بازارهای مالی در هفته گذشته
در هفته گذشته بازارهای مالی ایران جز بازار سرمایه، به تبعیت از هفته‌های پیش‌تر، با نوسان بسیار کمی همراه بود. در بازار طلا، یک گرم طلای ۱۸ عیار با افت ۲ هزارتومانی قیمت (۰.۵ درصد) نسبت به هفته گذشته به ۴۱۶ هزار تومان رسید. این رقم نسبت به ابتدای امسال ناشی از کاهش ۲.۱ درصدی قیمت است. سکه تمام بهار آزادی نیز نسبت به هفته گذشته کاهش یک درصدی قیمت را تجربه کرد و بازده خود را از ابتدای امسال به منفی ۴.۴ درصد رساند.
در بازار ارز ریزش‌ها شدیدتر بود. قیمت دلار در بازار آزاد با کاهش دو درصدی قیمت به ۱۱۷۰۰ تومان رسید. بازده دلار از ابتدای امسال به منفی ۱۵.۸ درصد رسیده است. یورو نیز وضعیتی مشابه دلار داشت. این ارز اروپایی با کاهش نزدیک به سه درصدی در حدود قیمتی ۱۳۱۵۰ تومان معامله شد. بازده یورو از ابتدای امسال به منفی ۱۲ درصد رسیده است. سرمایه‌گذاران در بازار بانک نیز از ابتدای امسال بازدهی ۸ درصدی را تجربه کردند.
عبور از سقف ۲۶۰ هزار واحدی
شاخص کل بورس تهران بعد از یک و نیم ماه نوسان کم‌عمق در کانال ۲۴۰ و ۲۵۰ هزار واحدی، این هفته با ثبت بازده ۲.۴۴ درصدی مقاومت ۲۶۰ هزار واحدی را شکست و شاخص کل در عدد ۲۶۱۳۹۲ واحدی ایستاد. در واقع سرمایه‌گذاران در بورس تهران این هفته نیز بالاتر از بازار ارز، طلا و بانک بازده کسب کردند. با ثبت این بازدهی، بازار بورس تهران در پنج ماه ابتدایی امسال به‌طور متوسط ۴۶.۳۱ درصد بازده نصیب سرمایه‌گذاران کرده است. این بازدهی معادل بیش از دو سال سود بانکی است.
رشد سهم‌های کوچک
نکته جالب که در گزارش هفته پیش نیز به آن اشاره شد، بازده بسیار بالاتر سهم‌های کوچک بازار است. این سهم‌ها با توجه به حجم کوچکی که دارند با ورود نقدینگی کم، رشد چشم‌گیری خواهند کرد. شاخصی که بتواند تا حدی منعکس‌کننده رشد بالاتر سهام شرکت‌های کوچک نسبت به متوسط بازار باشد، شاخص کل هم‌وزن است. در این شاخص تمامی سهم‌ها وزن یکسانی دارند و درصورتی که رشد این شاخص بالاتر از شاخص کل (وزنی-ارزشی) باشد، یعنی سهم‌های کوچک‌تر رشد بالاتری داشته‌اند، و درصورتی‌که رشد این شاخص کمتر از رشد شاخص کل باشد، به این معنا است که سهم‌های بزرگ‌تر رشد بیشتری را تجربه کرده‌اند. در طول هفته گذشته، شاخص کل وزنی-ارزشی بازده ۲.۴۴درصدی را ثبت کرد. این در حالی است که شاخص کل هم‌وزن بازده ۴.۵ درصدی را نشان می‌دهد. این امر، نشان‌گر رشد بسیار بیشتر شرکت‌های کوچک و متوسط است.
