اگر در روزهای پایانی سال ۱۴۰۲ عملکرد یک سال اخیر فدراسیون‌های ورزشی ایران را زیر ذره‌بین ببریم تا دریابیم که آن‌ها چه عملکرد و دستاوردهایی داشته‌اند، به این نتیجه می‌رسیم که فارغ از برخی موفقیت‌های انگشت‌شمار و انفرادی، ورزش ایران در سال ۱۴۰۲ رسما سقوط آزاد کرده و توجه به رشته‌های پایه و حمایت از نسل‌های آینده در رشته‌های مختلف را نیز به‌کلی کنار گذاشته است.
در شرایطی که وضعیت اقتصادی نظام جمهوری اسلامی و دولت ابراهیم رئیسی در بحرانی‌ترین حالت قرار دارد و به گفته اقتصاددانان مستقل و همچنین نمایندگان مجلس، دو دولت روحانی و رئیسی در سال‌های اخیر تنها حدود ۴۰ درصد از بودجه پیش‌بینی‌شده را تامین کرده‌اند، وزارت ورزش و جوانان نسبت به وزارتخانه‌های دیگر در سال ۱۴۰۲ کمترین بودجه را دریافت کرده است.
بودجه‌ای که دولت برای ورزش ایران در سال ۱۴۰۲ تعیین کرد، تنها حدود دو هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان بود که بنا بر اطلاع ایندیپندنت فارسی، حدود ۵۰ درصد این بودجه هنوز هم به حساب وزارت ورزش و جوانان واریز نشده است. این در حالی است در لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ برای وزارتخانه مذکور حدود سه هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان بودجه مشخص شده بود که نشان می‌دهد دولت ابراهیم رئیسی در سال ۱۴۰۲ بودجه وزارت ورزش و جوانان را نسبت به سال قبل از آن، ۱۹.۴ درصد کاهش داده است؛ تصمیمی که علاوه بر روسای تمامی فدراسیون‌های ورزشی، صدای اعتراض مرتضی قربانی، مشاور رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی و مشاور فرمانده کل سپاه پاسداران را که هم‌زمان رئیس فدراسیون تیراندازی است، بلند کرد. او تیرماه امسال گفت: «کل ورزش ایران با این جمعیت عظیم جوانان ورزشکاران ۳۰ میلیون دلار در سال بودجه دارد. آیا این انصاف است؟»
در چنین وضعیتی، باخت تیم ملی فوتبال ایران در جام ملت‌های آسیا مقابل قطر و ۴۸ ساله شدن حسرت رسیدن به فینال این دوره از رقابت‌ها نباید عجیب باشد. آن هم در شرایطی که قطر با حدود سه میلیون نفر جمعیت و اردن ۱۱ میلیون نفری با برنامه‌ریزی دقیق و توجه به فوتبال پایه توانستند به فینال راه یابند.
محدودیت‌های مالی فراوان برای تیم‌های ملی فوتبال مردان و زنان در تمامی رده‌ها و همچنین بدهی‌های هنگفت پرطرفدارترین تیم‌های باشگاهی از جمله پرسپولیس و استقلال، در کنار دخالت‌های ادامه‌دار مدیران سیاسی و نظامی در فوتبال در سال‌های اخیر، موجب شد تا فوتبال ایران از استخدام مربیان کارنامه‌دار و باکیفیت خارجی محروم شود و نیمکت تیم ملی فوتبال بزرگسالان به امیر قلعه‌نویی، سرمربی سابق تیم گل‌گهر سیرجان برسد، برپایی اردوهای مستمر فوتبال پایه در رده‌های ملی و باشگاهی برای پرورش یا شناسایی استعدادهای برتر به‌کلی فراموش شود، دعواهای فیزیکی و درگیری با سلاح سرد در لیگ نونهالان و نوجوانان استان‌های مختلف ایران دائمی باشد، استقلال از لیگ قهرمانان آسیا حذف شود و پرسپولیس هم در مرحله مقدماتی لیگ آسیایی نتواند از گروه آسانی که در آن قرار داشت، صعود کند.
