پس از آشکار شدن ویروس کرونا و بیماری کشنده کووید-۱۹ سینما و تئاتر و موسیقی و سایر هنرها و جشنواره‌هایی که به نحوی با هنر سر و کار دارند، دچار بحران شده‌اند. اما در جمهوری اسلامی ایران، این بحران هم مانند بسیاری از چیزهای دیگر شکل و شمایل خاص خود را یافته است که بخشی از آن ناشی از اهرم‌های فشار از سوی جریانات شبه‌مافیایی در هنر و به‌ویژه سینمای ایران است.

سینمای ایران، که می‌توان شبکه خانگی را هم به آن اضافه کرد، در دوره موسوم به «دوران کرونا» مانند بسیاری از نهادهای دیگر دچار بحران شد. نخست این که سینماها بسیار دیر بسته شدند و در ادامه بسیار زود باز شدند، و این در حالی بود که سینمای اکران «آن‌لاین» را به‌موقع راه‌اندازی کرده بودند و می‌توانست جای خالی بسته بودن سینماها و مراکز تئاتر و موسیقی را بگیرد؛ البته اگر دچار ساختار جنگ قدرت نبودند و هنگامی که منافع ملی و جان مردم در خطر است، دولتی منسجم در کشور حکومت می‌کرد. 

چند روز پس از آن که در ۱۰ دی ۱۳۹۸(۳۱ دسامبر ۲۰۱۹) چین وجود بیماری جدیدی را به سازمان بهداشت جهانی اعلام کرد و گفت که چندین مورد ذات‌الریه نامعمول در شهر ووهان مشاهده شده است و نسبت به آن هشدار داد، همه نگاه‌ها به سمت ایران چرخید، اما مقامات رسمی در ایران وجود هرگونه ثبت کرونا را تکذیب کردند. به نظر می‌رسید که علت آن نادیده‌انگاری، دو واقعه پیش رو بود؛ یکی ۲۲ بهمن و دیگری ۲ اسفند ۱۳۹۸ که باید برگزار می‌شدند.  وقتی در ۱۹ فوریه (۳۰ بهمن ۱۳۹۸) دو روز مانده به برگزاری انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی، خبر مرگی بر اساس ابتلا به بیماری کووید-۱۹ اعلام شد و همین اعلام دیرهنگام هم گلایه علی خامنه‌ای به عنوان بالاترین مقام مسئول در نظام حاکم بر ایران را در روز بعد از انتخابات در پی داشت، اما دیگر کار از کار گذشته بود و همه دنیا درگیر ویروس کرونا و بیماری ناشی از آن، کووید-۱۹ شده بود. هر هواپیمایی از ایران به مقصد کشورهای دیگر می‌رفت، وجود بیماری کووید-۱۹ در آن مشهود بود. چنان که ۷۷ مسافر از ۱۶۵ مسافری که به بحرین سفر کرده بودند، کرونا داشتند و بستری شدند و سرانجام سازمان بهداشت جهانی روز چهارشنبه ۱۱ مارس (۲۱ اسفند) اعلام کرد که شیوع کرونا به مرحله همه‌گیری جهانی (پاندمی) رسیده است. البته در ایران از روز سوم اسفندماه سال ۱۳۹۸ و با اعلام وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تمام سالن‌های سینمایی کشور به حالت تعطیل درآمدند؛ هر چند تصور می‌شد که آن تعطیلی کوتاه‌مدت است و فقط برای دو هفته اعلام شده بود.

بنا به گزارش خبرگزاری ایسنا، آقای محسن امیریوسفی که سال گذشته آخرین سالی بود که به دلیل سمت حقوقی‌اش ریاست شورای اکران را هم در دست داشت، در ۵ اسفندماه یعنی حتی بعد از گلایه رهبر ایران، فیلم‌های نوروزی را اعلام کرد. البته عملا سینماها در نوروز ۱۳۹۹ تعطیل شده بود و آن اعلام، تنها نشان از جنگ قدرت داشت. با آن که همه برنامه‌های فرهنگی، هنری و سینمایی در ایران تعطیل شدند، در عوض سینمای آن‌لاین راه افتاد.