هشدار رشد دلاری قیمت سهام
یکی از معیارهایی که بر اساس آن می‌توان نشان داد بازار سرمایه در ایران دچار حباب شده است، اندازه‌گیری ارزش دلاری شاخص قیمت سهام است. این شاخص که در این سری از مقالات بارها بررسی شده است، به میانگین بلندمدت خود نزدیک شده است. شاخص قیمت (وزنی-ارزشی) به عدد ۷۶۰۱۵.۲۶ واحدی رسیده است و رکوردشکنی جدیدی برای این شاخص به‌شمار می‌رود. این در حالی است که قیمت دلار به کف سال ۹۸ رسیده و در بازده قیمتی ۱۱۶۰۰ تا ۱۱۷۰۰ تومان معامله می‌شود.
از تقسیم شاخص قیمت بر قیمت دلار در هر ماه، شاخص قیمت برحسب دلار استخراج می‌شود. از آنجایی که رشد اقتصادی کشور در این بازه زمانی رقم چندان زیادی نبوده است، شاخص قیمت برحسب دلار نیز نباید رشد چندانی کرده باشد. حتی با توجه به تحریم‌های آمریکا و ریسک سیستماتیک اقتصاد ایران، انتظار می‌رود این شاخص با کاهش نیز همراه شده باشد.
میانگین ده ساله شاخص قیمت برحسب دلار عدد ۸.۶۶ است. اما شاخص دلاری قیمت در یک سال گذشته نوسان شدیدی را تجربه کرده است.
شاخص دلاری قیمت در آبان ماه سال گذشته به عدد ۳ رسیده بود که با توجه به فاصله زیاد نسبت به میانگین بلندمدت (۸.۶۶) سیگنال قطعی خرید و سرمایه‌گذاری در بازار بورس را می‌داد. بعد از رشد بازار سرمایه در سال ۹۸ این عدد اکنون به عدد شش ایستاده است. در واقع ارزش دلاری شاخص قیمت به ۲ برابری آبان ۹۷ رسیده است. هرچند همچنان این عدد نسبت به میانگین بلندمدت اندکی فاصله دارد، ولی سرمایه‌گذاران کلان بورسی باید بیشتر مراقب رشد قیمت‌ها باشند.
آزاد شدن نفت‌کش گریس۱
روز ۲۴ مرداد آخرین مهلت دادگاه برای توقیف نفت‌کش ایرانی بود. در ساعت‌های پایانی این مهلت، آمریکا خواهان ادامه توقیف گریس ۱ شد. با این وجود، مقام‌های جبل‌الطارق دستور داده‌اند که نفت‌کش گریس ۱ فوراً آزاد شود. پس از اعلام خبر آزادی نفت‌کش ایرانی، سخنگوی مالک نفت‌کش بریتانیایی توقیف‌شده در آب‌های خلیج‌فارس به رویترز گفت که تغییری در وضعیت نفت‌کش توقیف‌شده بریتانیا رخ نداده است.
آزاد شدن نفت‌کش ایران می‌تواند زمینه‌ساز کاهش تنش‌ها بین ایران و غرب باشد، که در طول سال گذشته به اوج خود رسیده است. ایران در کمتر از یک ماه آینده قرار است مرحله سوم کاهش تعهدات خود را انجام دهد، و در صورت ادامه مسیر، باید برجام را به‌طور کامل از دست رفته بدانیم.
حضور ششصد هزارنفری در عرضه اولیه
در هفته گذشته ۱۵ درصد از سهام شرکت «پخش هجرت» برای اولین بار در بازار دوم معاملات فرابورس تهران با قیمت ۱۸۵۰ تومان عرضه شد. این عرضه که شامل ۶۷ میلیون و ۵۰۰ هزار سهم هجرت بود، با استقبال بیش از ۶۰۰ هزارنفری از سوی سرمایه‌گذاران روبه‌رو شد و به همین دلیل، به هر کد سهام تنها ۱۱۳ سهم رسید.
