بیشتر از یک ماه از اعلام خبر تخریب منطقه باستانی چگاسفلی در استان خوزستان می‎گذرد. 

انجمن علمی باستان‌‌شناسی ایران در نامه‌ای  به معاون اول رییس‌جمهور اعلام کرد که «۴۰۰ نفر خواستار برخورد قانونی با متخلفان تعرض به محوطه چگاسفلی شده‎‌‌اند.» این افراد خواسته‌اند که از این محوطه کاملا محافظت شود.

کشف گورهای شگفت‌انگیز ۶هزار ساله در تل چگاسفلی خوزستان در سال ۱۳۹۴ خبرساز شد. حالا با گذشت چند سال، بررسی این گورها منجر به کشف بزرگتری شده ‎است. کشفی که به گفته بسیاری از باستان‌شناسان، تاریخ‎ تمدن ایران را تغییر می‌دهد. حالا مشخص شده‎ که ریشه‌های تمدن برخاسته از بین‌النهرین در چگاسفلی بهبهان وجود داشته‎ است.

اما مدتی است که خبر تخریب این منطقه باستانی و تپه‌های چگاسفالی که مردم محلی به آن تل چگاسفلی می‎‌گویند توجه بیشتری به این منطقه جلب کرده‎ است.

عباس مقدم باستان‌شناس  چگاسفلی در دو ماه اخیر در مورد اهمیت این محوطه تاریخی و ضرورت حفظ آن هشدارهای جدی داده ‎است. 

او ۲۴ مهرماه در نامه‌ای به مدیرکل میراث فرهنگی استان خوزستان، نوشت: چگاسفلی به بهانه‌های ریز و درشت دهیاری روستا مبنی بر آسفالت کردن جاده روستا، ساخت سیستم فاضلاب، ایجاد تاب و سرسره برای کودکان «نداشته» روستا، ناتوانی‌های متولیان و برخی حمایت‌ها از سوی مسوولانِ محلی، به طور کامل از بین می‌رود.» عده‌ای دیگر به بهانه‌ زنبورداری در اطراف محوطه تجمع کردند و از سوی دیگر در جلسه‌ای که ۱۰ آبان برگزار شد شخصی اعلام کرد «لودر می‌اندازد و چگاسفلی محوطه‌ای باستانی متعلق به دوران ۴۷۰۰ تا ۳۸۰۰ پیش از میلاد در محدوده بهبهان را خراب می‌کنند.»

گفته می‌‎شود تلاش برای جابجایی ۳۰ خانواری که تنها ۱۰ خانوار آنها ساکن روستا هستند نیز از سوی فعالان میراث‎ فرهنگی آغاز شده‎ است. آنها تلاش می‎کنند تا این محوطه تاریخی ثبت جهانی شود.

به گفته عباس مقدم، باستان‌‎شناس این محوطه تاریخی خاکبرداری‌ها و تخریب‌ها به بهانه عبور آبهای سطحی انجام شده ‎است. ولی یک منبع آگاه به ایندیپندنت فارسی گفت: «بحث تخریب این محوطه باستانی به دلیل گازکشی صورت گرفته ‎است. این بخش، روستای متروکه‌‎ای است که خانوار زیادی هم در آن زندگی نمی‌کنند. هرچند از لحاظ تاریخی بسیار شگفت‌‎آور است ولی تخریب در آن از مدتها پیش آغاز شده ‎است.»

به گفته این منبع آگاه، دادستان بهبهان عملیات را در این منطقه متوقف کرده و تعدادی از افراد دخیل در این تخریب را هم بازداشت کرده‎ است. هنوز اسامی و مسئولیت این افراد مشخص نیست.  او همچنین ادامه‎ می‌دهد: «در جلسه ای که مدتی پیش با حضور بخشدار زیدون، مدیرکل میراث‌‎ فرهنگی استان خوزستان و  یوسف زمانی اصل فرماندار بهبهان با همراهی نماینده این شهرستان، محمدطلا مظلومی به صورت شبانه در مجلس شورای اسلامی با عنوان حل مشکلات روستای تل چگاسفلی برگزار شد طومار تخریب این روستا نوشته شده ‎است. این افراد مسببان این تخریب هستند.»