تعطیلی سینماها موجب نشد که روند ساخت بسیاری از مجموعه‌های تلویزیونی و سینمایی تعطیل شود، چنان که در ۲۵ اسفند ۱۳۹۸، یعنی نزدیک به پنج ماه پیش، دفتر مدیریت بحران خانه سینما نسبت به ادامه فیلم‌برداری چند مجموعه تلویزیونی و سینمایی هشدار داد و اعلام خطر کرد. نمونه‌هایی از هر یک اعلام شد و در پایان نوشتند: «به هر طریق ممکن از ادامه روند تولید فیلم‌های سینمایی و سریال‌های تلویزیونی و تمام فعالیت‌های هنری ممانعت شود.» این در حالی بود که طبق آمار رسمی که محل تردید بسیاری‌ست، سخنگوی وزارت بهداشت ایران روز یکشنبه ۲۵ اسفند ۱۳۹۸ اعلام کرده بود که تا آن مقطع ۱۳ هزار و ۹۳۸ نفر در کشور به ویروس کرونا مبتلا شده‌اند و از آن میان ۷۲۴ نفر جان باخته‌اند. 

اما به هر حال، با تعطیلی سالن‌های سینمایی و تئاترها، فروش آن‌لاین فیلم‌های سینمایی و مجموعه‌های تلویزیونی خانگی آغاز شد و سهم نخست را هم به «سازمان هنری رسانه‌ای اوج» که یکی از شرکت‌های تابعه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است، رسید و فیلم «خروج» ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا را پخش کردند. هر چند آمارهای ضد و نقیض از این پخش در رسانه‌ها اعلام شد تا پخش آن را موفق نشان دهند، اما عملا چنان بازتابی نداشت. حتی زمانی که تهیه‌کننده مستقلی مانند بهمن فرمان‌آرا فیلم خود «حکایت دریا» را به پخش آن‌لاین سپرد هم چنان نتیجه‌ای حاصل نشد. «تیغ و ترمه» به کارگردانی کیومرث پوراحمد که به نظر می‌رسد بیشتر به دلیل خواست سید علی قائم‌مقامی (که فیلم‌های حکومتی بسیاری ساخته است) به‌ پخش آن لاین سپرده شد، هم فیلم خوبی از کار در نیامد. عملا این سیر تدریجی نشان از این داشت که راه‌کار پخش آن‌لاین موفق آمیز نیست. در نتیجه، فیلم‌های دیگری از کارگردان‌های معروف به پخش آن‌لاین سپرده نشد و نوبت به فیلم‌های درجه دوم و سوم رسید تا آن که سرانجام از اول تیر ماه ۱۳۹۹، یعنی بیش از یک ماه پیش، دوباره سینماها باز شدند. دو فیلم «خوب بد جلف ۲: ارتش سری» و «شنای پروانه» در سینماهای تازه باز شده اکران شدند و همچنان به کار خود ادامه دادند، اما استقبال خوبی از آن‌ها آن‌گونه که قبل از بازگشایی در موردشان تبلیغ شده بود، صورت نگرفت.

این روزها دوباره زمزمه تعطیلی سینماها و مراکز نمایش به گوش‌ها می‌رسد و سینمادارها در یک سو قرار دارند و تهیه‌کنندگان در سوی دیگر؛ هر چند بسیاری از سینمادارها خودشان تهیه‌کننده و سرمایه‌گذار پخش فیلم‌ها هم هستند و این موضوع را دو چندان آشفته کرده است.

تنها مشکل سینما و تئاتر و سایر مراکزی که به تهیه و پخش آثار هنری مشهور هستند، حکومت ایران نیست. مشکل اساسی‌تر، شکاف بزرگ در قدرت است. شکافی که با انتخاب حسن روحانی به عنوان ریاست جمهوری نه تنها حل نشد که دو چندان شد، زیرا عامل بسیاری از مشکلات فعلی همین دودستگی و چنددستگی در ساختار قدرت در ایران است که چون به افکار عمومی وابسته نیست، همیشه کشور را دچار بحران کرده است و بحران کرونا هم یکی از این مشکلات است و متاسفانه تمام آن نیست.