وضعیت کشتی، ورزش اول و سنتی ایرانیان، نیز در سال ۱۴۰۲ کاملا مشابه فوتبال بود و ناکامی‌های پیاپی تیم‌های کشتی آزاد و فرنگی که شکست‌های حسن یزدانی و محمدرضا گرایی، دو قهرمان صاحب مدال المپیک ایران در کشتی آزاد و فرنگی، مقابل حریفانشان در مسابقات جهانی بلگرد جزو آن‌ها بود، موجب شد تا بسیاری از اهالی کشتی و پیشکسوتان مدیریت علیرضا دبیر، رئیس فدراسیون کشتی ایران، را زیر سوال ببرند و او را به کنار گذاشتن نخبگان این رشته با اهدف سیاسی متهم کنند.
دبیر که در تیر ۱۴۰۲ با حمایت سیاسی و مالی محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، موفق شد دوران حضورش بر صندلی مدیریت این فدراسیون را چهار سال دیگر تمدید کند، در سال‌های اخیر، بیش از آنکه به ارتقا سطح فنی کشتی‌گیران ایرانی و استخدام مربیان تراز اول جهانی برای تیم‌های بزرگسالان و پایه توجه کند، درگیر مسائل سیاسی و افزایش نفوذش میان ارکان قدرت در نظام جمهوری اسلامی بود. آخرین مورد از این نوع اقدام‌ها حضور او در جمع بررسی‌کنندگان صلاحیت نامزدهای انتخابات مجلس شورای اسلامی برای حضور در فهرست انتخاباتی قالیباف بود.
در والیبال، اعتماد به گزینه ایرانی برای هدایت تیم ملی بزرگسالان ایران و ادامه حضور بهروز عطایی روی نیمکت این تیم موجب شد تا ایران با وجود میزبانی شهر ارومیه از مسابقات قهرمانی آسیا، در فینال از ژاپن شکست بخورد و سپس در بازی‌های لیگ ملت‌ها نیز با شکست‌های پیاپی و قعرنشینی در جدول مسابقات، به راه یافتن به المپیک پاریس امید چندانی نداشته باشد.
در بستکبال، دیگر رشته ورزشی پرطرفدار در ایران، ادامه حضور جواد داوری بر صندلی ریاست این فدراسیون موجب شد تا همان‌طور که در سال ۱۴۰۱ تمامی تیم‌های ملی مردان و زنان ایران در تمامی رده‌های سنی در رویدادهای بین‌المللی باختند و ناکام ماندند، در سال ۱۴۰۲ نیز همان مسیر اشتباه فدراسیون دنبال شود و ناکامی‌های بزرگ‌تری مانند افتضاح جام جهانی یا از دست دادن سهمیه المپیک پاریس رقم بخورد.
بی‌توجهی فدراسیون بسکتبال به رده‌های پایه و پرورش استعدادهای برتر در سال ۱۴۰۲ به جایی رسید که تیم ملی بزرگسالان ایران در مرحله یک‌چهارم نهایی بازی‌های آسیایی هانگژو از فیلیپین شکست خورد و از دور مسابقات حذف شد. این در حالی است که بسکتبال ایران در بازی‌های آسیایی سال‌های ۲۰۰۶ و ۲۰۱۰ مدال برنز کسب کرده و در بازی‌های سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۸ صاحب مدال نقره شده بود.
رشته المپیکی و مهم تکواندو که ورزشکاران ایرانی این رشته در دو دهه گذشته مدال‌های رنگارنگ المپیک و جهانی کسب کرده بودند، در سال ۱۴۰۲ تحت مدیریت هادی ساعی، عملکردی بسیار ضعیف و دور از انتظار داشت.
