در ماه‌های اخیر با افزایش واکسیناسیون در برخی کشورهای عمده مصرف‌کننده انرژی و بازگشت ثبات در اقتصاد کشورها میزان مصرف نفت به تدریج افزایش داشته است و این افزایش تقاضا باعث افزایش قیمت نفت شده است. قیمت هر بشکه نفت برنت دریای شمال در پایان معاملات روز جمعه با ۳۳ سنت افزایش به ۷۶ دلار و ۱۷ سنت رسید. قیمت نفت برنت در روز پنجشنبه هفته گذشته نیز ۱.۶ درصد افزایش یافته بود. در روزهای اخیر افزایش قیمت نفت باعث شد تا دولت آمریکا نگرانی خود را از این افزایش اعلام کند. روز جمعه گذشته کاخ سفید با ابراز نگرانی از تاثیر افزایش قیمت‌های نفت بر مصرف‌کنندگان آمریکایی اعلام کرد که معتقد است تولیدکنندگان توان تولید کافی دارند. جن ساکی، دبیر مطبوعاتی کاخ سفید، در گفت‌وگو با خبرنگاران گفت: «بر این باوریم که امکان افزایش عرضه نفت به مقدار کافی در جهان وجود دارد، به دلیل احیای اقتصاد جهان و ازسرگیری فعالیت عادی مصرف‌کنندگان، شرایط بازار نفت تغییر کرده است.»
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
اجلاس اوپک
اجلاس اخیر اوپک که صد و هشتاد و یکمین نشست سازمان کشورهای صادرکننده نفت است در حالی برگزار می‌شود که آخرین حضور بیژن زنگنه به عنوان وزیر نفت ایران در این اجلاس است و قرار است در ماه‌های آینده بازنشسته شود. او به احتمال زیاد بین مشاوران نفتی رئیسی در سمت رئیس‌جمهور جدید نقشی نخواهد داشت. از نکات جالب توجه این اجلاس سخنان عبدالعزیز بن سلمان، وزیر نفت عربستان، در مورد زنگنه بود که در این نشست گفت: «به دوستی با زنگنه افتخار می‌کنم و امیدوارم این دوستی ادامه‌دار باشد.» بن سلمان با اشاره به اینکه زنگنه از لحاظ شخصی با او دوستی دارد، ادامه داد: «از زمانی که به اوپک ملحق شدم دوست بودیم. من همیشه دوستی با او را رفاقت معناداری می‌دانم که برای رسیدن به راهکارها و توافق نقش داشته است.» این اجلاس در حالی برگزار می‌شود که کشورهای عمده تولیدکننده نفت از یک سو نگران بازگشت ایران به بازار نفت‌اند و از سوی دیگر افزایش قیمت نفت در هفته‌های اخیر باعث افزایش امید به بهبود شرایط اقتصادی کشورهای عمده تولیدکننده نفت شده است. کشورهای تولیدکننده نفت برای دوران پساکرونا در حال رقابت‌اند و طبیعی است که بازگشت ایران به بازار پس از توافق احتمالی با آمریکا و لغو تحریم‌ها می‌تواند سهم فعلی این کشورها را در بازار با چالش روبه‌رو کند.
هماهنگی عربستان و روسیه برای افزایش تولید
در ماه مارس سال گذشته (۲۰۲۰) اختلاف ریاض و مسکو سر میزان تولید نفت و هم‌زمانی آن با شیوع ویروس کرونا باعث شد برای اولین‌بار قیمت نفت در تاریخ منفی شود. در آستانه اجلاس فعلی هر دو کشور تقریبا سیاست مشابهی را دنبال می‌کنند. پیش از شروع اجلاس اوپک، عربستان و روسیه برای افزایش ماهیانه تولید به میزان ۰.۴ میلیون بشکه در روز در فاصله اوت تا دسامبر سال ۲۰۲۱ به توافق اولیه رسیده بودند و در این بین دو کشور پیشنهاد کرده بودند تا برای حفظ ثبات در بازار نفت و عدم کاهش قیمت آن مدت اجرای توافق محدودیت عرضه تا پایان سال ۲۰۲۲ تمدید شود.
