با ورود به آذرماه و با فرارسیدن سرما، بازار پوشاک زمستانی همچنان درگیر رکودی است که از ماه‌های گذشته گریبان‌گیر آن بوده است.

قیمت‌های سرسام‌آور پوشاک زمستانی، که  گاهی به چند ده میلیون تومان می‌رسد، خرید این کالاها را برای بسیاری از خانواده‌های ایرانی دشوار کرده است.

پوشاک زمستانی در قیاس با لباس‌های بهاره و تابستانی تنوع بیشتری دارد. این تنوع، در کنار ضرورت استفاده از مواد اولیه مرغوب، موجب شده است که قیمت این محصولات از لباس‌های تابستانی بسیار گران‌تر باشد.

قیمت کالاهایی نظیر پالتو، کاپشن، هودی، شال‌گردن، شلوارهای ضخیم و پولیورها، هرکدام رشد قابل‌توجهی داشته است. بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد قیمت بسیاری از این محصولات طی یک سال گذشته چندین برابر شده است.

جای خالی نشان‌های تجاری معتبر جهانی در بازار پوشاک ایران

در سال‌های نه‌چندان دور، نشان‌های تجاری معتبر بین‌المللی در کنار پوشاک با کیفیت تولید داخل بخش قابل‌توجهی از بازار ایران را در اختیار داشتند.

اما افزایش نرخ ارز، محدودیت‌های وارداتی و تحریم‌ها باعث شد بسیاری از این نشان‌ها حضور رسمی‌شان در بازار ایران را متوقف کنند. با این حال، این محصولات همچنان در بازار یافت می‌شود، اما عمدتا به‌شکل غیررسمی و گاه تقلبی.

یکی از بزرگ‌ترین مشکلات بازار، عرضه محصولات تقلبی و استوک با نشان و طراحی مشابه مارک‌های معتبر جهانی است. این محصولات، که عمدتا از چین، پاکستان و ترکیه وارد می‌شوند، اعتماد خریداران به فروشگاه‌ها و نمایندگی‌های اصلی را کاهش داده‌اند.

از سوی دیگر، فروش محصولات نو اما قدیمی و عرضه آن‌ها با قیمت‌های پایین‌تر، رقابت را برای فروشندگان محصولات اصل دشوار کرده است.

بازار قاچاق پوشاک و چالش نظارت

بازار پوشاک ایران به‌شدت تحت‌تاثیر قاچاق است. به گفته سخن‌گوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا، تنها در چهار ماه نخست سال جاری، بیش از ۳۰۰ میلیارد تومان پوشاک قاچاق از بازار جمع‌آوری شده است.

با این حال، این رقم تنها بخشی از قاچاق گسترده در بازار پوشاک را نشان می‌دهد. پوشاک قاچاق نه‌تنها رقابت برای تولیدکنندگان داخلی و نمایندگی‌های رسمی را دشوار کرده است، که باعث شده قیمت‌ها به‌شدت دچار نوسان شوند.

فروشگاه‌های آنلاین نیز یکی دیگر از چالش‌های این بازارند. بسیاری از این فروشگاه‌ها با ادعای فروش محصولات اصل، کالاهای تقلبی را با قیمت پایین‌تر عرضه می‌کنند. این روند باعث کاهش اعتماد خریداران به بازار رسمی و نمایندگی‌های معتبر شده است.

بررسی قیمت‌ها نشان می‌دهد که اختلاف قیمت محصولات اصل و تقلبی گاه به چندبرابر می‌رسد. برای مثال، کاپشن‌های نشان تجاری اسپانیایی «منگو»، که از محبوب‌ترین شرکت‌های تولید پوشاک در ایران است، در فروشگاه‌های اینترنتی با قیمت پنج تا ۱۵ میلیون تومان عرضه می‌شوند.

این در حالی است که قیمت همین محصولات در فروشگاه‌های رسمی به ۲۵ تا ۳۰ میلیون تومان می‌رسد. این اختلاف قیمت بسیاری از مشتریان را به خرید از فروشگاه‌های غیررسمی یا سفارش کالا از طریق واسطه‌های آنلاین و شبکه‌های اجتماعی سوق داده است.

پوشاک زمستانی تولید داخل؛ از قیمت تا کیفیت

با توجه به وضعیت اقتصادی کشور، بیشتر خانوارهای ایرانی به دنبال خرید پوشاک تولید داخل یا وارداتی از کشورهای همسایه‌اند. عمده این محصولات از هند، پاکستان، ترکیه و چین وارد می‌شوند و قیمت‌های متنوعی دارند.

برای مثال، قیمت کاپشن‌های زنانه و مردانه براساس جنس، سایز و طرح از یک تا دو میلیون تومان آغاز می‌شود و در برخی موارد به ۱۵ میلیون تومان می‌رسد.

قیمت پالتو، با دوخت و جنس استاندارد، از سه میلیون تومان شروع می‌شود و در مدل‌های مرغوب‌تر (مانند فوتر یا چرم) به ۳۰ میلیون تومان می‌رسد.

هودی‌ها و پولیورها، که محبوب جوانان‌اند، از ۳۰۰ هزار تومان تا دو میلیون تومان برای هودی‌ و از ۵۰۰ هزار تومان تا سه میلیون تومان برای پولیور قیمت دارند.

شلوارهای پارچه‌ای فاستونی، یکی از گزینه‌های پرطرف‌دار در فصل زمستان، با قیمتی بین یک و نیم تا پنج میلیون تومان عرضه می‌شوند.

