وقتی سیل یا زلزله‌ای در جایی اتفاق بیفتد، طبیعی است که ریز و درشت را به یکسان در هم می‌کوبد و یا با خود می‌برد. همچنان که وبا و طاعون در گذشته‌های دور چنین می‌کرد. 

ویروس کرونا ۲۰۱۹ و شیوع آن در ایران نیز چنین بلایی را بر سر جامعه ایران آوار کرد. ویروسی که به دلیل اهمال دولتمردان در پیش‌بینی تبعات آن و نیز کنترل و اطلاع‌رسانی دیرهنگام، نه تنها آسیب‌های جانی که آسیب‌های اجتماعی و اقتصادی فراوانی بر پیکره جامعه وارد ساخته و متاسفانه تبعات آن هر روز رو به گسترش و فزونی است.

تبعات این ویروس عمده مشاغل و پیشه‌ها را تحت تاثیر قرار داده و به تعطیلی کشانده‌ است. جامعه موسیقی اما از این ویروس آسیب‌های جدی‌تر و بیشتری دیده است چرا که درست در اوج روزهای کاری، دستور توقف بسیاری از فعالیت‌ها و کنسرت‌ها داده شد.

بر خلاف سینما و یا حتی تئاتر که در تمامی ایام سال می‌توانند فعالیت کنند و چرخه اقتصادی آنها در عروسی و عزا می‌گردد، موسیقی این گونه نیست. 

9

گالری عکس- ویروس کرونا و خیابان‌های خلوت تهران

گالری عکس- ویروس کرونا و خیابان‌های خلوت تهران

• 1/9

  تهران، ۲۰ اسفند- ATTA KENARE / AFP

• 2/9

  تهران، ۲۰ اسفند- ATTA KENARE / AFP

• 3/9

  تهران، ۲۰ اسفند- ATTA KENARE / AFP

• 4/9

  تهران، ۲۰ اسفند- ATTA KENARE / AFP

• 5/9

  تهران، ۲۰ اسفند- ATTA KENARE / AFP

• 6/9

  تهران، ۲۰ اسفند- ATTA KENARE / AFP

• 7/9

  تهران، ۲۰ اسفند- ATTA KENARE / AFP

• 8/9

  تهران، ۲۰ اسفند- ATTA KENARE / AFP

• 9/9

  تهران، ۲۰ اسفند- ATTA KENARE / AFP

دو ماه محرم و ایام ماه رمضان و برخی مناسبت‌ها، چون وفات دخت پیامبر اسلام (معروف به دهه فاطمیه) و روزهای وفات ۱۲ امام دیگر، اجرای هر گونه موسیقی در کشور ممنوع است و هنرمندان و نیز نهادهایی که مجوز کنسرت می‌دهند، می‌بایست این روزها را در جدول ممنوع‌الکاری خود قرار دهند. 

این تعطیلات به این معناست که اهالی موسیقی بین ۳ تا ۵ ماه از سال را حق اجرای کنسرت و یا هر برنامه‌ موسیقایی را ندارند. ماه اسفند امسال یکی از آن ماه‌هایی است که نه به ماه رمضان برخورد داشت و نه محرم و نه مناسبت خاصی برای توقف و تعطیلی کنسرت‌ها. 

به همین دلیل اهالی موسیقی کنسرت‌های مختلفی را در گوشه و کنار و حتی خارج از ایران سازماندهی‌ کردند که شیوع ویروس کرونا تقریبا تمامی آنها را لغو کرد.

معیشت اهالی موسیقی چگونه است؟

عمده فعالان موسیقی از وضعیت اقتصادی و معیشتی مطلوبی برخوردار نیستند. به خصوص آنهایی که در زمره هنرمندان موسیقی نواحی ایران هستند. 

این گروه حتی کار و پیشه مناسبی ندارند و چشم‌انتظار و محتاج اندک‌ یارانه‌های ماهانه دولتی‌اند. آنها در وضعیت‌های طبیعی مصداق آن ضرب‌المثل معروفند که: "هشتشان گرو نُه" و کوچکترین بحرانی زندگی طبیعی آنها را با تلاطم و آشفتگی مواجه می‌کند. 

به همین دلیل اگر دولت نخواهد فکری به حال این گروه بکند قطعا با مشکلات پیچیده‌‌تری روبرو خواهند شد. چرا که این افراد عموما در رعایت بهداشت فردی نیز سهل‌انگارند و به دستورات پزشکی کم‌توجه، لذا در صورت شیوع ویروس در مناطق آنها، بیشترین صدمات را متحمل خواهند شد.

بخشی دیگر از معیشت اهالی موسیقی از طریق آموزشگاه‌های موسیقی و نیز تدریس می‌گذرد.

تعطیلی ۱۵۰۰ آموزشگاه موسیقی در کشور

برابر آماری که از آموزشگاه‌های کشور و به تفکیک استانی در سایت امور آموزشگاه‌های آزاد هنری(زیر نظر وزارت ارشاد) منتشر شده است، در سراسر ایران ۱۵۰۳ آموزشگاه موسیقی فعالند که تهران با ۶۰۷ آموزشگاه نزدیک به نیمی از این آموزشگاه‌ها را در خود جای داده است.

اکنون تمامی این آموزشگاه‌ها که شاید مهمترین منبع درآمد اهالی موسیقی است تعطیل شده‌اند. در واقع آن بخش از هنرمندان موسیقی که امکان برگزاری کنسرت و یا انتشار‌ آلبوم را ندارند، هسته اصلی درآمد آنها را آموزش شکل می‌دهد. این نکته‌ای است که در سخنان مدیرعامل خانه موسیقی، خطاب به دولتمردان مورد تاکید قرار گرفته است.