موضع امارات
با توجه به موضع مشابه عربستان و روسیه به عنوان دو عضو تاثیرگذار اوپک پلاس انتظار می‌رفت که در روزهای اولیه اجلاس توافق نهایی حاصل شود اما با موضع‌گیری امارات توافق نهایی حاصل نشد. وزرای تمامی کشورهای عضو به جز امارات متحده عربی در نشست روز جمعه در مورد بالا بردن ارسال نفت به بازارهای جهانی از ماه اوت و تمدید توافق آوریل ۲۰۲۰ مبنی بر کاهش ۵.۷ میلیون بشکه‌ای تولید به جای آوریل تا دسامبر سال ۲۰۲۲ به اجماع رسیده بودند. گفتنی است که امارات در نشست روز دوشنبه خواستار بازبینی پایه سهمیه تولید خود خواهد بود که در اکتبر سال ۲۰۱۸ به تصویب اعضای اوپک پلاس رسیده است. ادامه اختلاف‌نظرها بین کشورهای تولیدکننده عمده نفت بدین معناست که احتمالا نباید انتظار توافق در مورد افزایش تولید از این اجلاس داشت. یعنی سطح تولید تا آوریل ۲۰۲۲ بدون تغییر خواهد ماند. به این ترتیب بازار نفت بیش از پیش تحت فشار قرار گرفته و احتمال بالا رفتن بیش از حد قیمت نفت وجود دارد که این امر در تضاد با امنیت انرژی و امنیت ملی آمریکا خواهد بود.
روز یکشنبه وزیر نفت امارات در گفت‌وگو با انرژی اینتلیجنس نسبت به رسیدن به توافق در روز دوشنبه ۵ ژوئيه ابراز امیدواری کرده بود. به گفته محمد المزروعی این کشور مخالف هر توافقی است که منافعش در آن لحاظ نشده باشد. او افزود، امارات هرگز مایل نیست از مفاد توافق اوپک خارج شود و تصمیمی هم به ترک اوپک ندارد. امارات در چارچوب منافع ملی خود مایل به افزایش سطح همکاری با سایر تولیدکنندگان نفت است.
افزایش قیمت نفت در روزهای اخیر باعث نگرانی جدی در آمریکا شده است. با توجه به شروع تعطیلات تابستانی در این کشور و واکسیناسیون گسترده، مصرف بنزین در آمریکا به سرعت افزایش یافته است. امنیت انرژی در آمریکا رابطه مستقیمی با قیمت بنزین در پمپ بنزین‌ها دارد. افزایش قیمت بنزین در برخی ایالت‌ها باعث نارضایتی شده است و افزایش قیمت نفت می‌تواند تولید نفت شیل را مقرون‌به‌صرفه کند اما توجه خاص دولت بایدن بر انرژی‌های تجدیدپذیر باعث شده است تا برای دولت او افزایش قیمت بنزین بیش از سرنوشت شرکت‌های نفت مورد توجه قرار گیرد.
همانطور که جن ساکی، دبیر مطبوعاتی کاخ سفید در گفت‌وگو با خبرنگاران در مورد قیمت نفت به آن اشاره کرده بود آمریکا بر این بارو است که امکان افزایش عرضه نفت به مقدار کافی در جهان وجود دارد، به دلیل احیای اقتصاد جهان و ازسرگیری فعالیت عادی مصرف‌کنندگان، شرایط بازار نفت تغییر کرده است. با توجه به روابط خوب امارات و آمریکا می‌توان انتظار داشت توافق نهایی در اجلاس اوپک حاصل شود. در دوران ترامپ افزایش اختلاف بین عربستان و روسیه باعث شد تا آمریکا برای بازگشت ثبات به بازار نفت و جلوگیری از کاهش قیمت آن دیپلماسی فعال انرژی در پیش گیرد. اگر اختلاف بین اعضای اوپک پلاس ادامه یابد می‌توان انتظار داشت دولت بایدن نیز دیپلماسی فعال انرژی را در پیش گیرد چرا که در هفته‌های آینده و با عادی شدن شرایط زندگی در اغلب ایالت‌های آمریکا و شروع فصل تعطیلات شاهد افزایش سفرهای تفریحی و افزایش تقاضا برای بنزین بود.
در سال‌های اخیر با افزایش نقش انرژی‌های تجدیدپذیر در سبد انرژی و امنیت انرژی کشورها در کنار تسریع روند گذار انرژی مساله پایان عمر نفت یا فروپاشی اوپک و کاهش عملکرد این سازمان در بازار بین‌المللی نفت و معادلات جهانی انرژی از سوی برخی روزنامه‌نگاران مطرح شده بود اما دوران پساکرونا و تلاش کشورهای عمده تولیدکننده نفت برای ایفای نقش فعال‌تر در بازار انرژی در دوران پساکرونا نشان می‌دهد که در حال حاضر این سازمان ظرفیت تاثیرگذاری بر بازار نفت دارد و به نظر نمی‌رسد در کوتاه‌مدت نقش این سازمان در بازار انرژی کاهش یابد. بازار انرژی و اقتصاد کشورها نیازمند تصمیمات سازنده اوپک پلاس است.
