بیش از دو میلیون و چهارصد هزار نفر مبتلا و ۱۶۵ هزار قربانی؛ دانشمندان در سراسر جهان هنوز در پی شناسایی آسیب‌هایی هستند که ویروس کرونا به ارگان‌های بدن وارد می‌کند. گرچه نقطه تمرکز این ویروس بر روی ریه‌های ما است ولی این ویروس می‌تواند اثرات مخربی نیز به عروق، روده، کلیه و مغز وارد کند.
مجله علمی ساینس با انتشار مقاله‌ای، تأثیر این ویروس را بر ارگان‌های مختلف بدن بررسی کرده است.
«هارلان کرومولز»، متخصص قلب و عروق از دانشگاه «ییل» آمریکا که داده‌های بالینی را در مورد کووید ۱۹ جمع‌آوری می‌کند، می‌گوید: «این بیماری می‌تواند تقریباً به هر بخشی از بدن با پیامدهای ویرانگر، حمله کند.»
آگاهی از میزان اثرات این ویروس بر ارگان‌های بدن می‌تواند به درمان مبتلایانی کمک کند که به ناگاه دچار عوارضی مرموز و غیرقابل‌پیش‌بینی می‌شوند. برخی بیماران با تشکیل لخته‌های خون در نقاط مختلف بدن روبه‌رو می‌شوند و این پرسش ایجاد شده که آیا تجویز داروهای سرکوبگر دستگاه ایمنی کار درستی است یا نه؟ برخی دیگر با وجود افت سطح اکسیژن در خونشان، علامت شایع چنین وضعیتی که به شماره افتادن نفس است را نشان نمی‌دهند.
تقریباً پنج درصد از کسانی که به این ویروس آلوده می‌شوند شرایطشان بحرانی می‌شود. تاکنون و در همین مدت کوتاه بیش از هزار مقاله علمی در مورد این ویروس نوشته شده است ولی هیچ‌کدام نتوانسته تصویری روشن و جامع از چگونگی فعالیت این ویروس در بخش‌های مختلف بدن به ما عرضه کند چرا که ویروس کرونا شبیه به هیچ ویروسی که تاکنون بشر با آن مواجه شده عمل نمی‌کند.
عفونت آغاز می‌شود
هنگامی که فرد در معرض ویروس کرونا قرار می‌گیرد، پایه‌های کرونا به گیرنده‌های سلولی در دستگاه تنفسی (ACE2) متصل می‌شود و با ورود RNA به سلول بدن و سوءاستفاده از مکانیسم درون‌سلولی، این کدهای ژنتیکی به‌سرعت تکثیر می‌شوند و تعداد بیشتری از این ویروس تولید و به سراغ سلول‌های دیگر می‌روند. در این مرحله ممکن است فرد علامت خاصی نداشته باشد.
تازه پس از آنکه، ویروس به مقدار زیاد خود را تکثیر کرد، علامت‌ها شروع می‌شود؛ تب، سرفه خشک، سردرد، گلودرد و از دست دادن حس بویایی و چشایی.
اگر سیستم ایمنی بدن در مراحل اولیه نتوانست ویروس را از بین ببرد، ویروس به قسمت‌های تحتانی ریه وارد می‌شود؛ این نقطه‌ای است که آلوده شدن آن بیماران را در وضعیت حاد تنفسی قرار می‌دهد. درگیری این بخش از ریه با ویروس کرونا و مبارزه هم‌زمان سیستم دفاعی بدن، سبب کاهش سطح اکسیژن خون، انباشت سلول‌های مرده و بروز پنومونی می‌شود. به شماره افتادن نفس و تب از علائم بروز این وضعیت هستند.
برخی از بیماران در این مرحله نیز موفق می‌شوند بر ویروس پیروز شوند ولی در صورت اینکه این وضعیت تداوم یابد، فرد به سندرم پریشانی حاد تنفسی (ARDS) دچار می‌شود؛ سطح اکسیژن خون به شکل خطرناکی کاهش می‌یابد، نفس‌کشیدن بسیار سخت می‌شود و اسکن ریه، لکه‌های سفید‌رنگ را به‌صورت گسترده در بخش‌های مختلف نشان می‌دهد.
در چنین وضعیتی بیمار برای نفس کشیدن نیاز به ونتیلاتور خواهد داشت. بسیاری از افرادی که به این مرحله می‌رسند جانشان را از دست می‌دهند.
کالبدشکافی قربانیان نشان می‌دهد که ریه این افراد با ترکیبی از مایعات سلولی، گلبول‌های سفید، مخاط و سلول‌های مرده ریه پر شده است.
حمله به قلب
در شهر «برشیا»ی ایتالیا، یک زن ۵۳ ساله با تمام علائم کلاسیک حمله قلبی، از جمله ناهنجاری در الکتروکاردیوگرام و سطح بالای یک نشانگر خونی که حاکی از بروز آسیب در ماهیچه‌های قلب است، وارد اتاق اورژانس بیمارستان محلی شد.
آزمایش‌های بیشتر نشان داد وضعیت قلب بیمار چنان وخیم است که تنها می‌تواند یک‌سوم خون بدن را پمپ کند. اما هنگامی‌که پزشکان شریان‌های کرونر را بررسی کردند و به دنبال انسداد قلبی بودند، هیچ موردی پیدا نشد. آزمایش‌های بیشتر دلیل موضوع را روشن کرد؛ آن خانم به ویروس کرونا آلوده شده است.
