ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، این هفته به پکن سفر خواهد کرد تا ضمن شرکت در مجمع کمربند و جاده در روزهای ۱۷ و ۱۸ اکتبر، با شی جین پینگ، رئیس‌‌جمهوری چین، دیدار کند.

خبرگزاری رویترز در گزارشی تفصیلی، به این موضوع پرداخت که در دیدار رهبران چین و روسیه که بیش از گذشته به هم نزدیک شده‌اند، چه نکاتی حائز اهمیت‌اند و باید موردتوجه قرار گیرند.

حضور مقام‌های دفاعی

با توجه به اینکه لی شانگفو، وزیر دفاع چین، بیش از شش هفته است در انظار عمومی دیده نشده است، ناظران منتظرند ببینند چه کسی هدایت مذاکرات با مقام‌های نظامی روسیه در مورد همکاری‌های دو کشور را بر عهده می‌گیرد.

ایالات متحده در سال ۲۰۱۸ لی را به دلیل عقد قرارداد تسلیحاتی با روسیه تحریم کرد. اکنون در غیاب او، ژنرال لیو ژنلی، رئیس سازمان نظامی و برنامه‌ریزی عملیات جنگی چین، مدعی اصلی تصدی پست وزارت دفاع است.

همکاری‌های تسلیحاتی

چین از محکوم کردن تهاجم نظامی روسیه به اوکراین یا نامیدن آن با عنوان «حمله» خودداری کرده و به استفاده از عبارت‌ مدنظر روسیه یعنی «عملیات نظامی ویژه» متعهد بوده است.

با توجه به این موضوع و در شرایطی که پکن و مسکو بیش از گذشته به هم نزدیک شده‌اند، ایالات متحده به چین درباره ارسال هرگونه تسلیحات به روسیه هشدار داد.

در همین حال، با وجود هشدارها و نگرانی‌های جهانی درباره حمایت تسلیحاتی پکن از مسکو در جنگ با اوکراین، چین همواره گزارش روزنامه‌های غربی مبنی بر ارسال سلاح به روسیه را رد می‌کند. اگرچه، در مقام دومین واردکننده بزرگ نفت خام روسیه پس از هند، از اقتصاد مسکو حمایت می‌کند.

دوستان صمیمی؟

هم پوتین و هم شی دوست دارند روابطی صمیمی داشته باشند. برای این خواسته، نشانه‌های زیادی وجود دارد؛ از جمله اینکه شی تنها رهبر جهان است که تولد پوتین را با او جشن گرفته است.

رئیس‌جمهوری چین در جریان سفر سال ۲۰۱۹ به روسیه که در آن هر دو رهبر تعداد زیادی قرارداد تجاری امضا کردند، به رسانه‌های روسیه گفت: «پوتین همکار خارجی است که با او بیشترین تعامل را داشته‌ام. او بهترین دوست من است. من دوستی‌مان را بسیار ارزشمند می‌دانم.»

شی پیش از آن در سال ۲۰۱۸ هم به پوتین مدال دوستی اعطا کرده و گفته بود: «پوتین دوست صمیمی من است.»

در مقابل، پوتین هم در ماه مارس گفت که شی را به آپارتمان شخصی‌اش در کرملین دعوت کرده است و با هم چای نوشیده و صحبت کرده‌اند.

نفت و گاز

منابع آگاه به رویترز گفتند که الکسی میلر و ایگور سچین، روسای دو غول‌ انرژی روسیه به نام‌های گازپروم و روس‌نفت در سفر پوتین به چین او را همراهی می‌کنند. به این ترتیب به نظر می‌رسد روسیه می‌خواهد برای فروش بیشتر گاز طبیعی به چین قراردادی منعقد کند.

مسکو قصد دارد خط لوله‌ای به نام «قدرت سیبری ۲» ایجاد کند که از مغولستان عبور می‌کند و ظرفیت سالانه‌اش ۵۰ میلیارد مترمکعب است. این خط لوله پیشنهادی گاز را از میدان‌های شبه‌جزیره یامال در غرب سیبری به چین، بزر‌گ‌ترین مصرف‌کننده انرژی در جهان و مصرف‌کننده روبه‌رشد گاز می‌رساند.

افزایش تجارت؟

ماکسیم رشتنیکوف، وزیر اقتصاد روسیه، در سفر به چین اعلام کرد که در نیمه اول سال ۲۰۲۳ تجارت بین روسیه و چین ۳۰ درصد افزایش یافت و تا انتهای سال ۲۰۲۳ به بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار خواهد رسید.

روسیه در حال حاضر دومین شریک تجاری بزرگ چین در خارج از آسیا است و پس از ایالات متحده آمریکا که در ۹ ماه اول سال ۲۰۲۳ نیم تریلیون دلار سهم تجارت این کشور را به خود اختصاص داد، در رتبه دوم قرار دارد.

در عین حال باید توجه داشت که برای چین، روسیه نه‌تنها منبع اصلی نفت و گاز بلکه یک منبع بالقوه غنی از فناوری است. این موضوع برای پکن اهمیت زیادی دارد زیرا ارتش آزادی‌بخش خلق به دنبال مدرنیزه کردن نیروهایش تا سال ۲۰۳۵ است.

بر اساس ارزیابی وزارت دفاع ایالات متحده در سال ۲۰۲۲، فناوری هوانوردی، موشکی و حتی زیردریایی روسیه در دهه‌های اخیر با چین به اشتراک گذاشته شده است.

در همین حال، چین و روسیه در مورد نیروگاه‌های هسته‌ای غیرنظامی همکاری می‌کنند‌ که برخی از آن‌ها می‌توانند برای تولید پلوتونیوم با درجه نظامی استفاده شوند؛ مانند رآکتورهای تولیدکننده سریع در شیاپو.

چین و روسیه در فوریه ۲۰۲۲ زمانی که پوتین چند روز قبل از اعزام ده‌ها هزار نیرو به اوکراین از پکن بازدید کرد، شراکت «بدون محدودیت» را اعلام کردند. باید دید این شراکت تا کجا ادامه خواهد یافت.