شود.
طالبان در مراسم افتتاح فاز نخست این کانال اعلام کردند که کار ساخت فاز دوم این کانال را هم بلافاصله آغاز می‌کنند. فاز دوم به طول ۱۷۷ کیلومتر از شهرستان دولت‌آباد بلخ به شهرستان اندوخوی استان فاریاب ساخته می‌شود و به این ترتیب آب رود آمو را به استان‌های کم‌آب فاریاب و جوزجان می‌رساند.
این کانال که طرح آن از ۵۰ سال پیش تهیه شده، قرار است امکان آبیاری بیش از ۵۵۰ هزار هکتار زمین کشاورزی در دو طرف این کانال در استان‌های بلخ، جوزجان و فاریاب را فراهم کند.
طالبان در دو سال گذشته پروژه تاسیس این کانال را به عنوان یکی از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین پروژه‌های اقتصادی‌شان در نظر گرفته‌اند و با شدت و سرعت تمام کار آن را پیش بردند. در ساخت این کانال عموما از مهندسان و نیروی کار افغان استفاده شده است.
در همین حال، برخی از کارشناسان امور آب در کشورهای آسیای میانه عملکرد طالبان در این پروژه را عجولانه و غیرحرفه‌ای توصیف کرده و گفته‌اند که با روشی که طالبان این کانال را ساخته‌اند، در آینده امکان نشت آب و در نتیجه هدر رفتن مقدار زیادی آب وجود دارد.
کندز آدلبکوا، پژوهشگر قرقیزستانی، در بررسی مفصلی که در پرتال تحلیلی CABAR.asia درباره عملیات ساختمانی کانال قوش‌تپه و مقیاس اثرگذاری احتمالی آن بر ترکمنستان و ازبکستان نوشته، روش ساخت این کانال را «ابتدایی» خوانده و هشدار داده که احتمال هدر رفتن آب از آن بسیار زیاد است.
افزون بر جنبه فنی، تاسیس این کانال و استفاده وسیع از آب آمودریا در حالی که کشورهای آسیای میانه با چالش کمبود آب مواجه‌اند، به یکی از نگرانی‌های جدی رهبران این کشورها تبدیل شده است.
اخیرا شوکت میرضیایف، رئیس‌جمهوری ازبکستان، در نشست سران صندوق بین‌المللی برای نجات دریاچه آرال در شهر دوشنبه، پایتخت تاجیکستان، از احداث کانال قوش‌تپه و تاثیر آن بر کاهش منابع آبی در کشورهای آسیای میانه ابراز نگرانی کرد. او گفت که طالبان باید در این زمینه با کشورهای آسیای میانه گفت‌وگو کنند و این نگرانی‌ها باید به طور جدی بررسی شوند.
آب آمودریا در حال حاضر مهم‌ترین منبع آبی آسیای میانه است، زیرا خشکسالی‌های اخیر، کوچک شدن دریای خزر و از سویی کشت بی‌رویه پنبه در آسیای میانه به کاهش شدید آب منجر شده است. به همین دلیل پیش‌بینی می‌شود که قطع آب آمودریا برای کشورهای آسیای میانه بحران‌آفرین شود و واکنش‌های شدید این کشورها را به دنبال داشته باشد.