در هفته آتی نیز در روز دوشنبه ۲۸ مرداد، ۲۰ درصد از سهام شرکت غلتک‌سازان سپاهان معادل ۷۵ میلیون سهم با نماد «فسازان» به‌عنوان پانصد و سی‌امین شرکت برای اولین بار در بورس اوراق بهادار تهران در بخش ساخت فلزات اساسی، در بازه قیمتی ۸۰۰-۸۴۰ تومان عرضه می‌شود. درصورتی‌که تعداد شرکت‌کنندگان در این عرضه اولیه نیز در حدود ۶۱۵ هزار نفر در نظر بگیریم، می‌توان پیش‌بینی کرد به هر کد در حدود ۱۲۲ سهم برسد. با توجه به قیمت ۸۴۰ تومانی برای این سهم، می‌توان گفت که این عرضه اولیه در حدود ۱۰۰ هزار تومان نقدینگی نیاز دارد.
با روند افزایش مشارکت در عرضه‌های اولیه، می‌توان امید داشت که تا پایان سال تعداد مشارکت‌کنندگان در عرضه‌های اولیه به حدود ۱ میلیون نفر برسد. با افزایش عطش برای عرضه‌های اولیه، مدیران بورس تهران باید از این فرصت استفاده کنند و به‌صورت منظم و حتی هفتگی، یک عرضه اولیه در بورس تهران داشته باشند. از سوی دیگر، شرکت‌های بزرگ نیز با فروش بیشتر سهام خود در بورس تهران، به عمق‌بخشی بازار سرمایه کمک کنند.
بازار سرمایه در هفته آتی
بعد از بازده مناسب شاخص کل بورس تهران در هفته گذشته و عبور از مقاومت ۲۶۰ هزار واحدی، دو رویکرد در میان تحلیل‌گران شکل گرفته است. عده‌ای اعتقاد دارند که بازار سرمایه در حال نزدیک شدن به ارزش‌های ذاتی خود است و بعید است که تا پایان سال، بازده چندانی داشته باشد. عده‌ای دیگر نیز با توجه به افزایش قیمت ارز و روند مثبت تولید و صادرات محصولات، معتقدند که رشد بازار سرمایه همچنان ادامه خواهد داشت.
برای راستی‌آزمایی هر یک از این دو دیدگاه، باید شاخص‌های بنیادین را بررسی کرد. با توجه به رشد دلاری شاخص قیمت و نزدیک شدن به میانگین بلندمدت آن، می‌توان گفت که با وجود چشم‌انداز مثبت نسبت به آینده بازار سرمایه، ریسک‌های آن نیز افزایش‌یافته است. برای آن‌که بازار سرمایه ایران بتواند به روند روبه‌رشد خود ادامه دهد، باید عوامل بنیادین آن را حمایت کنند. به‌عنوان مثال، کاهش نرخ سود بانکی می‌تواند یکی از عواملی باشد که منجر به افزایش بازده بازار و امید به آینده شود.
در مقاله‌ای که خردادماه ۹۸ به چاپ رسید، هدف بازار سرمایه در حالت واقع‌بینانه تا ۳۰۰ هزار واحد پیش‌بینی شده بود. با رسیدن شاخص کل به نزدیک این هدف، پیدا کردن سهم مناسب برای خریدن با چالش‌های بیشتری همراه است. البته باید گفت که در بازار سرمایه همواره فرصت برای کسب بازده و خرید سهم ارزان وجود دارد، و سرمایهگذار باید با شناخت دقیق در سهام شرکت‌هایی که آینده روشن‌تری دارند، سرمایه‌گذاری کنند. شاید یکی از دلایل رشد زیاد سهم‌های کوچک بازار در دو هفته اخیر، این رویکرد سرمایه‌گذاران بوده باشد.
با توجه به مواردی که در بالا اشاره شد، به نظر می‌رسد که شاخص کل با روند آهسته به حرکت رو به بالای خود ادامه دهد و رسیدن به هدف ۳۰۰ هزار واحدی تا پایان سال، چندان دور از ذهن نیست.
