به‌محض این‌که نخستین مورد ابتلا به ویروس کرونا در ماه فوریه گذشته در ایران به ثبت رسید، این کشور پس از چین به عنوان عمده‌ترین کانون انتشار بیماری کرونا در جهان تبدیل شد. تردیدی نیست که این فاجعه نیز گوشه‌ای از پیامدهای روابط نزدیک تهران و پکن را نشان می‌دهد؛ زیرا به‌رغم وخامت شدید اوضاع سلامتی جامعه، دولت ایران از قطع پروازها میان ایران و چین خودداری کرد و رفت و آمد طلبه‌های چینی و کارگران چین به ایران ادامه داشت. با این حال، طفره‌روی رهبران ایران از اذعان به وجود این فاجعه و عدم اتخاذ تدابیر بهداشتی لازم برای مهار این بیماری مرگبار باعث شد تا میزان آلودگی به ویروس کرونا در این کشور به شدت افزایش یابد.

پس از ناکامی تهران در مقابله با موج اول و دوم کرونا، ایران اکنون به احتمال زیاد با خطر جدی موج سوم کرونا روبه‌رو است که طبق پیش‌بینی کارشناسان، در پاییز شدت بیشتری می‌گیرد. طبق داده‌های دانشگاه جان هاپکینز، شمار مبتلایان به ویروس کرونا در ایران به ۳۹۳ هزار و ۴۲۵ نفر رسیده است و تا کنون ۲۲ هزار و ۶۶۹ نفر در اثر این بیماری جان خود را از دست داده اند، در همین حال، تلویزیون دولتی اذعان کرده است که ویروس کرونا هر هفت دقیقه جان یک نفر را می‌گیرد.

در واقع، یکی از عمده‌ترین عوامل انتشار سریع کرونا در ایران، نحوه برخورد دولت با این بیماری بود، طوری‌که پس از افزایش شدید شمار مبتلایان، دولت ایران همه تحرکات جامعه به استثنای خدمات اساسی را متوقف کرد، اما محدودیت‌های اعمال شده، به دلیل فشارهای اقتصادی، در ماه آوریل ۲۰۲۰، به سرعت کاهش یافت و این امر منجر به افزایش مجدد تعداد مبتلایان و قربانیان شد، سپس در چند هفته گذشته، محدودیت‌های جلوگیری از شیوع ویروس کرونا بار دیگر کاهش یافت.

اکنون در حالی‌که زمان بازگشایی مدارس نزدیک شده است، انتظار می‌رود، بیماری کرونا بار دیگر ایران را با خطر جدی مواجه کند، به ویژه این‌که محدودیت‌های اعمال شده برای جلوگیری از انتشار بیماری کرونا بر مغازه‌ها، مساجد، مدارس، دفاتر، مسافرت‌های داخلی و خارجی کاهش یافته و مرز ترکیه نیز به روی حمل و نقل باز شده است. بنابر این، دولت ایران اکنون با معضل تازه‌ای روبه‌رو شده که آیا بار دیگر اقدام به وضع محدودیت‌ها کند، در حالی‌که این امر با توجه به فشارهای اقتصادی ناشی از تحریم‌های آمریکا، در میان مردم محبوبیتی نداشته و قابل پذیرش نیست، به ویژه این‌که درآمد سرانه طی سه سال گذشته ۳۴ درصد کاهش یافته و نزدیک به ۶۰ درصد کارمندان تحت پوشش بیمه اجتماعی نیستند.

در واقع، بیماری کرونا اقتصاد شکننده ایران را به شدت دچار تهدید کرد، ارزش ریال ایران در برابر دلار در روزهای اخیر به دلیل متوقف شدن فعالیت‌های اقتصادی، بسته شدن مرزها و توقف صادرات غیرنفتی به میزان بی‌سابقه‌ای سقوط کرده است، دولت ایران از بسته شدن اجباری کسب و کار خودداری کرده اما پوشیدن ماسک را الزامی کرده است.

در سایه همین فشارها، حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران اظهار داشت که با توجه به اوج‌گیری دوباره خطر ویروس کرونا، ممکن است افرادی که در گذشته به دلیل ابتلا به بیماری کرونا در بیمارستان‌ها بستری شده بودند، بار دیگر ناگزیر به آمادگی برای رفتن به بیمارستان شوند؛ زیرا افراد جامعه تا به حال به مصونیت لازم نرسیده اند. وی با استناد به نتایج مطالعه وزارت بهداشت، افزود: بایستی تعداد مبتلایان را حدود ۳۰ تا ۳۵ میلیون نفر در نظر بگیریم.

البته سال ۲۰۲۰، به هیچ‌وجه سال خوبی برای ایران نبود و این کشور در سال جاری با چالش‌های بسیاری روبه‌رو شد، سال ۲۰۲۰ با کشته شدن قاسم سلیمانی، چهره نظامی سیاست ایران آغاز شد، سپس ویروس کرونا به دلیل ناکارآمدی عملکرد دولت و شرایط دشوار اقتصادی ناشی از تحریم های ایالات متحده، ایران را دچار فاجعه کرد. هنوز دیری نگذشته بود که تأسیسات هسته‌ای ایران در نقاط مختلف کشور هدف حمله قرار گرفت و تأسیسات هسته‌ای نطنز شاهد عملیات خرابکارانه بزرگی شد، دولت ایران، اسرائیل را مسئول این حمله دانست و اذعان کرد که حادثه اخیر، برنامه‌های هسته‌ای این کشور را ماه‌ها به عقب انداخته است.

از سوی دیگر، تحولات جدیدی در خاورمیانه در حال وقوع است که بخشی از آن به هدف جلوگیری از رفتار ایران در منطقه مربوط می‌شود، افزون بر آن‌که سال ۲۰۲۰، با برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آمریکا به پایان می‌رسد که پیامدهای آن در انتخابات آینده ایران تأثیر شگرفی خواهد داشت. با توجه به اقداماتی که ایران در این اواخر شاهد آن‌ها بوده است، انتظار می‌رود رئیس جمهوری آینده از میان جناح تندرو باشد، اما این امر نمی‌تواند در سیاست‌های عملگرایانه ایران تغییری قابل ملاحظه‌ای ایجاد کند.

همچنان، رئیس جمهوری ایران در دیدار با وزیر امور خارجه سوئیس که برای شرکت در مراسم گرامیداشت از صدمین سالگرد برقراری روابط دیپلماتیک میان دو کشور، وارد تهران شده بود، خواستار فعال سازی سازوکار سوئیس برای صادرات مواد غذایی و دارو شد، قابل ذکر است که این سازوکار در ژانویه گذشته رسما اعلام شده بود.

البته در نبود روابط دیپلماتیک رسمی میان تهران و واشنگتن، دولت سوئیس به عنوان حافظ منافع ایران و آمریکا محسوب می‌شود، بنابر این، بعید نیست که سفر وزیر امورخارجه سوئیس به تهران، تلاشی برای آغاز روند میانجی‌گری میان تهران و واشنگتن باشد، به ویژه این‌که الایات متحده در آستانه برگرازی انتخابات ریاست جمهوری قرار داشته و نتایج انتخابات ممکن است ایران را برای چهار سال دیگر در عمق بحران تحریم‌های اقتصادی فروبرد.