افغانستان از یک سو در دود و آتش می‌سوزد و فقط در حمله طالبان به اداره امنیت ملی سمنگان در شمال کشور بیش از ۵۰ نفر کشته یا زخمی شدند و مردم غرق در ماتم بودند و از سوی دیگر، چند قدم دورتر، جشن «رقص با قاشق»، پایکوبی و آوازخوانی برای تجلیل از معرفی سومین مارشال تاریخ افغانستان برگزار شده بود.

برای عبدالرشید دوستم، رهبر جنبش ملی اسلامی، سرانجام آرزوی دیرینه محقق شد. او مدال‌های بی‌شماری را که در جنگ‌های متعدد به دست آورده با سکه و سنجدی به سینه و شانه آویخته بود و لقب «عالی‌ترین» نشان نظامی کشور را صاحب شد.

بعد از مارشال شاه ولی خان، عموی محمد ظاهر، پادشاه پیشین افغانستان که کابل را از حبیب‌الله کلکانی پس گرفت و مارشال محمد قسیم فهیم، معاون پیشین رئیس‌جمهور که پس از ترور احمدشاه مسعود، فرمانده ضدطالبان شد، دوستم به جایگاه سومین مارشال تاریخ افغانستان ارتقا یافت.

اما یک تفاوت فاحش از همان آغاز به چشم می‌خورد.

در حالی که جشن مارشالی دو نظامی پیشین افغانستان در کاخ ریاست جمهوری و در حضور پادشاه و رئیس‌جمهور وقت با آب و تاب و تشریفات دولتی برگزار شده بود، ترفیع عبدالرشید دوستم در زادگاهش شبرغان، و در میان اقوام ترکتبار و در غیاب اشرف غنی، رئیس‌جمهوری کشور سنتی برپا شد.

آقای غنی که فرمان مارشالی عبدالرشید دوستم را امضاء کرده است، نه مراسمی در ارگ ریاست جمهوری در کابل برگزار کرد و نه در جشن مارشالی شرکت کرد. او حتی پیامی به مناسبت ترفیع عبدالرشید دوستم نداد و  نگفت که چرا در رویدادی که اصولا تاریخی‌ترین اتفاق ممکن در یک کشور است، حضور ندارد.

تنها چیزی که از زبان ریاست جمهوری خوانده شد، متن فرمان مارشالی عبدالرشید دوستم با این مضمون بود که قبلا صادر شده بود:

«به تاسی از حکم فقره ۱۹ ماده ۶۴ قانون اساسی افغانستان، رتبه مارشالی را به شخصیت سیاسی کشور محترم عبدالرشید دوستم به پاس خدمات ایشان در حل بن‌بست‌های سیاسی و تامین ثبات کشور اعطا می‌نمایم. از خداوند منان توفقیات مزید برایشان استدعا می‌نمایم. محمد اشرف غنی، رئيس جمهوری اسلامی افغانستان.»

این فرمان با اصرار فراوان عبدالله عبدالله، متحد سیاسی آقای دوستم در انتخابات ریاست جمهوری گذشته و به اکراه صادر شده است. آقای عبدالله در پی جنجالی شدن نتایج انتخابات به تشکیل دولت مشترک با رئیس جمهور غنی تن داد و مارشالی‌ عبدالرشید دوستم را از شرایط اساسی این توافق قرار داد.

رتبه مارشالی نیز در نبود ریاست جمهوری توسط عبدالله عبدالله، رئیس شورای عالی مصالحه ملی افغانستان رسما اعطا شد که با تمام تیمش به شبرغان سفر کرده بود.

مراسم اعطای این رتبه جنجالی در زادگاه آقای دوستم نیز در پارک عدالت شهر شبرغان برگزار شده بود، چراکه زادگاه آقای دوستم از تالار بزرگی که بتواند چند صد نفر را گنجایش بدهد، محروم است.  این پارک که در سال ۲۰۰۱ ساخته شد، همچنین محل دفن حدود دو هزار شبه نظامی هوادار آقای دوستم است که در جنگ‌ها کشته شدند.

یکی از دلایل فاصله‌گیری اشرف غنی از عبدالرشید دوستم نیز همین نقش او در جنگ‌های افغانستان بوده است. آقای غنی که زمانی عبدالرشید دوستم را «قاتل شناخته شده» خوانده بود،  بعدا برای رسیدن به ریاست جمهوری در انتخابات ۲۰۱۴ با او ائتلاف کرد، اما بار دیگر او را از قدرت کنار زد.

آقای دوستم از چهره‌های بحث‌برانگیز کشور است که در سرنگونی حکومت نجیب‌الله در سال ۱۹۹۲ و همکاری با مجاهدین نقش کلیدی داشت. اما افراد او بعدا با ورود به کابل در جنگ داخلی طرف اصلی شد و با درگیری با دیگر احزاب جهادی هزاران نفر را کشتند و پایتخت کشور را ویران کردند.

نیروهای وابسته به ژنرال دوستم بعدا شهر مزارشریف و چند استان شمالی را در کنترل خود گرفتند، ساز و برگ مستقلی ترتیب دادند و برای خود پول چاپ کردند. با تهاجم طالبان در اواخر دهه ۱۹۹۰ و بعدش هجوم آمریکا در سال ۲۰۰۱ به افغانستان درگیری‌های شدیدی بین نیروهای ژنرال دوستم و طالبان صورت گرفت که هزاران جنگجوی طالبان کشته شدند. نهادهای حقوق بشری آقای دوستم را به نقض حقوق بشر و کشتار زندانیان طالبان در کانتینرها متهم می‌کنند.

از سوی دیگر مخالفان سیاسی او مانند اکبر بای و احمد ایشچی ادعا کرده اند که عبدالرشید دوستم آنها را ربوده و مورد آزار و اذیت جنسی قرار داده است. هم اکنون آقای دوستم در دادستانی کل کشور پرونده قضایی دارد. اما هیچ دادگاهی برای صدور حکمی درباره این اتهامها برگزار نشده و عبدالرشید دوستم نیز این ادعاها را رد می‌کند.

آقای دوستم در دوره پس از طالبان در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۰۴ نیز شرکت کرد و حدود ۹ درصد رای گرفت. در انتخابات ۲۰۱۴ ریاست جمهوری نیز به معاونت اول اشرف غنی رسید هرچند از دولت برکنار ماند.

در مراسم اعطای مارشالی در شبرغان او بار دیگر به بی اعتمادی جامعه جهانی به خودش اشاره کرد و گفت اگر دولت فرصت بدهد، تنها ظرف شش ماه معادله جنگ را علیه طالبان تغییر خواهد داد.

اما عبدالله عبدالله در همین مراسم با اشاره به افزایش خشونت‌ها گفت هر گروهی که فکر کند با جنگ به قدرت می‌رسد در اشتباه است.

او گفت که اکنون زمینه گفتگو فراهم است و امیداوار است که کشور با برقراری آتش بس به یک صلح پایدار برسد.

اعطای بلندترین رتبه نظامی کشور به عبدالرشید دوستم واکنش‌های گسترده‌ای در پی داشته و جامعه را دو دسته کرده است. برخی با اشاره به اتهامات نقض حقوق بشری این فرمان را خلاف تمام ارزش‌های دموکراتیک خوانده‌اند. اما هواداران آقای دوستم او را به دلیل چهل سال حضورش در تحولات افغانستان، شایسته این مقام دانسته‌اند.