پیشتر هم در ۲۵ آذرماه مدیرکل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خوزستان گفت دادستانی با فوریت موضوع تخریب و آسیب و تعرض به محوطه باستانی چگاسفلی، را در دستور کار خود قرار داده‎ است.

در دو ماه گذشته گروهی از باستان‌‎شناسان و فعالان امور میراث‎ فرهنگی نیز در نامه‎ای خطاب به رییس‎جمهور حسن روحانی از وی خواسته‌اند تا در کمترین زمان ممکن دستور رسیدگی به توقف تخریب‎ها در این منطقه را صادر کند. گفتنی است که این گروه ۶ نفر را مسئول تخریب‎های این محوطه مطرح‎ کرده‌‎اند. علی اصغرمونسان، وزیر میراث ‎فرهنگی، غلامرضا شریعتی، استاندار خوزستان، محمدحسن طالبیان، معاون میراث ‎فرهنگی کل کشور، سیدحکمت الله موسوی، مدیرکل میراث ‎فرهنگی استان خوزستان، کبری ابوعلی، رییس اداره میراث ‎فرهنگی بهبهان و محمدطلا مظلوم، نماینده مجلس بهبهان در این فهرست ۶ نفره جای گرفته‌اند.

شکایت‌‌های حقوقی توسط بخش‌های مختلف وزارتخانه میراث فرهنگی و اداره کل میراث فرهنگی استان خوزستان به دلیل  تجاوز به عرصه و حریم چگاسفلی در خوزستان صورت گرفته‎است. در بخشی از نامه اخیر هیات مدیره انجمن‎ باستان‌شناسی ایران خطاب به معاون اول رییس‎جمهور آمده : «خبر کشف و کاوش محوطه‌ باستانی ارزشمند چگاسفلی و یافته‌­‌های کم­‌‌نظیر آن چنان شور و شعفی در دل تمامی میراث دوستان و فرهنگ‌­‌خواهان افکند و بار دیگر نشان داد که این خاک زرخیر چه گوهرها در دل دارد و چه اَمتعه (متاع و کالا) در دامان؛ و این مهربان دایه‌ کهن‌سال هر آینه در انتظار فرزندان برومند خویش است تا با کشف و کاوش این گوهرها و خوانش معانی آن‌ها، دل و جان زیندگان این سپنتا سرزمین را سیراب کنند؛ اما حیف و دو صد حیف که اوضاع به گونه‌‌ای دیگر شد و عمر این شعف چندان دراز نبود.»

در این نامه که به امضای ۴۰۰ نفر ار باستان‎‌شناسان و فعالان میراث ‎فرهنگی رسیده‎ است به اهمیت ملی و جهانی این محوطه باستانی تاکید شده و آمده ‎است که : «اگرچه مدعیان توسعه‌ ناپخته‌ چگاسفلی نمی‌‌دانند، اما بر اهل فن و فراست پوشیده نیست که هر گونه عملیات عمرانی به منظور توسعه‌ روستای چگاسفلی به آن نحو که در حال اجرا بوده است، چیزی «جز کشتن مرغ تخم‌‌طلا» نیست؛ چرا که جسم و جان پیر این محوطه خود نه تنها سنگ بنای توسعه‌ پایدار روستا بلکه منبعی ناپیدا و نامیرا از برکت و شهرت برای کل منطقه‌ بهبهان و جنوب غرب ایران است.»

سرنخ تاریخ در چگاسفلی

چگاسفلی  در جنوب غربی ایران و منطقه‌ای منحصر به فرد از لحاظ باستانی معرفی شده ‎است. محلی‌ها و مردم بهبهان به این منطقه تل می‌گویند.

دریافت‌‌های اولیه باستان‌شناسان بعد از پیدا کردن گورهای ۶ هزار سال در این منطقه نشان داد که  سنت تدفین در تل چگاسفلی منحصر به فرد بوده و شبیه آن در هیچ مکان دیگری پیدا نشده است.

ایران آنلاین نوشت : «کاوش‌های چگاسفلی تعلق خلیج ‌فارس به ایرانی‌ها را به ۶ هزار سال پیش برد. این کاوش‌ها سرنخ‌ هایی به باستان‌شناسان داد که نشان می‌دهد ایرانی‌ها‌ در ۲۰ کیلومتری خلیج‌فارس چگونه در هزاره‌‌های بعد روی تمدن‌های منطقه در بین‌النهرین تاثیر گذاشته‌اند.»