امید شمس از آن دسته کارگردانان جوانی است که پس از ساختن چند فیلم کوتاه، که برخی از آنان در جلب توجه منتقدان موفق هم بودند، به ساختن نخستین فیلم بلند سینمایی به نام «ملاقات خصوصی» به تهیه‌کنندگی امیر بنان پرداخت. هرچند امیر بنان تهیه‌کننده حکومتی است، «ملاقات خصوصی» لزوما فیلم حکومتی نیست. امید شمس اینجا و آنجا سینما خوانده است، اما تجربه کار در کنار برادران ارک در فیلم سینمایی بلند «پوست» (فیلم ۱۳۹۷) برای او حاصل زیادی داشته است.

از وقتی جمهوری اسلامی این خبط و خطا را کرد که پای سینماگران را به زندان باز کرد، آثار سینمایی خوبی درباره زندان ساخته شد؛ آثاری که لزوما ضدحکومتی نبودند، اما به‌تحقیق با نشان دادن بخشی از واقعیت‌های تلخ زندان، توجه‌ها را به زندان‌ها جلب کردند. دیگر فقط داستان‌های سیاسی مربوط به زندان‌ها به سود حکومت ساخته نمی‌شود. حالا در فیلم‌ها هر داستانی در بستر زندان روایت می‌شود، حتی داستان‌های عاشقانه، که «ملاقات خصوصی» یکی از این فیلم‌ها است؛ فیلمی که عشق، زندان، مواد مخدر، و بی‌پولی و بی‌پناهی را تلاش کرده است نشان دهد. هرچند حاصل این تلاش کاریکاتوری از واقعیت است، اما اثر مثبت خود را روی تماشاچی می‌‌گذارد و در نهایت نشان می‌دهد که خوشبختی و سعادت و به هم رسیدن عشاق در جمهوری اسلامی تنها در زندان و زیر نگاه زندانبان میسر است و بس، و کلاف سردرگمی که زندگی مردم را به خود تنیده است فقط در زندان باز می‌شود.

کارگردان‌هایی مانند فرهاد دلارام که خود طعم تلخ زندان را چشیده‌اند می‌توانند اثر برجسته‌ای مانند «آشیل» را بسازند که بعید است با هیچ سانسوری در جمهوری اسلامی قابل نمایش باشد. و کارگردانانی مانند نوید میهن‌دوست، که او هم طعم زندان را چشیده است و هم‌اکنون هم در زندان اوین دوران حبس را می‌گذراند، اثری مانند «کافه» را تولید می‌کند که در جشنواره جهانی معتبری مانند «جشنواره بین‌المللی فیلم تسالونیکی» در یونان نمایش داده می‌شود و بعید است که در جمهوری اسلامی قابل نمایش باشد.

فیلم شمس به موضوع «ملاقات خصوصی» بین زن و شوهرهایی که در زندان‌اند می‌پردازد. این نوع ملاقات در زندان «ملاقات شرعی» نامیده می‌شود. مواد مخدر از این طریق هم وارد زندان می‌شود، اما نه به شکل سازمان‌یافته و به شیوه‌ «انباری زدن» که در «ملاقات خصوصی» نشان داده می‌شود. شیوه‌های مختلف دیگر هم وجود دارد که در ابعاد کوچک‌تر انجام می‌شود. مثلا، با پنهان کردن در عصا یا روش‌های این‌چنینی. در بین بسیاری از زندانیان مرد، وادار کردن زنان به این عمل مذموم است.

یکی از خطوط ترانزیت مواد مخدر در زندان در بسیاری موارد خود ماموران زندان‌اند که به آن‌ها «افسر نگهبان» می‌گویند. برخی از «افسر»ها حتی دیپلم هم ندارند، چه برسد به اینکه دانشکده افسری رفته باشند. برخی از آن‌ها در محلات فرودست جامعه به دنیا آمده‌اند و هنوز در همان محلات زندگی می‌کنند. یکی از عوامل ورود و توزیع مواد مخدر در زندان‌ها همین «افسر نگهبانان»اند که با مقام‌های بالاترشان مرتبط‌ند و هرگاه بخواهند جلوی ورود مواد را بگیرند، خیلی سریع این کار را می‌کنند.

شیوه‌ «انباری زدن» معمولا در ترانزیت‌های خارجی استفاده می‌شود. اینکه از این شیوه در زندان‌ها استفاده نمی‌شود بحث دیگری است و نمی‌توان چنین ادعایی کرد. اما نبودن شیوه‌ سیستماتیک انباری زدن و حتی «زن گرفتن» و او را وادار کردن به این کار امری دور از ذهن است.

اینکه شخصی برای هدف‌های خاصی- در اینجا «فرهاد» با بازی هوتن شکیبا- شخص دیگری را- اینجا «پروانه» با بازی پریناز ایزدیار- عاشق خود کند، اما این عشق واقعی شود و شخص اول از هدف‌هایش چشم بپوشد تا به عشقش برسد، سوژه‌ تازه‌ای نیست و معمولا به‌شکل معکوس در فیلم‌های نووار با حضور «فم فاتال» (فرانسوی: femme fatale‎) صورت می‌گیرد. البته به‌ندرت ممکن است «فم فتال» ماجرا عاشق هم بشود؛ استثنایی که در «ملاقات خصوصی» اتفاق می‌افتد. البته واضح است این بدین معنا نیست که این فیلم فیلم نووار محسوب می‌شود. با همه این اوصاف، فیلم امید شمس موفق می‌شود حس نفرت‌انگیز اسیر مناسبات کج و معوج شدن و افتادن از چاله به چاه را نشان دهد و خوشبختی زیر سایه زندانبان را القا کند.

بازی‌ها همه خوب و به‌اندازه بود، اما چیز تازه‌ای نداشت. نه‌تنها از بازیگران اصلی چیز تازه‌ای ندیدیم، از بازیگران نقش‌های مکمل هم چیز جدیدی دیده نشد. فقط شاید «کامران» با بازی پیام احمدی‌نیا، هر چند شخصیت جدیدی را نشان نمی‌داد، بسیار اثرگذار بود. یکی از شیوه‌های بازی گرفتن از بازیگران انتخاب درست آنان است، که در این فیلم شمس موفق به این کار شده است.

نکته‌ای که از نظر فنی نباید از آن غافل شد فیلم‌برداری خوب و متناسب با این گونه سینما بود که فرشاد محمدی به‌خوبی از پس آن برآمده است. محمدی از فیلم‌برداران و مدیران فیلم‌برداری خوبی است که هنوز نتوانسته است تمام قابلیت‌هایش را نشان دهد، اما امیدوارم روزی این اتفاق بیفتد.