تیم ملی تکواندو مردان ایران ابتدا خردادماه در مسابقات جهانی این رشته در جمهوری آذربایجان با کسب تنها یک مدال طلا و دو برنز، در رتبه نازل ششمی ایستاد و سپس در هانگژو، برای نخستین‌بار در تاریخ بازی‌های آسیایی از رسیدن به حتی یک مدال طلا در بخش مردان و زنان هم بازماند و با سه نقره و دو برنز به کارش پایان داد تا ضعیف‌ترین عملکرد آسیایی تکواندوکاران ایرانی رقم بخورد.
در ادامه ناکامی‌های زنجیره‌ای ورزش ایران در سال ۱۴۰۲، تیم‌های ملی وزنه‌برداری ایران هم نشان دادند که هیچ نشانی از تیم‌های پرافتخار ایران در دو دهه گذشته ندارند و در مسابقات جهانی عربستان سعودی در شهریورماه، با وجود شرکت ۱۲ وزنه‌بردار در بخش مردان و زنان، تنها با دو مدال طلای مصطفی جوادی و یک برنز علی داودی به کارشان پایان دادند.
تیم وزنه‌برداری مردان و زنان ایران در بازی‌های آسیایی هانگژو نیز با هفت مرد و سه زن وزنه‌بردار فقط یک مدال نقره کسب کرد و ضعیف‌ترین نتیجه تیم‌های وزنه‌برداری ایران در ۲۱ سال اخیر را رقم زد. علاوه بر ناکامی وزنه‌برداران ایرانی در کسب مدال طلا، چهار وزنه‌بردار تیم ملی مردان و زنان ایران حتی نتوانستند مسابقه‌شان در بازی‌های آسیایی را تمام کنند و یک افت رکورد شدید را ثبت کردند.
در تیراندازی هم یکی از دیگر نتایج عجیب کاروان ایران در بازی‌های آسیایی هانگژو رقم خورد و از ۱۶ تیرانداز مرد و زن و در شرایطی که جواد فروغی، دارنده مدال طلای المپیک ۲۰۲۰، هم در تیم ایران حضور داشت، تنها یک مدال برنز به دست آمد و فروغی نیز در بخش تپانچه ۱۰ متر مردان بیست‌وششم شد.
مرتضی قربانی، رئيس فدراسیون تیراندازی ایران، پیش از مسابقات آسیایی امسال گفته بود: «تیراندازی ایران در هانگژو پرچمدار خواهد شد و ورزشکاران ما در سطح عالی‌اند. من قول می‌دهم تیراندازی ایران در بازی‌های آسیایی چندین طلا می‌گیرد.»
نگاهی به عملکرد دیگر رشته‌های ورزشی ایران مانند بوکس، تنیس، جودو، دوومیدانی، قایقرانی، دوچرخه‌سواری، شنا، شیرجه و واترپلو، کاراته، ووشو و هندبال در مسابقات جهانی و آسیایی در سال ۱۴۰۲ هم نشان می‌دهد که جز شکست، تحقیر و ناکامی مطلق، نتیجه دیگری رقم نخورده و تنها ورزشکاران در رشته‌های شطرنج و پینگ‌پنگ که انفرادی تمرین می‌کنند و موفقیت آن‌ها به کیفیت عملکرد فدراسیون‌ها چندان وابسته نیست، توانستند در رقابت‌های بین‌المللی این سال به موفقیت و پیشرفت برسند.
کاروان ورزش ایران در این سال در بازی‌های آسیایی هانگژو در مجموع با کسب تنها ۱۳ مدال طلا در تمامی رشته‌های ورزشی، در رده هفتم جدول رده‌بندی قرار گرفت که بدترین نتیجه کاروان ایران در پنج دوره اخیر این بازی‌ها بود و باعث شد سقوط آزاد ورزش ایران بیش‌از‌پیش به چشم بیاید.
