چرا رژیم ایران از همیشه متزلزل‌تر است؟

برخی در دولت‌های ایالات متحده و اسرائیل استدلال می‌کنند که رژیم تهران آن‌قدر به لبه پرتگاه نزدیک شده که یک فشار به‌موقع می‌تواند آن را به سقوط بکشاند

علی خامنه‌ای در حال بازدید از نمایشگاه نظامی-دنیای اقتصاد

ایان برمر در یادداشتی در مجله تایم تحت عنوان «چرا رژیم ایران از همیشه متزلزل‌تر است؟» نگاهی کوتاه به دلایل این تزلزل داشته است.

نویسنده تایم در آغاز مقاله خود می‌نویسد، چند ماه اخیر برای رژیم ایران و توانایی‌اش در تهدید رقبا و دشمنان منطقه‌ای خود فاجعه‌بار بوده است. اسرائیل رهبری دو گروه شبه‌نظامی متحد جمهوری اسلامی—حماس در غزه و حزب‌الله در لبنان—را فلج کرده‌ است. سقوط غیرمنتظره دولت بشار اسد در سوریه نه‌تنها مهم‌ترین متحد دولتی جمهوری اسلامی را از بین برد، بلکه مسیر تامین سلاح و حمایت از حزب‌الله را نیز قطع کرد. از سوی دیگر هرچند شورشیان حوثی یمن همچنان به حمله‌ها در دریای سرخ ادامه می‌دهند، اما اسرائیل که جسورتر شده، و از جمله در داخل خاک یمن، ضربات مستقیمی به نیروهای آن‌ها وارد کرده است. جمهوری اسلامی همچنین متوجه شده که روسیه، مهم‌ترین کشوری که در خارج از خاورمیانه به آن تکیه می‌کند، چنان درگیر جنگ اوکراین است که اکنون نیازهای مسکو در اولویت است. به‌طور خلاصه، جمهوری اسلامی شاهد فروپاشی نفوذ منطقه‌ای خود از طریق نیروهای نیابتی—محور به‌اصطلاح مقاومت—بوده است.

برمر در ادامه می‌نویسد، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، در سال ۲۰۲۴ دستور حمله به منافع جمهوری اسلامی را صادر کرد چرا که می‌دانست تهران توانایی تلافی چندانی ندارد. از سوی دیگر دونالد ترامپ، فردی که مدت‌ها است معتقد است تهران فقط به «فشار حداکثری» پاسخ می‌دهد، بار دیگر به کاخ سفید بازگشته است. او خواهان یک جنگ تمام‌عیار پرهزینه با ایران نیست، اما هرگونه نشانه‌ای از تلاش رهبران جمهوری اسلامی برای ساخت بمب هسته‌ای را با دقت زیر نظر خواهد داشت. همچنین وسوسه‌ای در ایالات متحده و اسرائیل وجود دارد که فشار حداکثری را به اقدام نظامی (علیه تاسیسات هسته‌ای) گسترش دهند.

برمر می‌نویسد، مشکلات داخلی ایران ممکن است تهدیدی حتی بزرگ‌تر برای رهبران جمهوری اسلامی باشد. اقتصاد تحریم‌زده ایران به‌سختی سرپا است. ارزش پول ملی به‌شدت کاهش یافته، تورم دست‌کم ۳۰ درصد است (هرچند که آمار واقعی به مراتب‌ بالاتر است) و طیف وسیعی از مردم ایران نسبت به حکومت خشمگین‌تر شده‌اند.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

تازه‌ترین موج نارضایتی‌های عمومی بر بحران انرژی متمرکز بوده است، بحرانی که منجر به قطعی‌های موقت برق و تعطیلی مدارس و کسب‌وکارها برای صرفه‌جویی در مصرف گاز طبیعی شده است. اقتصاد ایران به‌شکلی ناشیانه و فاسد مدیریت شده است تا جایی که با وجود دارا بودن دومین ذخایر بزرگ گاز طبیعی در جهان، با کمبود شدید گاز مواجه شده است. 

تایم در ادامه می‌نویسد، تلاش‌های مداوم حکومت برای اعمال دوباره قوانین سخت‌گیرانه اجتماعی و سانسور، به اعتراضات جانی دوباره بخشیده است. همچنین نارضایتی اکنون حتی در میان حامیان تندرو رژیم نیز در حال شکل‌گیری است.

نویسنده تایم در ادامه به اینکه فقط نیمی از واجدان شرایط در انتخابات ریاست‌جمهوری اخیر رای دادند می‌نویسد که تعداد رو به رشدی از آنها نسبت به اینکه پزشکیان بتواند تغییر مثبتی ایجاد کند ناامیدند و او را ضعیف می‌بینند.

برمر در ادامه می‌نویسد، در این میان، یک پرسش دیگر هم مطرح است: پس از درگذشت خامنه‌ای که اکنون ۸۵ ساله و بیمار است، چه کسی قدرت را در دست خواهد گرفت؟ بازیگران قدرتمند در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نهاد روحانیت سال‌ها برای این انتقال قدرت آماده شده‌اند. اما این نخستین تغییر رهبر جمهوری اسلامی از سال ۱۹۸۹ و  دومین انتقال قدرت در تاریخ ۴۵ ساله جمهوری اسلامی خواهد بود.

برمر در ادامه می‌نویسد، اگرچه جمهوری اسلامی همچنان زرداخانه موشکی و پهپادی خود را در اختیار دارد و همچنان می‌تواند بحران ایجاد کند، اما برخی در دولت‌های ایالات متحده و اسرائیل استدلال می‌کنند که رژیم تهران آن‌قدر به لبه پرتگاه نزدیک شده که یک فشار به‌موقع می‌تواند آن را به سقوط بکشاند. 

دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مقاله لزوماً سیاست یا موضع ایندیپندنت فارسی را منعکس نمی کند.

بیشتر از دیدگاه