در شرایطی که رکود بازار مسکن در شهرهای بزرگ ادامه دارد، افزایش نرخ اجاره واحدهای مسکونی علاوه بر مناطق شهری به حاشیه شهرها نیز رسیده و طی دو سال گذشته، اجاره‌بها در شهرها و شهرک‌های حاشیه تهران هم‌سطح و گاه بیش از شهر تهران، افزایش یافته است.
به گفته فعالان بازار مسکن، تعیین سقف افزایش اجاره که در آخرین روزهای دولت سیزدهم با استفاده از ظرفیت سامانه خودنویس عملیاتی شد، هم عملا نتوانست میزان افزایش اجاره‌بها را، حتی در مناطق حاشیه‌ای، کنترل کند.
مطابق آمارها، نرخ تورم اجاره مسکن در تابستان ۱۴۰۳ به نسبت تابستان قبل از آن دست‌کم ۴۵ درصد بالا رفته که ۲۰ درصد بیشتر از نرخ مصوب دولت است. این میزان تورم در برخی مناطق مانند پرند، پردیس و فردیس کرایه برخی واحدها را تا ۵۵ درصد افزایش داده است. بر اساس فایل‌های اجاره در سامانه‌های مختلف، قیمت رهن کامل واحدهای مسکونی در برخی مناطق پردیس به نزدیک یک میلیارد تومان رسیده؛ معادل قیمت خرید همین واحدها در سه سال قبل.
تنوع نرخ اجاره باعث شده است برخی مشاوران املاک منطقه قیمت‌های حال حاضر را با منطق بازار همخوان ندانند و مدعی باشند مالکان قیمت‌هایی را درخواست می‌کنند که با کرایه آپارتمان در مناطق مرکزی و شمالی تهران برابری می‌کند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
طبق اطلاعات موجود، آپارتمان ۱۴۵ متری در فاز ۲ پردیس با مبلغ ۹۰۰ میلیون تومان ودیعه و اجاره ۱۵ میلیونی آگهی شده است.
با بررسی فایل‌های اجاره در تهران می‌توان مواردی هم‌قیمت را دید که نشان می‌دهد الگوی کوچ از تهران به این مناطق حاشیه‌ای به دلیل کاهش سطح درآمد تغییر کرده و عواملی مانند وضع بهتر آب‌وهوا یا دوری از ازدحام تهران در رشد نرخ اجاره و میزان تقاضا تاثیر داشته است.
در شهر پرند نیز با بازگشایی خط مترو قیمت اجاره افزایش یافته است، موضوعی که از اردیبهشت‌ماه قابل‌پیش‌بینی بود.
رشد تورمی اجاره در پرند از اواخر بهار ۱۴۰۳ و حتی پیش از شروع فصل پرتقاضای مسکن، آغاز شد. بر اساس فایل‌های اجاره در فازهای مختلف شهر جدید پرند، حداقل افزایش قیمت اجاره به نسبت سال قبل ۳۰ درصد رشد داشته و در برخی فازها تا ۵۵ درصد نیز رسیده است.
میزان رشد قیمت‌ها که با میانگین افزایش قیمت‌ها در تهران همخوانی دارد، آشکار می کند که طرح تعیین سقف اجاره حتی در شهرک‌های حاشیه‌ای نیز اجرا نشده است.
رئیس سابق اتحادیه مشاوران املاک شمیرانات ششم مردادماه با طرح این موضوع اعلام کرد: «در حال حاضر اجاره‌ها تقریبا ۶۰ درصد بالا رفته. همین مسئله باعث شده تا فردی که سال‌ها ساکن شمیرانات بوده و بزرگ شده است، به حاشیه شهر برود؛ پردیس، هشتگرد و بومهن پر از این افراد است که به دلیل ناتوانی در پرداخت اجاره‌ها در مناطق قبلی‌شان، به حاشیه شهر متوسل شده‌اند. همه این‌ها در حالی است که قیمت آپارتمان‌های حاشیه‌ای هم به قیمت اجاره‌های مرکز شهر نزدیک شده و دلیل آن هم هجوم مستاجران است و باعث شده است واحدی که سال‌های قبل اجاره آن در فاز ۸ پردیس ۱۰۰ میلیون تومان رهن کامل بود، به ۵۰۰ میلیون تومان با ماهی ۱۰ میلیون برسد.»
