دانشمندان از سلو‌ل‌های شناور در مایع رحم، که جنین را احاطه می‌کند، اندام‌های کوچکی ساخته‌اند که به باور آنان پیشرفت بزرگی در عرصه‌های نوین پزشکی در دوران بارداری و پیش از تولد است.

اندام‌های کوچک یا «ارگانوئید‌‌ها» ساختارهای کوچک ساده‌شده‌اند که از آن‌ها می‌توان برای آزمایش درمان‌های جدید پزشکی یا در مطالعه نحوه عملکرد اندام‌های واقعی (از طریق تقلید این اندامک‌‌ها)، چه سالم و چه بیمار، بهره گرفت.

محققان دانشگاه کالج لندن و بیمارستان گریت اورمند استریت در بریتانیا، سلول‌های نمونه‌های مایع آمنیوتیک را، که طی ۱۲ بارداری گرفته شده و بخشی از آزمایش رایج پیش از تولد بود، جمع‌آوری کردند. سپس برای اولین بار این اندام‌های کوچک را از سلول‌‌ها‌ی گرفته‌شده در دوران بارداری فعال رشد دادند.

آنان بر این باورند که این رویکرد به پزشکان کمک می‌کند تا ویژگی‌های مادرزادی را پیش از تولد بررسی و درمان کنند و برای جنین درمان‌های مخصوصی را در رحم در پیش بگیرند.

ماتیا گرلی، نویسنده این پژوهش که روز دوشنبه در مجله «نیچر مدیسن» منتشر شد، گفت: «ما واقعاً درمورد این احتمال هیجان‌زده‌ایم».

سلول‌های بنیادی بافت خاص را که گرلی و همکارانش فراهم کرده‌اند، جنین  در دوران بارداری ایجادمی‌کند که  امری کاملا رایج است. دانشمندان توانستند مشخص کنند سلول‌های بنیادی از کدام بافت‌ها نشئت گرفته‌اند. آن‌ها سلول‌هایی را از ریه‌ها، کلیه‌ها و روده‌ها پیدا کردند.

به گزارش ای‌پی، این اندام‌های کوچک پیش از این از سلول‌های بنیادی بالغ به دست می‌آمدند که بیشتر به بافت بالغ یا بافت جنین پس از سقط جنین شباهت دارند.

جمع‌آوری سلول‌ها از مایع آمنیوتیک، تابع قوانین مربوط به دریافت مستقیم سلول‌های بنیادی از بافت جنین است و به دانشمندان امکان می‌دهد تا نمونه‌های سلول‌های جنین را از دوره آخر بارداری بردارند. در بریتانیا برای پژوهش در دوره بارداری محدودیت قانونی وجود دارد که  معمولاً تا ۲۲ هفته پس از عمل لقاح است و دانشمندان نمی‌توانند پس از این مدت نمونه‌‌برداری کنند.

لتا چارو، استاد بازنشسته حقوق و اخلاق زیستی در دانشگاه ویسکانسین مدیسون، می‌گوید: «استفاده از بافت جنین برای تحقیقات در بیشتر موارد قانونی است.» به گفته او، نمونه‌گیری سلول‌ها از مایع آمنیوتیک، که پیشتر هم برای اهداف بالینی استاندارد نمونه‌برداری شده است، برای جنین یا زن باردار هیچ خطر جسمی ایجاد نمی‌کند.

گرلی گفت، از آنجایی که رشد اندام‌های کوچک از ‌سلول‌های مایع آمنیوتیک حدود ۴ تا ۶ هفته طول می‌کشد، زمان کافی برای درمان‌ پیش از تولد وجود دارد.

این تیم بریتانیایی با همکارانشان در بلژیک روی رشد نوزادان مبتلا به فتق دیافراگم مادرزادی تحقیق کردند. در فتق دیافراگم اندام‌هایی مانند کبد و روده به‌دلیل وجود حفره‌ای در دیافراگم به قفسه سینه وارد می‌شوند.

در این وضعیت ریه‌ها به اندازه کافی رشد نمی‌کنند و حدود ۳۰ درصد از جنین‌هایی که با این مشکل مواجه‌اند می‌میرند. اگر پزشکان فتق را تشخیص دهند می‌‌توانند جنین را درحالی‌که هنوز در رحم مادر است عمل کنند.

متخصصان می‌گویند توانایی بررسی عملکرد این اندام‌های کوچک قبل از تولد، اولین گام به‌سوی پیش‌بینی دقیق‌تر بیماری و درمان‌های مؤثرتر است.