به گفته آژانس بین‌المللی انرژی IEA، انرژی خورشیدی اینک ارزان‌ترین برقی را که تاکنون تولیدشده عرضه می‌کند و بهره‌گیری از آن با روند کنونی، به گسترش و رشد انرژی‌های تجدیدپذیر در دهه‌های آینده خواهد انجامید. گزارش چشم‌انداز انرژی ۲۰۲۰ که در روز سه‌شنبه توسط این نهاد بین‌المللی منتشر شد با بررسی تاثیرات همه‌گیری بیماری کرونا بر مساله انرژی جهان، پیش‌بینی‌هایی از ده سال آینده ارائه می‌کند.

دانشمندان می‌گویند دهه پیش رو، از اهمیتی کلیدی برخوردار است و اگر بخواهیم این بخت را داشته باشیم که از میزان آلایندگی سوخت‌های فسیلی کاسته شود و بحران اقلیمی تحت کنترل درآید، کشورها باید به سرعت به انرژی تجدیدپذیر و پاک روی آورند. براساس اعلام آژانس بین‌المللی انرژی، همه‌گیری بیماری کووید-۱۹ به کاهش پنج درصدی تقاضای انرژی منجر شده است در حالی که میزان آلایندگی کربن دی اکسید مرتبط با انرژی، هفت درصد و سرمایه‌گذاری در بخش انرژی ۱۸ درصد کاهش یافته است.  

در سناریوی اصلی آژانس بین‌المللی انرژی، که بازتاب‌دهنده اهداف و سیاست‌های آن‌هاست - انرژی‌های تجدیدپذیر، بازیگران کلیدی‌اند- به صورت دقیق‌تر فتوولتائیک‌های خورشیدی (فناوری که اصطلاحا نور یعنی فوتون‌ها را به الکتریسیته یا همان ولتاژ تبدیل می‌کند). انتظار می‌رود انرژی‌های تجدیدپذیر تا سال ۲۰۲۵ از زغال سنگ که به عنوان پیشتاز تولید برق به شمار می‌رود، پیشی بگیرد.

به گفته آژانس بین‌المللی انرژی، فتوولتائیک‌های خورشیدی هم‌اکنون در اغلب کشورها بیش از پیش از نیروگاه‌های زغال سنگ و گاز ارزان‌ترند و پروژه‌های انرژی خورشیدی اینک در پاره‌ای موارد، ارزان‌ترین قیمت تولید برق را که تا به حال دیده شده عرضه می‌کنند. سهم مشترک فتوولتائیک‌های خورشیدی و انرژی بادی در میزان تولید برق جهان از هشت درصد در سال ۲۰۱۹، در انتهای دهه جاری به حدود ۳۳ درصد افزایش پیدا خواهد کرد. به گفته آژانس بین‌المللی انرژی، انرژی‌های تجدیدپذیر، تنها منبع اصلی انرژی در سال گذشته بودند که تولید آن‌ها طی سال گذشته رو به افزایش بوده است. اگر هدف انتشار تا سال ۲۰۵۰ پیش گرفته شود، بازار انرژی‌های تجدیدپذیر حتی از این نیز سریع‌تر رشد خواهد کرد.

نیروگاه‌های انرژی آبی همچنان بزرگ‌ترین منبع انرژی‌های تجدیدپذیر باقی خواهد ماند اما این انرژی خورشیدی است که بیشترین میزان رشد را تجربه می‌کند. دکتر فاتح بیرول مدیر اجرایی آژانس بین‌المللی انرژی می‌گوید: «من انرژی خورشیدی را حاکم بلامنازع در بازارهای برق جهان می‌بینم. براساس سیاست‌های موجود، همه چیز به سمتی می‌رود که پس از سال ۲۰۲۲ سالانه رکوردهای جدیدی ثبت شود.»

به گفته آژانس بین‌المللی انرژی، پیشرفت‌های فناوری و همچنین سازوکارهای پشتیبان، هزینه پروژه‌های بزرگ انرژی خورشیدی را کاهش داده است و همین مساله منجر به کاهش هزینه‌های برق تولیدی شده است. براساس این گزارش اما رشد انرژی‌های تجدیدپذیر مستلزم تقویت شبکه‌های برق‌رسانی است و بدون سرمایه‌گذاری کافی، شبکه‌های برق رسانی، یک نقطه ضعف در بخش انرژی خواهند بود. بررسی آلایندگی‌های جهانی، نشانه‌هایی از بهبود را نشان می‌دهد که البته روند آن در مقایسه با رکود بزرگ مالی سال ۲۰۰۸ آهسته‌تر است.

با این حال امید کمی برای بهبود و بازیابی پایدار وجود دارد. به گفته آژانس بین‌المللی انرژی با وجود افزایش استفاده از انرژی‌های خورشیدی و بادی، انتظار می‌رود میزان انتشار آلایندگی کربن در سال ۲۰۲۱ افزایش یابد. با ادامه روند کنونی، انتشار دی اکسید کربن در سال ۲۰۲۷، از میزان آن در سال ۲۰۱۹ فراتر رفته و همچنان افزایش می‌یابد. 

 در صورتی که بهبود اوضاع ناشی از بیماری کووید-۱۹ در سال ۲۰۲۱ اتفاق بیفتد، میزان تقاضای زغال سنگ همچنان کاهش خواهد یافت. تا سال ۲۰۴۰ سهم زغال سنگ در میزان تولید انرژی‌های اولیه برای نخستین بار پس از انقلاب صنعتی به زیر ۲۰ درصد کاهش پیدا خواهد کرد. اما تقاضا برای گاز طبیعی غالبا در آسیا همچنان در حال افزایش است.  نفت نیز همان گونه که در ابتدای همه‌گیری کرونا و زمانی که قیمت آن به زیر صفر سقوط کرد شاهد بودیم، همچنان آسیب‌پذیر باقی خواهد ماند.

دکتر بیرول می‌گوید عصر تقاضای فزاینده جهانی برای نفت در دهه‌های آینده به سر خواهد آمد. اما بدون تغییر در سیاست‌های دولت‌ها، نشانه‌ای برای کاهش سریع آن وجود ندارد. براساس سیاست‌های موجود کنونی، ترمیم و بازیابی اقتصاد جهانی، تقاضای نفت را به زودی به سطحی که قبل از همه‌گیری بود بازمی‌گرداند.  

همه‌گیری کرونا بیشترین تاثیر را بر مردم فقیرترین مناطق جهان به جا گذاشت. روند افزایشی چندین‌ساله در دسترسی به برق در مناطق جنوب صحرای بزرگ آفریقا اینک معکوس شده است. این گزارش خواستار آن شد که فشار آشکاری به منظور سرمایه‌گذاری در بخش انرژی‌های پاک صورت پذیرد تا با ایجاد اشتغال و رشد اقتصادی، انتشار آلایندگی‌ها نیز کاهش یابد. این گزارش می‌گوید تنها تعداد کمی از کشورها مانند بریتانیا، کانادا، نیوزلاند و کره جنوبی در همراهی با اتحادیه اروپا چنین رویکردی را پیش گرفته‌اند. تنها تغییرات ساختاری سریع در روش‌های تولید و مصرف انرژی می‌تواند چرخه و روند انتشار آلاینده‌ها متوقف کند.  

دکتر بیرول می‌گوید دولت‌ها ظرفیت و مسؤولیت این را دارند که برای شتاب دادن به گذار به انرژی‌های پاک، اقدامات قاطعانه‌ای انجام دهند و جهان را در مسیر دستیابی به اهداف اقلیمی هدایت کنند. اهدافی شامل  دستیابی به  «انتشار کربن صفر».