در کنار آن، پالتوها و شلوارهای زمستانی که طراحان و دوزندگان مستقل عرضه می‌کنند، بخشی از بازار طبقه متوسط را در اختیار دارند. این افراد برای جذب مشتری عمدتا از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند و با ارائه محصولات سفارشی و قیمت‌های رقابتی، جایگاهی ویژه در بازار پیدا کرده‌اند.

کلاه، شال‌گردن و دستکش از دیگر اقلام پرتقاضای فصل سرما محسوب می‌شوند. قیمت این محصولات از ۱۵۰هزار تومان برای مدل‌های معمولی آغاز و در نشان‌های تجاری خارجی به دو میلیون تومان می‌رسد.

نکته قابل توجه، افزایش استقبال زنان از کلاه‌های بافتنی است. این محصولات، پس از اعتراض‌های ۱۴۰۱ و کاهش تمایل به استفاده از شال و روسری، به نمادی از انتخاب پوشش اختیاری بدل شده‌اند.

کفش و چکمه‌های زمستانی؛ از ضرورت تا تجمل

چکمه‌ها و نیم‌بوت‌های زمستانی، حتی در مدل‌های ارزان‌قیمت، از ۷۰۰ هزار تومان شروع می‌شوند و در نمونه‌های چرم اصل به ۳۰ میلیون تومان می‌رسند. مدل‌هایی نظیر «آگ»، که به‌دلیل ظاهر خاصش در میان دختران جوان محبوبیت دارد، بین پنج تا ۱۵ میلیون تومان قیمت دارد.

دست‌فروشی پوشاک نیز به پدیده‌ای رایج در بازار ایران تبدیل شده است. بسیاری از خانواده‌ها به امید خریدی ارزان‌تر به سراغ دست‌فروشان می‌روند، اما در بسیاری از موارد این اجناس از تولیدکنندگان یا فروشگاه‌های رسمی تامین و با سودی اندک عرضه می‌شوند.

گاهی برخی از فروشگاه‌ها نیز، برای افزایش فروش، دست‌فروشان را به کار می‌گیرند تا محصولاتشان را در معابر و بازارچه‌های فصلی عرضه کنند.

به گفته مجید افتخاری، عضو هیئت‌مدیره اتحادیه تولید و صادرات پوشاک ایران، پوشاک زمستانی از سبد خرید پنج دهک پایین جامعه حذف شده است.

افتخاری در اسفندماه ۱۴۰۲ اعلام کرد بسیاری از مردم فقط در شرایط اضطراری پوشاک ضروری‌شان را تهیه می‌کنند. این تغییر رفتار مصرف‌کننده ناشی از افزایش هزینه‌های زندگی و کاهش قدرت خرید خانوارها است.

بررسی‌های میدانی نشان می‌دهند حتی خرید حداقل اقلام پوشاک زمستانی (کاپشن، شلوار، کلاه، شال‌گردن و کفش) برای یک خانواده چهارنفره ممکن است هزینه‌ای بین ۳۰ تا ۵۰ میلیون تومان داشته باشد. این مبلغ بیش از درآمد ماهانه بسیاری از خانواده‌ها است و بیانگر بحرانی است که در بازار پوشاک ایران جریان دارد.

رکودی فراتر از جنگ و کرونا

به گفته فروشندگان، رکود بازار پوشاک طی دو سال گذشته حتی شدیدتر از دوران جنگ و محدودیت‌های کرونایی بوده است.

این رکود به‌ویژه در بازار پوشاک زمستانی به‌وضوح قابل‌مشاهده است. خیابان‌های خلوت، فروشگاه‌های خالی از مشتری و افزایش سهم فروشندگان آنلاین و دست‌فروشان گواهی بر این وضعیت است.

پوشاک، که زمانی کالایی مصرفی و قابل‌دسترس در ایران بود، اکنون به کالایی لوکس بدل شده است. افزایش مداوم قیمت‌ها و ناتوانی بخش وسیعی از جامعه در خرید لباس‌های نو، موجب شده است که پوشاک تنها در شرایط ضروری خریداری شود. از سوی دیگر، بخشی از جامعه، به‌ویژه قشر مرفه، استفاده از نشان‌های تجاری مطرح جهانی را به نماد جایگاه اجتماعی خود تبدیل کرده‌اند.

این مسائل پوشاک را به نماد شکاف طبقاتی عمیق در جامعه ایران بدل کرده است. از یک سو، بسیاری از خانوارها از خرید لباس‌های نو محروم‌اند و از سوی دیگر، نمایش مصرف‌گرایی در میان اقشار مرفه بر تضادهای اجتماعی دامن می‌زند.

برای کاهش اثرات رکود و افزایش دسترسی عمومی به پوشاک، سیاست‌گذاری در حوزه تولید و بازار ضروری است. کاهش هزینه‌های تولید، تسهیل واردات مواد اولیه و مقابله با قاچاق کالا می‌تواند به بهبود وضعیت این صنعت کمک کند.

همچنین، حمایت از تولیدکنندگان داخلی و ایجاد بازارهای محلی برای عرضه مستقیم محصولات، گامی موثر در تقویت بازار و کاهش هزینه‌ها برای مصرف‌کننده است.

پوشاک، که یکی از نیازهای اولیه انسان است، نباید به کالایی لوکس و دست‌نیافتنی بدل شود. اگر سیاست‌گذاران به این بحران توجه نکنند، پیامدهای اجتماعی و اقتصادی آن عمیق‌تر و گسترده‌تر خواهد شد.