چگونگی حمله ویروس به قلب و رگ‌های خونی بسیار مبهم و رازآلود است. ده‌ها مقاله علمی تائید می‌کنند که چنین صدمه‌ای در برخی دیگر از بیماران هم مشاهده شده است. در یک مقاله علمی، با بررسی ۴۱۶ بیمار مبتلا به کرونا در شهر ووهان، عوارض قلبی در ۲۰ درصد آن‌ها را تائید کرد. در مقاله‌ای دیگر که وضعیت ۱۳۸ بیمار در این شهر چین را بررسی کرده، ۴۴ درصد از افراد دچار بی‌نظمی در ضربان قلب بوده‌اند.
در مطالعه دیگری که در هلند انجام شده، در میان ۱۸۴ بیمار، ۳۸ درصد به شکل گسترده با مشکل لختگی غیرطبیعی خون دست‌وپنجه نرم می‌کردند. این لخته‌ها می‌توانند در ریه تشکیل شوند و وضعیت ریه را از قبل وخیم‌تر و دچار آمبولی ریوی سازند. همچنین شریان‌های حیاتی بدن در اثر این لخته‌ها می‌تواند مسدود شود.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
برخی از قربانیان کرونا در اثر عوارض آمبولی ریوی ناشی از همین لختگی غیرطبیعی خون جانشان را از دست داده‌اند.
عفونت ناشی از ویروس کرونا می‌تواند سبب تنگی عروق بدن هم بشود. به همین دلیل برخی از بیماران علائمی همچون کبودی و یا قرمز شدن پوست در انگشتان دست و پا دارند.
کلیه‌ها درگیر می‌شوند
سلول‌های کلیه هم مانند سلول‌های ریه گیرنده‌های آنزیمی دارند که ویروس کرونا به آن‌ها متصل می‌شود. برخی از افرادی که برای درمان کرونا به مراکز پزشکی مراجعه می‌کنند، پس از مدتی کوتاه با علائم نارسایی کلیه مواجه می‌شوند.
در شهر ووهان، بررسی ۲۰۰ مبتلا نشان داد که ۲۷ درصد آن‌ها نارسایی کلیوی دارند و ۵۹ درصد پروتئین و خون در ادرارشان مشاهده شده است.
گرچه ریه خط مقدم حمله ویروس کرونا به بدن مبتلا است ولی این ویروس از طریق گردش خون می‌تواند خود را به کلیه‌ها نیز برساند و جبهه جدیدی علیه بدن بیمار بگشاید. درگیری هم‌زمان دو ارگان حیاتی ریه و کلیه می‌تواند وضع بیمار را وخیم‌تر کند. همچنین استفاده از ونتیلاتور خطر آسیب به کلیه را افزایش می‌دهد. داروهای ضدویروس مانند «رمدزیویر» (Remdesivir) نیز به کلیه آسیب می‌زند.
حمله به مغز
برخی از بیماران مبتلا به کرونا با عوارض مغزی روبه‌رو می‌شوند. شمار این افراد در یک بیمارستان در ایتالیا حدود ۵ تا ۱۰ درصد بوده است.
در این بیماران، آنسفالیت التهابی مغز و تشنج دیده شده است. برخی از افراد هوشیاری خود را از دست می‌دهند و تعداد کمتری دچار سکته مغزی می‌شوند.
رابرت استیونز، پزشک بیمارستان جانز هاپکینز می‌گوید، گیرنده‌های آنزیمی ACE2 در قشر عصبی و ساقه مغز وجود دارند اما هنوز مشخص نیست تحت چه شرایطی ویروس به مغز نفوذ کرده و با این گیرنده‌ها متصل شده است.
رسیدن به روده
در اوایل ماه مارس، یک زن ۷۱ ساله اهل میشیگان آمریکا از یک سفر دریایی بر روی رود نیل با اسهال خونی، استفراغ و درد شکم برگشت. در ابتدا پزشکان گمان می‌کردند که این یک بیماری گوارشی معمولی مانند سالمونلا داشته باشد. اما پس از مشاهده علائمی همچون سرفه، پزشکان به کرونا مشکوک شدند و از او آزمایش گرفتند. جواب آزمایش مثبت بود.
شواهد روزافزونی وجود دارد كه نشان می‌دهد ویروس كرونا ، مانند سارس، می‌تواند پوشش بخش تحتانی دستگاه گوارش را آلوده كند. در آن منطقه گیرنده‌های مهم ACE2 فراوان هستند. RNA ویروسی در ۵۳ درصد نمونه‌های مدفوع بیماران مشاهده شده است.
گزارش‌های اخیر نشان می‌دهد که ۲۰ درصد مبتلایان با اختلال‌های گوارشی و اسهال مواجه شده‌اند.
وجود ویروس در دستگاه گوارش این احتمال غیرمنتظره را که کرونا می‌تواند از طریق مدفوع منتقل شود را بالا برده است. هنوز مشخص نیست که مدفوع بیماران علاوه بر RNA و پروتئین‌ها، حاوی ویروس عفونی زنده هم باشند.
اگر ویروس کرونا مانند سارس عمل کند، احتمال انتقال آن از طریق مدفوع بسیار اندک خواهد بود.
روده‌ها پایان راه ویروس کرونا در بدن بیماران نیست. به‌عنوان مثال یک‌سوم بیماران بستری مبتلا به ورم ملتحمه -چشمان صورتی و متورم - می‌شوند، اگرچه هنوز مشخص نیست که آیا ویروس مستقیماً به چشم حمله می‌کند یا نه. گزارش‌های دیگر حاکی از آسیب کبدی است؛ بیش از نیمی از بیماران مبتلا به کووید ۱۹ که در دو بیمارستان در چین بستری شده‌اند، سطح بالایی از آنزیم‌هایی وجود دارد که نشان‌دهنده آسیب به کبد یا مجاری صفراوی است. این آسیب‌های کبدی می‌تواند ناشی از عوارض پروتکل‌های درمانی و داروهایی باشد که بیماران مصرف می‌کنند.