حمیدرضا نوربخش در گفت وگویی که ۲۰ اسفند با سایت خانه موسیقی انجام داد با تاکید بر این نکته که بسیاری از آموزشگاه‌ها برای پرداخت اجاره‌ی ملکشان دچار مشکلند، از عدم ثبت‌نام هنرجویان برای ترم جدید خبر داد و گفت: مدرسان موسیقی که معیشت‌شان از این طریق بوده و راه دیگری ندارند با مشکل روبرو هستند.

او همچنین بخش پاپ را تنها بخش درآمدزای این ساخته هنری در فضای کنونی موسیقی کشور دانسته و گفت در بخش کلاسیک و نواحی، به آن معنا رونق اقتصادی وجود ندارد و آموزش تنها منبع درآمد این افراد بود که اکنون عملا دچار توقف شده و با این حساب الان کل جامعه موسیقی درآمدزایی ندارند.

انجمن صنفی هنرمندان موسیقی نیز در نامه‌ای که از سوی محمد اطیابی، ریاست هیات مدیره این انجمن به رئیس جمهور نوشته شد، ضمن تاکید بر وضعیت معیشتی بسیار نامناسب اهالی موسیقی از او و وزارت ارشاد استمداد طلبید که پرداخت سهم بیمه کارگری اهل موسیقی برای چند ماه آینده را تقبل کنند تا هنرمندان موسیقی بتوانند با تبعات و زیان کمتری این دوران دشوار را پشت سر بگذارند.

بخشی دیگر از نامه انجمن، اعتراض به ایجاد محدودیت برای مدرسان موسیقی از طریق فضای مجازی و آنلاین است.

در این نامه به گزارش‌هایی استناد شده که از گوشه و کنار به دست انجمن صنفی رسیده است: «که برخی نهادهای نظارتی تدریس از طریق آنلاین را نیز برنتابیده و محدودیت‌ها و فشارهایی را بر مدرسان در صنوف گوناگون وارد کرده‌اند.»

رقابت‌های اینترنتی موسیقی

در این میان برخی نهادها و ارگان‌ها به صرافت افتادند از امکانات فضای مجازی استفاده کرده و برای فعالان موسیقی که این روزها خانه‌نشین‌ شده‌اند، برنامه‌هایی را در نظر بگیرند که از جمله آنها رقابت‌های اینترنتی موسیقایی است.

یک نمونه از این تلاش‌ها را انجمن موسیقی کرمان به کار برده است. این انجمن با همکاری شهرداری و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کرمان، مسابقه نوازندگی (تکنوازی وگروه‌نوازی) و خوانندگی را در فضای مجازی تدارک دیده است.

10

گالری عکس- ضدعفونی خیابان‌های تهران

گالری عکس- ضدعفونی خیابان‌های تهران

• 1/10

  تهران، ۲۱ اسفند- ATTA KENARE / AFP

• 2/10

  تهران، ۲۱ اسفند- ATTA KENARE / AFP

• 3/10

  تهران، ۲۱ اسفند- ATTA KENARE / AFP

• 4/10

  تهران، ۲۱ اسفند- ATTA KENARE / AFP

• 5/10

  تهران، ۲۱ اسفند- ATTA KENARE / AFP

• 6/10

  تهران، ۲۱ اسفند- ATTA KENARE / AFP

• 7/10

  تهران، ۲۱ اسفند- ATTA KENARE / AFP

• 8/10

  تهران، ۲۱ اسفند- ATTA KENARE / AFP

• 9/10

  تهران، ۲۱ اسفند- ATTA KENARE / AFP

• 10/10

  تهران، ۲۱ اسفند- ATTA KENARE / AFP

انجمن موسیقی تهران نیز در یک اقدام ابتکاری، آرشیو منحصر به فرد خود را گشوده و فیلم برخی از اجراهای خاطره‌انگیز دهه هفتاد را برای عموم روی کانال تلگرامی خود قرار داده است که از جمله آنها اجرایی خاطره‌انگیز از گروه پایور با نوای تار هوشنگ ظریف در سال‌های اولیه دهه هفتاد که همزمان با درگذشت این چهره‌ نامدار موسیقی منتشر شد. 

چند روز قبل نیز بداهه‌خوانی و بداهه‌نوازی استاد شجریان و استاد جلیل شهناز در تالار وحدت در این کانال قرار گرفت. همچنین اجرایی در آواز ماهور با هابیل علی‌اف، کمانچه‌نواز نامدار آذربایجانی که در انتها با مرغ سحرخوانی شجریان ختم می‌شود. استاد‌علی اصغر بهاری و نیز همایون شجریان نوجوان ( با تنبک) همراهان دیگر این کنسرت‌ نسبتا خصوصی و به یادماندنی هستند که برای نخستین بار با کیفیتی مطلوب پخش عمومی شده است.

به نظر می‌رسد ماجرای ویروس کرونا تلنگری جدی باشد به هنرمندان موسیقی و نیز دولت تا به فکر درآمدزایی از طرق دیگر هم باشند. امکانات فضای مجازی می‌تواند نقطه آغازی باشد برای ایده‌پردازی درباره راه‌های تازه اقتصادی کردن برخی فعالیت‌ها در فضای مجازی.