جواد ظریف، وزیر خارجه ایران، ضمن انتقاد از بریتانیا، فرانسه و آلمان، امضاکنندگان توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ ، به خاطر تسلیم شدن به خواست دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا را ، «قلدر مدرسه» خوانده است.
وزیر خارجه ایران با به اشتراک گذاشتن مقاله نشریه واشینگتن پست، گفت که دستگاه رهبری آمریکا «مخفیانه» تهدید کرده اگر سه کشور اروپایی رسما ایران را به تخطی از برجام متهم نکنند، یک تعرفه ۲۵ درصدی بر خورو‌های صادراتی آن‌ها به آمریکا وضع خواهد کرد.
چند روز بعد، بریتانیا، فرانسه و آلمان در واکنش به تهدید ترامپ، مکانیسم موسوم به «ماشه» (فعال کردن سازوکار رفع اختلاف برجام) را در مورد توافق هسته‌ای فعال کردند. مقامات اروپایی اما خاطرنشان ساخته‌اند که پیش از این هم این اقدام را درنظر گرفته بوده‌اند.
توافق هسته‌ای - که در ایران به برجام موسوم است، در سال ۲۰۱۵ میان تهران و قدرت‌های جهانی - از جمله بریتانیا، فرانسه و آلمان امضا شد. بر اساس این توافق، ایران تعهد کرد که در مقابل لغو برخی از تحریم‌ها، برنامه هسته‌ای خود را محدود کند.
اما آقای ترامپ سال ۲۰۱۸، در میان جنجال فراوان از برجام خارج شد. او ضمن اشاره به این که خواهان تجدید نظر در مفاد توافق است، بار دیگر تحریم‌های آمریکا را به عنوان بخشی از سیاست «فشار حداکثری» علیه ایران راه انداخت.
ایران اما، با خروج از برخی موارد توافق‌شده در برجام، به اقدامات ترامپ واکنش نشان داد و در ماه جاری نیز اعلام کرد که ضمن آنکه برجام را حفظ می‌کند، کلیه محدودیت‌های مربوط به غنی سازی اورانیوم را ملغی کرده است.
اما فرانسه، بریتانیا و آلمان در مقابل، مکانیسم «ماشه» را برای حل اختلافات جاری فعال کردند. بوریس جانسون، نخست وزیر بریتانیا، گفته است شاید زمان آن فرارسیده که «توافق ترامپ» جایگزین برجام شود. فرانسه در این میان خواهان گفت‌وگوهای گسترده شده است.
آقای ظریف در توییتی، ضمن ارسال مقاله واشینگتن پست در این باره نوشت: «مماشات (تروئیکای اروپایی) تایید می‌شود. تروئیکای باقیمانده، برجام را برای اجتناب از تعرفه‌های ترامپ، فروخت.»
او افزود: «دوستان من، این فایده‌ای ندارد. فقط اشتهای ترامپ را تحریک می‌کند. قلدر مدرسه‌تان را به خاطر دارید؟»
دو دیپلمات اروپایی در گفت‌وگو با خبرگزاری رویترز تایید کردند که واشینگتن تهدید کرده بوده تعرفه بر خوردوهای صادراتی اروپا به ایالات متحده را افزایش خواهد داد؛ اما آن‌ها همچنین خاطرنشان کردند که سه کشور اروپایی از پیش از این هم قصد داشتند مکانیسم ماشه را فعال کنند.
دیپلمات دیگری گفت، این خطر وجود داشت که واشینگتن «اروپا را بی‌اعتبار کند، اما ترامپ واقعا به این نکته اهمیتی نمی‌دهد.» او افزود که تهدید به وضع تعرفه بر کالاهای اروپایی، این پیام را به دولت ایران می‌دهد که این تنها واشینگتن است که اهمیت دارد.
جوزپ بورل، مسئول امور خارجه اتحادیه اروپا، روز پنجشنبه گفت مذاکراتش با جواد ظریف در حاشیه کنفرانس دهلی نو «صریح» بوده است. فعال شدن مکانیسم ماشه می‌تواند پایان برجام و آغاز از سرگیری تحریم‌های بین‌المللی سازمان ملل علیه ایران باشد.
آقای ظریف در ادامه توییتش نوشت: «اگر می‌خواهید شرافتتان را بفروشید، بفرمائید! اما تظاهر به اخلاقیات و قانون نکنید. شما آن را ندارید.»
حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران نیز روز پنجشنبه، در تکرار موضع ایران برای ادامه غنی سازی اورانیوم گفت، «هیچ محدودیتی» برای آن وجود ندارد.
آقای روحانی در نشست عمومی بانک مرکزی ایران گفت برنامه هسته‌ای ایران به مراتب بیش از زمان پیش از امضای برجام با قدرت‌های بین المللی، در «شرایط مناسب» قرار دارد.
اما ایران فعالیت‌های هسته‌ای خود را فقط اندکی توسعه داده است.
در ماه‌های اخیر، برنامه غنی‌سازی اورانیوم ایران، از ۳.۶۷ درصد محدودیت درنظر گرفته شده در برجام، به ۴.۵ درصد افزایش یافته است؛ اما هنوز تا دستیابی به ۲۰ درصد غنی سازی - که پیش از برجام در برنامه هسته‌ای ایران بود، فاصله بسیاری دارد. برای تولید سلاح اتمی، به اورانیوم غنی شده ۹۰ درصد نیاز است.
سه کشور اروپایی ماه‌ها در تلاش نجات برجام بوده‌اند، اما راهی برای دور زدن تحریم‌های فزاینده ایالات متحده نیافته‌اند.
دعوا بر سر برنامه هسته‌ای ایران، در مرکز اختلافات میان ایران و آمریکا قرار داشته است، که در ماه جاری با ترور قاسم سلیمانی در بغداد، به مرحله برخورد نظامی نزدیک شد.
ایران در حالت وضعیت اضطراری، تصادفا یک هواپیمای مسافربری اوکراینی را هدف قرار داد که انگیزه روزها اعتراض و تظاهرات ضددولتی در ایران شد. خشم مردم علیه دولت در مراسم تشییع جنازه قربانیان این سانحه ادامه یافت.
ویدیوهای منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد روز پنجشنبه، سوگواران جان‌باختگان در سانحه سقوط هواپیما، در جریان خاکسپاری پیکر آن‌ها در شهر سنندج شعار «مرگ بر دیکتاتور» سر دادند.
خبرگزاری‌های گوناگون در تدوین این مقاله شرکت داشته‌اند
© The Independent
