کاخ زمستانی کوروش بزرگ در نزدیکی شهرستان برازجان که اصلی‌ترین سند تاریخی محسوب می‌شود که ایرانی بودن خلیج فارس را اثبات می‌کند، به حال خود رها شده و در نبود رسیدگی و نگهداری مناسب در حال ویرانی است.
وب‌سایت عصر ایران با انتشار گزارشی ویدیویی از وضعیت فعلی کاخ زمستانی کوروش بزرگ و کاخ داریوش نوشت که این اثر باستانی با وجود قدمت دو هزار و ۵۰۰ ساله به خرابه تبدیل شده و برای مرمت آن اقدامی انجام نشده است. این گزارش ویدیویی وضعیت نابسامان محوطه کاخ و محیط پیرامون آن را آشکار می‌کند و نشان می‌دهد که سازه‌های محافظتی سرپوش کاخ نیز در حال تخریب‌اند.
سال گذشته در دومین فصل کاوش‌های باستان‌شناسی، داده‌های مهمی از محوطه کاخ زمستانی کوروش به دست آمد اما این کاوش‌ها به‌شکل عجیبی متوقف شدند و کاخ به حال خود رها شد. بر مبنای گزارش عصر ایران، کاوش‌های باستان‌شناسی در کاخ زمستانی کوروش احتمالا به دلیل نبود بودجه متوقف شده است؛ حال آنکه سالانه بودجه هنگفتی به مراکز مذهبی در جمهوری اسلامی تخصیص می‌یابد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
کاخ زمستانی کوروش، معروف به کاخ چرخاب، به همراه کاخ‌های سنگ سیاه و بردک سیاه کاخ‌های سه‌گانه هخامنشیان در استان بوشهرند. کاخ زمستانی با یک هزار و ۶۷۵ مترمربع مساحت، دارای یک تالار مرکزی با دو ردیف پایه ستون ۱۲ تایی و تالارهای جانبی با ۲۴ ردیف پایه ستون، از آثار ارزشمند معماری اوایل دوره هخامنشی است. این محوطه باستانی در ۷۰ کیلومتری خلیج فارس واقع است و از آن جهت اهمیت دارد که نشان می‌دهد خلیج فارس از دوران باستان به ایران تعلق داشته؛ زیرا در این محوطه باستانی یک لوح تاریخی به خط پارسی باستان کشف شده است که اثبات می‌کند خلیج فارس از زمان ایران باستان تحت کنترل هخامنشیان بود.
لوح یادشده یک قطعه طلای دایره‌ای‌شکل به وزن دو کیلو و ۳۰۰ گرم است که سال ۱۳۸۶ کنار سرستون منقش به عکس یکی از شاهان هخامنشی در بقایای این کاخ پیدا شد.
کاخ چرخاب علاوه بر اهمیت تاریخی، از نظر معماری نیز ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارد. سنگ‌های این بنا به‌طرزی ماهرانه و هنرمندانه صیقل داده شده و به ستون‌ها پیوند خورده‌اند که نشان می‌دهند ایرانیان بیش از دو هزار سال قبل با ابزارها و تکنیک‌های سنگ‌تراشی آشنایی داشتند؛ کاری که امروز با استفاده از ماشین‌آلات مجهز و پیشرفته انجام می‌شود.
برخی کارشناسان تاکید کرده‌اند که روش صیقل‌دهی سنگ‌ها و اتصال آن‌ها و ترکیب رنگی، عایق‌بندی و مقاوم‌سازی این سازه هخامنشی بی‌نظیر است و نمونه آن در هیچ‌یک از دیگر آثار باستانی وجود ندارد. استفاده از ترکیب رنگ، عایق‌بندی و مقاوم‌سازی در این سازه هخامنشی حتی در تخت جمشید و پاسارگاد هم مشاهده نشده است.
پیش‌تر امیر منصوری، استاد معماری دانشگاه تهران، ستون‌های سنگی مکعبی‌شکل را مهم‌ترین ویژگی معماری کاخ زمستانی کوروش دانسته و گفته بود: «نکته شگفت‌آور آنجا است که اتصال این سنگ‌های سیاه و سفید بدون استفاده از هرگونه ملاط امروزه در معماری مدرن دنیا، تنها با کمک دستگاه‌های مجهز تراش صنعتی امکان‌پذیر است و هنرمندان عصر کوروش هخامنشی چنان هنرمندانه و ظریف از عهده این کار برآمده‌اند که گویی این ستون‌ها نه قطعاتی به هم متصل‌شده از سنگ‌ها، بلکه قطعه سنگی یکپارچه بوده‌اند.»
به گفته این استاد دانشگاه، سقف کاخ چرخاب نیز که به صورت یکپارچه با طول ۴۰ و عرض ۱۰ متر و ضخامت حدود ۵۶ سانتیمتر ساخته شد، نیز از عجایب جهان است.
برخی باستان‌شناسان می‌گویند در محوطه کاخ زمستانی کوروش که با الهام از کاخ آپادانا ساخته شد، احتمالا شهری هخامنشی وجود داشته است اما برخی دیگر معتقدند کاخ زمستانی کوروش بزرگ هرگز مسکونی نشد و کار ساخت آن نیز با درگذشت این پادشاه هخامنشی ناتمام ماند.
این کاخ، طی سال‌های متمادی در نتیجه بی اعتنایی مسئولان میراث فرهنگی و در پی بلایای طبیعی از جمله سیلاب، بسیار آسیب دید و بخش‌های مهمی از آن نابود شد. اکنون نیز با تداوم بی‌توجهی‌ها، بقایای بازمانده از کاخ زمستانی کوروش هم در معرض تخریب است.