هشتگرد و فردیس نیز دیگر مناطق حاشیه‌ای تهران‌اند که چنین رشدی را با نسبت متفاوت شاهد بوده‌اند.
این قیمت‌ها زمانی معنادار می‌شوند که بدانیم بر اساس میانگین قیمت مناطق مختلف تهران نرخ متوسط اجاره واحدهای مسکونی میان متراژ حدود ۸۰ مترمربع و عمر بنای پنج ساله به ۴۵۸ میلیون تومان ودیعه و ۱۶ میلیون تومان اجاره ماهانه رسیده است که با برخی فایل‌های اجاره در پردیس، فردیس و پرند برابری می‌کند.
در چنین شرایطی که مردم تورم حداقل ۴۵ درصدی در بازار اجاره مسکن را با تمام وجود احساس می‌کنند و به گفته فعالان بازار این رشد در مواردی ۶۰ تا ۸۰ درصد هم بوده است، محمدمهدی ساسانی، مدیر سامانه خودنویس که باهدف کنترل قیمت و اجرای طرح افزایش ۲۵ درصد مصوب راه‌اندازی شد، مدعی شده که این سامانه توانسته است قیمت اجاره مسکن را بشکند.
ساسانی تاکید کرده که اگر متوسط قیمت پنج میلیون تومان برای حق کمیسیون املاک در قراردادهای اجاره لحاظ شود، با ثبت ۳۰۰ هزار قرارداد در سامانه خودنویس، تاکنون هزار میلیارد تومان از هزینه مستاجران برای قرارداد اجاره کم شده است؛ بنابراین این سامانه بخشی از ابزار قانون ساماندهی بازار مسکن و اجاره به‌منظور کنترل قیمت‌ها است.
اما برنامه‌های دولتی در عمل نه‌تنها توان کنترل تورم قسمت اجاره و فروش مسکن در تهران و شهرهای اطراف آن را ندارد، بلکه در مناطق حاشیه‌ای شهرهایی مانند اصفهان و مشهد نیز روند افزایش اجاره‌بها در حال نزدیک شدن به الگوی تهران و مناطق مرکزی این شهرها است.
برای شهر اصفهان، نرخ تورم مسکن طی مقطع زمانی ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲ به میزان ۱۵۰ درصد رشد داشته؛ این در حالی است که مشکل کمبود آب و فرونشست زمین موجب شده است پدیده مهاجرت به شهرهای شمالی ایران جایگزین کوچ به شهرهای حاشیه‌ای این استان شود.
مهدی حجازی، رئیس اتحادیه مشاوران املاک اصفهان، معتقد است سقف افزایش اجاره همانند تهران، در اصفهان نیز رعایت نمی‌شود و تا زمانی که ضمانت اجرایی برای آن وجود نداشته باشد، بی‌شک تاثیرگذار نخواهد شد. او یادآور شد که هم‌زمان با رشد اجاره در اصفهان، خریدوفروش مسکن هم راکد است و متقاضیان خرید ترجیح می‌دهند به‌جای اصفهان در شهرهای شمالی ایران خانه بخرند.
تورم حاکم بر بازار مسکن با نزدیک شدن به شهریورماه که زمان اوج جابه‌جایی و تقاضای اجاره است، احتمالا به افزایش اجاره‌بها منجر می‌شود که در این صورت، می‌توان پیش‌بینی کرد طی روزهای پایانی مرداد و در شهریورماه، مبلغ اجاره‌بها از حداقل افزایش ۴۵ درصدی فعلی هم بیشتر شود و دست‌کم ۵۰ تا ۵۵ درصد بالاتر برود.
سهم نزدیک به ۶۰ درصدی هزینه اجاره مسکن از سبد هزینه خانوارهای ایرانی به معنای کوچک‌تر شدن سفره خانوارها به‌خصوص اقشار آسیب‌پذیر است.
